Η συστροφή όρχεως, συμβαίνει όταν ένας όρχις συστρέφεται γύρω από τον σπερματικό πόρο, ο οποίος παρέχει τη ροή αίματος στο όργανο, με αποτέλεσμα τη διακοπή της αιμάτωσης του. Η κατάσταση αυτή, προκαλεί ξαφνικό και συχνά ισχυρό πόνο, καθώς και οίδημα στην περιοχή. Εμφανίζεται συνήθως σε εφηβικές ηλικίες και η αντιμετώπισή της πρέπει να είναι άμεση.

Από την επιστημονική ομάδα του Χειρουργού, Ανδρολόγου- Ουρολόγου, Κωνσταντίνου Κωνσταντινίδη, Προέδρου του Ανδρολογικού Ινστιτούτου Αθηνών. 

-Πόσο επικίνδυνη μπορεί να είναι η συστροφή όρχεως;

Η παρατεταμένη συστροφή όρχεως καταλήγει στη νέκρωση του οργάνου και του περιβάλλοντος ιστού και γι αυτό το λόγο απαιτείται η επείγουσα χειρουργική αντιμετώπιση της κατάστασης. Αν αντιμετωπιστεί μέσα σε μερικές ώρες οι πιθανότητες να σωθεί ο όρχις είναι αυξημένες, ενώ εάν η αναμονή για τη θεραπεία είναι μεγάλη, είναι πολύ πιθανό να προκληθεί μόνιμη βλάβη στον όρχι, καθώς και να επηρεαστεί η ικανότητα τεκνοποίησης.

Εάν  μάλιστα η κυκλοφορία του αίματος διακοπεί για μεγάλο χρονικό διάστημα, η βλάβη στον όρχι μπορεί να είναι τόσο σοβαρή, έτσι ώστε να είναι απαραίτητη η αφαίρεσή του.

-Σε ποιες ηλικίες εμφανίζεται η συστροφή όρχεως;

Η συστροφή όρχεως μπορεί να συμβεί σε κάθε ηλικία, αλλά είναι πιο συχνή στις ηλικίες από 10 μέχρι 25 ετών. Εκτιμάται μάλιστα πως το 65% των περιπτώσεων εμφανίζεται στους εφήβους  από 12 έως 18 ετών. Έχει υπολογιστεί πως η κατάσταση συμβαίνει σε έναν στους 4000 κάτω από την ηλικία των 25.

Τα συμπτώματα της συστροφής όρχεως είναι:

– Ξαφνικός και ισχυρός πόνος σε έναν όρχι.

-Οίδημα στην περιοχή του όσχεου, του δερματικού δηλαδή σάκου, ο οποίος βρίσκεται κάτω από το πέος και περιλαμβάνει τους δύο όρχεις.

-Ναυτία.

-Έμετος.

-Αλλαγή της θέσης του όρχεως που έχει προσβληθεί, συνήθως πιο ψηλά από το φυσιολογικό και κάποιες φορές σε περίεργη γωνία.

Ο ξαφνικός, οξύς πόνος στον όρχι καλεί για άμεση αναζήτηση ιατρικής φροντίδας. Τα παραπάνω σημεία και συμπτώματα μπορεί να προκληθούν κι από άλλες καταστάσεις και κάποιες φορές η διάγνωση είναι δύσκολή. Ο  ιατρός κάποιες φορές θα πρέπει να προχωρήσει στη χειρουργική αντιμετώπιση ακόμη κι αν η διάγνωση της συστροφής είναι αμφίβολη έτσι ώστε να σωθεί ο όρχις.

Παράλληλα είναι πιθανό ο οξύς πόνος στον όρχι να υποχωρήσει χωρίς θεραπεία. Ακόμη όμως και η συστροφή όρχεως που υποχωρεί από μόνη της ίσως χρειάζεται χειρουργική αντιμετώπιση για να μη ξανασυμβεί.

Πότε είναι πιο πιθανό να εμφανιστεί η συστροφή όρχεος;

–Όταν υπάρχει προηγούμενη συστροφή που υποχώρησε χωρίς θεραπεία και δε διορθώθηκε χειρουργικά το υποκείμενο πρόβλημα.

-Η χαμηλή θερμοκρασία και πιο συγκεκριμένα η απότομη μείωση της θερμοκρασίας που  μπορεί να προκαλέσει μια ξαφνική σύσπαση του όσχεου και ενδεχομένως να οδηγήσει σε συστροφή όρχεως. Για το λόγο αυτό κάποιες φορές η κατάσταση αυτή αποκαλείται και «σύνδρομο του χειμώνα».

-Η δυσμορφία τύπου «πλήκτρου καμπάνας», στην οποία ο όρχις κρέμεται από τον σπερματικό πόρο σαν πλήκτρο καμπάνας.

-Έχει βρεθεί πως οι άνδρες που εμφανίζουν συστροφή όρχεως έχουν γενετική προδιάθεση, η οποία επιτρέπει την ελεύθερη κίνηση των όρχεων μέσα στο όσχεο. Η κληρονομούμενη αυτή κατάσταση, συνήθως επηρεάζει και τους δύο όρχεις. Στους άνδρες και στα αγόρια που έχουν αυτή τη προδιάθεση, η συστροφή όρχεως μπορεί να συμβεί χωρίς να συντρέχει εμφανής εκλυτικός παράγοντας. Τα συμπτώματα μιας συστροφής όρχεως, μπορεί να εμφανιστούν μετά από:

-Έναν τραυματισμό στο όσχεο

-Φυσική δραστηριότητα

 -Τον ύπνο

-Πώς γίνεται η διάγνωση της συστροφής όρχεως;

Η συστροφή όρχεως είναι μια επείγουσα κατάσταση, η οποία δεν αφήνει πολύ χρόνο ούτε στον ασθενή, ούτε στον ιατρό. Κατά την εξέταση ο ασθενής θα απαντήσει σε μια σειρά ερωτήσεων που θα βοηθήσουν τον ειδικό να επαληθεύσει τη διάγνωση της συστροφής ή να στραφεί κάπου αλλού.  Εξετάζονται το όσχεο, οι όρχεις, το υπογάστριο και η βουβωνική χώρα, καθώς και η λειτουργία των αντανακλαστικών με τον ερεθισμό του έσω μηρού. Σε φυσιολογικές συνθήκες ο όρχις θα έπρεπε να συσπαστεί αντανακλαστικά, όταν υπάρχει συστροφή όρχεως όμως, το αντανακλαστικό αυτό συνήθως δε λειτουργεί.

Κάποιες φορές είναι απαραίτητη η διεξαγωγή κάποιων επιπλέον εξετάσεων για την αναγνώριση άλλων πιθανών αιτιών που εξηγούν τα συμπτώματα. Αυτές είναι:

-Εξετάσεις αίματος και ούρων, για τον έλεγχο υποκείμενης λοίμωξης.

-Υπερηχογράφημα όσχεου-όρχεων, για τον έλεγχο της αιματικής ροής στην περιοχή

-Σπινθηρογράφημα με τεχνήτιο, για τον ακριβή προσδιορισμό των περιοχών εκείνων στους όρχεις που λαμβάνουν περιορισμένη αιμάτωση

-Χειρουργείο , ακόμα και στην περίπτωση που η διάγνωση είναι αμφίβολή, αν δεν υπάρχει χρόνος για άλλες διαγνωστικές εξετάσεις, ο ιατρός θα προχωρήσει άμεσα σε χειρουργείο προκειμένω να προσπαθήσει να σώσει τον όρχι. Το χειρουργείο για την αντιμετώπιση της συστροφής όρχεως είναι σε γενικές γραμμές απλό κι ελάχιστα παρεμβατικό, χωρίς επιπλοκές. Γίνεται συνήθως με γενική αναισθησία και τις περισσότερες φορές δεν απαιτείται η νοσηλεία του ασθενή.

Πόσο γρήγορα πρέπει να γίνει το χειρουργείο;

Κατά τη διάρκεια της επέμβασης ο χειρουργός κάνει μια τομή στο όσχεο, επαναφέρει τον σπερματικό πόρο και διορθώνει την προσάρτηση του ενός ή και των δύο όρχεων στο όσχεο περιορίζοντας την κινητικότητά τους. Όσο πιο σύντομα γίνει η ανάταξη, τόσο αυξάνονται οι πιθανότητες να σωθεί ο όρχις. Αν η ανάταξη γίνει μέσα στις 6 πρώτες ώρες από την εμφάνιση της συστροφής, στο 90% των περιπτώσεων, ο όρχις θα σωθεί. Το ποσοστό αυτό γίνεται 50% αν η ανάταξη του όρχεως γίνει μετά από 12 ώρες και αγγίζει μόλις το 10% αν γίνει μετά από 24 ώρες παρατεταμένης συστροφής.

Μετά το χειρουργείο ο ασθενής θα πρέπει να αποφύγει οποιαδήποτε έντονη δραστηριότητα, καθώς και τη σεξουαλική επαφή για κάποιες εβδομάδες.