<p style="text-align: justify;"><strong>Ο Πα-τέρας : πως είναι να μεγαλώνει ένα παιδί έχοντας  έναν ναρκισσιστή πατέρα?</strong></p>
<p style="text-align: justify;">Ασημίνα Κουλουκούρη</p>
<p style="text-align: justify;">Κλινική Ψυχολόγος</p>
<p style="text-align: justify;">www.akouloukouri.gr</p>
<p style="text-align: justify;"> <span style="text-align: justify;">Με μία λέξη, «σκέτη φρίκη», πιο αναλυτικά είναι πολύ επώδυνο από πολύ νωρίς, μέχρι πολύ αργότερα . Το παιδί από πολύ μικρό, είτε είναι του ίδιου φύλλου είτε είναι του αντίθετου φύλλου, θα νιώσει πολύ βαθιά την συναισθηματική απουσία και αποσύνδεση του πατερά και παράλληλα την ολοκληρωτική απόρριψη του ως αυθεντικού όντος και ιδιαίτερου χαρακτήρα. Τα συναισθήματα αυτά είναι πολύ έντονα και βαθιά και στιγματίζουν το παιδί και αργότερα τον ενήλικα πολύ έντονα. Τα βασικά αποτελέσματα τους είναι εσωτερικευμένα συναισθήματα έντονης προσωπικής απαξίωσης, αίσθηση βαθιάς προσωπικής και επαγγελματικής αποτυχίας και βαθιά αίσθηση αναξιότητας.</span></p>
<p style="text-align: justify;">Ο ναρκισσιστής πατέρας αντιμετωπίζει με δύο τρόπους το-τα παιδιά του αλλά και οι δυο έχουν παρόμοιο σκοπό: την δική του προσωπική ανάδειξη. Θα εξετάσουμε την περίπτωση των δύο παιδιών αλλά και στο ένα ισχύουν παρόμοιοι μηχανισμοί.</p>
<p style="text-align: justify;"><strong>Το παιδί «καθρέφτης»</strong></p>
<p style="text-align: justify;">Η μία περίπτωση είναι να εξιδανικεύσει ένα παιδί όταν δει κάποια στοιχεία που τον κάνουν να πιστέψει ότι ίσως του μοιάζει. Τότε το παιδί δεν αντιμετωπίζεται το ίδιο σαν αυτόνομη ξεχωριστή οντότητα, αλλά σαν κατόρθωμα και καμάρι του πατέρα. Είναι εξιδανικευμένο, θεωρείται άριστο, το καλύτερο και ανάγεται σε ίνδαλμα,  μέσα από το οποίο ο πατέρας παίρνει ναρκισσιστική τροφή. Το παιδί αυτό δεν θα έχει ποτέ την δυνατότητα να αναπτυχθεί, εκτός των πολύ συγκεκριμένων ορίων του «παιδιού κάτ’εικόνα και ομοίωση». Οποιαδήποτε προσπάθεια του. να διαφοροποιηθεί αν είναι ποτέ διανοητή, γιατί συνήθως είναι αδιανόητη, θα βιωθεί σαν προδοσία και εξέγερση κατά του πατέρα, με πιθανές βίαιες αντιδράσεις και σιγουρά απορριπτικές.</p>
<p style="text-align: justify;">Το παιδί αυτό θα έχει μερικές φορές την εντύπωση της επιφανειακής αποδοχής, μέσα του όμως βαθιά θα αισθάνεται την αποδοχή «υπό ορούς», πράγμα τελείως διαφορετικό. Η προσπάθεια του να συνδεθεί με τον πατερά είναι εύκολη μονάχα όταν παίρνει τη θέση εργαλείου και εξαιρετικά δύσκολη ή αδύνατη  όταν διαφοροποιείται .</p>
<p style="text-align: justify;">Συνήθως αυτά τα παιδιά έχουν ταυτιστεί τόσο, που τους είναι συχνά αδιανόητο σαν σκέψη να διαφοροποιηθούν. Επαναλαμβάνουν συχνά στην ζωή τους τα λάθη η τον ίδιο δρόμο του πατερά, όμως αυτά τα λάθη τους καταλογίζονται πολύ έντονα, γιατί σε κανέναν δεν αρέσει και ειδικά στο ναρκισσιστή πατερά, να βλέπει τις κακές πλευρές του εαυτού του στο παιδί του.</p>
<p style="text-align: justify;">Όταν πάψουν να ακολουθούν τις ιδέες του πατερά, καταποντίζονται αυτόματα και υποβαθμίζονται ακαριαία. Ο πατέρας θα προσπαθήσει ίσως να τα βοηθήσει δήθεν, αλλά έμμεσα θα περνάει πάντα το μήνυμα ότι αυτά είναι αποτυχημένα και η όποια επιτυχία τους οφείλεται στην βοήθεια του. Αν επιτύχουν σε όσα τους προόριζε να γίνουν, ο πατέρας αυτός παίρνει ρολό περήφανου πατερά που κοκορεύεται δημοσιά για το παιδί του, σε προσωπικό επίπεδο όμως πάντα το κατεβάζει ψυχολογικά όταν δεν βλέπουν οι άλλοι. Όταν το παιδί πέτυχει κάποια κοινωνικά στάνταρ πχ να είναι παντρεμένο με παιδιά που έχουν αποδόσεις και να έχει το ίδιο μια δουλειά με καλά χρήματα, τότε η επιτυχία του αυτή διαλαλείται και μερικές φορές θα έχει την εντύπωση του προσωρινού σεβασμού, αλλά ποτέ την αίσθηση του πραγματικού σεβασμού διάρκειας, της στοργής και της αληθινής αγάπης. Το ίδιο θα παλεύει πολύ συχνά με την τάση του να γίνει ίδιο με τον πατέρα του ή θα γίνεται ασυνείδητα και θα αντιδρούν οι γύρω του, ενώ το ίδιο δεν θα το αντιλαμβάνεται</p>
<p style="text-align: justify;"><strong>Το παιδί «σκουπίδι»</strong></p>
<p style="text-align: justify;">Η άλλη περίπτωση είναι να απορριφθεί εξαρχής, ως μη αρκετά ικανό η άξιο και ανίκανο να αντικατοπτρίσει καλά τον πατερά του, αρά απορριπτέο και η κυριά αίσθηση είναι του «παιδιού σκουπιδιού» εδώ. Ότι και να κάνει το παιδί, όσο και να πασχίζει. δεν θα καταφέρει ποτέ να πάρει πάρα ψίχουλα αποδοχής, μόνο όταν φαίνεται να πηγαίνει με τα νερά του πατερά, δηλαδή να κάνει κάτι από όσα έκανε ο ίδιος. Σαν διαφορετικό άτομο με μοναδικές ιδιότητες, δεξιότητες κλπ., δεν τίθεται καν θέμα να αναγνωριστεί, μια και στον κόσμο του ναρκισσιστή πατέρα όσοι δεν είναι σαν αυτόν είναι η εχθροί η εργαλεία. Ίσως του αναγνωριστεί μια δευτερεύουσα θέση χρήσης και σε στιγμές μεγάλης αδυναμίας σωματικής η άλλης κάποια χρησιμότητα.</p>
<p style="text-align: justify;">Θα νιώθει συχνά συρρικνωμένο και ψυχικά στραγγισμένο μετά από κάθε επαφή με τον πατερά του. θα νιώθει ανάξιο, άχρηστο και ταυτόχρονα σαν εργαλείο που πρέπει να διατηρείται σε καλή κατάσταση. Νιώθει μια σύγχυση συνήθως και κάτι σαν πνευματική «ομίχλη» από την οποία ίσως βγαίνει μονάχα μετά από επαφή με λογικούς και στοργικούς ανθρώπους, σε δεύτερο χρόνο, ή μετά από επεξεργασία αν κάνει θεραπεία. Όταν είναι όμως εκεί, συχνά θα του είναι αδύνατο να σκεφτεί λογικά, η να διατηρήσει τα προσωπικά του πιστεύω παρουσία του πατέρα του καθώς οι νοητικές επιθέσεις και η απόρριψη είναι ιδιαίτερα βάναυση και ύπουλη.</p>
<p style="text-align: justify;">Δεν θα νιώσει ποτέ αγάπη, στοργή και ζεστασιά, αλλά θα μεγαλώσει μονίμως αισθανόμενο να είναι « στην πρίζα», με το άγχος να αποδείξει σε έναν αυστηρό και βάναυσο κριτή, την αξία του. Η αποδοχή αυτού του είδους του πατέρα, μοιάζει με καροτσάκι πίσω από το οποίο δεν θα σταματήσει ποτέ να τρέχει, εσωτερικεύοντας τον σαν κριτή, προκειμένου να μην διακόψει την έστω αρρωστημένη αυτή σχέση, και  υποβαθμίζοντας την προσωπικότητα και την αυτοπεποίθηση του το ίδιο πλέον εκτός αν υποβληθεί σε θεραπεία.</p>
<p style="text-align: justify;">Η έλλειψη αληθινής και χωρίς αλλά κίνητρα σχέσης, θα δώσει σε αυτό το παιδί μια μόνιμη καχυποψία και μια βαθιά ανικανότητα δεσμού με τους άλλους ανθρώπους, λόγω της βασικής έλλειψης εμπιστοσύνης του προς τον άνθρωπο, όπως αυτός εκπροσωπήθηκε από τον πατέρα, ως κοινωνικό πρότυπο. Η ανάγκη του για την αγάπη του πατερά όμως θα το οδηγήσουν να είναι πολύ αυστηρός κριτής του εαυτού του, και να προσπαθεί να μοιάσει με κάποιον τρόπο σε αυτόν η να του φέρει κάποιον που μοιάζει ως σύντροφο, για να πάρει επιτέλους αποδοχή. Μέσα του αναπτύσσεται ένα κομμάτι «εσωτερικού πατερά» μέσα από το οποίο προσπαθεί να έχει έστω μια σκιά σχέσης με τον πραγματικό και συνήθως είναι ακόμα πιο βάναυσος κριτής από τον πραγματικό πατερά σε μια προσπάθεια να τον ξεπεράσει έστω αρνητικά.</p>
<p style="text-align: justify;"> </p>
<p style="text-align: justify;"><strong>Ο ρόλος της μητέρας </strong></p>
<p style="text-align: justify;">Εάν η μητέρα ήταν ψυχικά υγιής -πράγμα δύσκολο γιατί διάλεξε ναρκισσιστή άνδρα- το παιδί ίσως πάρει ένα άλλο μοντέλο πιο δυναμικό, και μια θετική αντανάκλαση του ποιο είναι και ίσως έχει θετικά διαλλείματα, ειδικά αν περνά πολύ καιρό μαζί της.</p>
<p style="text-align: justify;">Εάν η μητέρα ήταν συνεξαρτημένη, άβουλη η χειριστική, συνήθως η κακοποίηση ειδικά του δεύτερου παιδιού είναι διπλή, γιατί η ψυχική κακοποίηση μπορεί να υποστηρίζεται από τη μητέρα με εκλογικευμένα επιχειρήματα όπως: «πατέρας σου είναι, πρέπει να δείξεις κατανόηση, χωρίς αυτόν δεν θα ήσουν εδώ , η χάρη σε αυτόν έχεις τα τάδε και τα τάδε πράγματα» που σκοπό έχουν να κλείσουν το στόμα του παιδιού από κάθε διαμαρτυρία για να αποφύγει την ευθύνη η μητέρα, σε σχέση με την προστασία του από τον πατερά. Επίσης μπορεί να βιώσει κλίμα μοιρολατρίας όπως «έτσι είναι τα πράγματα τι μπορεί να κάνει κάνεις» να βιώσει κλίμα φόβου «έξω θα ήταν χειρότερα, οι άλλοι άνδρες είναι και βίαιοι, κάνε το σταυρό σου που δεν έχουμε κι αυτό κλπ.».</p>
<p style="text-align: justify;">Ακόμα χειρότερα μπορεί η μητέρα να το βάζει να πηγαίνει να καλμάρει τον πατερά ή να του παίζει θέατρο ότι τον αγαπάει, με σκοπό να τον ησυχάσει. ειδικά όταν αυτός έχει αυτό που ονομάζουμε «ναρκισσιστική οργή» που είναι ένα πολύ εντυπωσιακό, έντονο και συχνά βίαιο, λεκτικό ή και σωματικό ξέσπασμα.</p>
<p style="text-align: justify;">Η αίσθηση που έχουν και τα δυο παιδιά, είναι μιας ψευδούς σχέσης και αν υπάρχουν δύο παιδιά είναι πιθανό να ανταγωνίζονται μεταξύ τους μια και ο πατέρας συνήθως θα τα στρέψει το ένα εναντίον του αλλού. Η διχόνοια και η συνεχής σύγκριση του ενός με το άλλο, ενώ στα κρυφά εκείνος φαίνεται να επιδοκιμάζει το ένα η το άλλο δημόσια,  θα καταστρέψουν ευκολά και μονιμά κάθε δεσμό μεταξύ τους και έτσι δεν θα στραφούν ποτέ και τα δυο μαζί, εναντίον του.</p>
<p style="text-align: justify;"><strong>Η θεραπεία</strong></p>
<p style="text-align: justify;">Συνήθως είναι τα παιδιά με τον δεύτερο ρόλο του « σκουπιδιού», ως πιο ευαίσθητα και συχνά πολύ καταπονημένα, και ψυχικά στα όρια τους που θα έρθουν για θεραπεία και πολύ σπανιότερα τα παιδιά με τον πρώτο ρόλο «καθρέφτη», καθώς τα ναρκισσιστικά στοιχεία είναι εντονότερα και μόνο σε περιόδους πραγματικής και έντονης κρίσης, μπορούν να αντιληφθούν ότι έχουν σοβαρό πρόβλημα. Η θεραπεία είναι συχνά μακρόχρονη μια και κυριολεκτικά ένας άνθρωπος με αυτό το παρελθόν χρειάζεται να ξαναμεγαλώσει ψυχικά σωστά, και αν υπάρξει θεραπευτική συμμαχία η θεραπευτική σχέση λειτουργεί επανορθωτικά και ένας υγιής κόσμος ανοίγεται στον άνθρωπο που την κάνει</p>
<p style="text-align: justify;"> </p>
<p> </p>
<p> </p>
<p> </p>
<p> </p>
<p> </p>