Διπολική διαταραχή: Τα συμπτώματα, το μανιακό και καταθλιπτικό επεισόδιο

22/03/2016
Ομάδα Σύνταξης
Ψυχιατρική

ΔΙΠΟΛΙΚΗ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ ΤΥΠΟΥ I
Γράφει η ψυχολόγος Πουλίδη Παυλίνα 
<img src=”/contentfiles_2015/photos/psyxologia/agxos/pavlina.JPG” alt=”” width=”128″ height=”162″ data-pin-nopin=”true” />
Η διπολική διαταραχή συγκαταλέγεται στις διαταραχές της διάθεσης. Διαχωρίζονται σε δυο κατηγορίες ανάλογα με τα συμπτώματα, σε διπολική διαταραχή I και διπολική διαταραχή ΙΙ.
Το κύριο διαγνωστικό κριτήριο της διπολικής διαταραχής Ι είναι η κλινική πορεία που χαρακτηρίζεται από την εκδήλωση ενός ή περισσοτέρων μανιακών ή μεικτών επεισοδίων είτε η εκδήλωση ενός ή περισσοτέρων μείζων καταθλιπτικών επεισοδίων. Τις περισσότερες φορές η εκδήλωση των συμπτωμάτων είναι σταδιακή και μπορεί να ξεκινήσει είτε με μανιακό επεισόδιο είτε με καταθλιπτικό επεισόδιο.
Μείζων καταθλιπτικό επεισόδιο.
Η διάρκεια του πρέπει να είναι μεγαλύτερη ή ίση με 2 συνεχών εβδομάδων και να χαρακτηρίζεται από βαριά καταθλιπτική διάθεση και/ή απώλεια ενδιαφερόντων ή ευχαρίστησης και να εμφανίζει περισσότερα ή ίσα από τα 5 παρακάτω συμπτώματα.
<ol style=”text-align: justify;”>
<li>1. καταθλιπτική διάθεση (βαθιά θλίψη, απελπισία, συνεχή κλάματα)</li>
<li>2. δραστική μείωση ενδιαφερόντων ή ευχαρίστησης σε σχεδόν όλες τις δραστηριότητες</li>
<li>3. μεγάλη μείωση όρεξης με μείωση σίτισης και απώλεια βάρους > 5% του ολικού σωματικού βάρους σε διάστημα 1 μήνα ή, αντίθετα, αύξηση όρεξης και σωματικού βάρους (στην άτυπη κατάθλιψη)</li>
<li>4. αυπνία ή υπερυπνία κάθε μέρα</li>
</ol>
5.ψυχοκινητική διέγερση ή επιβράδυνση
6.ευκοπωσία και απώλεια ενεργητικότητας
7.αισθήματα αναξιότητας ή παθολογικής ενοχής
8.μειωμένη ικανότητα συγκέντρωσης της προσοχής ή αναποφασιστικότητα
9.επανερχόμενες σκέψεις θανάτου, αυτοκτονίας ή απόπειρα αυτοκτονίας
 
Μανιακό επεισόδιο
Το άτομο που εκδηλώνει μανιακό επεισόδιο χαρακτηρίζεται από μια διακριτή περίοδο (τουλάχιστον 1 εβδομάδας) παθολογικής και εμμένουσας ανυψωμένης, διαχυτικής ή ευερέθιστης διάθεσης, καθώς και αυξημένης στοχο-κατευθυνόμενης δραστηριότητας ή ενεργητικότητας. Τα κύρια διαγνωστικά συμπτώματα/σημεία του μανιακού συνδρόμου περιλαμβάνουν περισσότερα ή ίσα με 3 και περισσότερα ή ίσα με 4 από τα παρακάτω συμπτώματα, αν η διάθεση κυριαρχείται από ευερεθιστότητα.
1.Η εκδήλωση υπερβολικής αυτό-εκτίμηση ή μεγαλοπρέπεια,η οποία κυμαίνεται από υπερβολική αυτοπεποίθηση έως παραληρητικές ιδέες μεγαλείου.
2. Το άτομο έχει μειωμένη ανάγκη για ύπνο, με λίγες ώρες ύπνου εκδηλώνει μεγάλη ζωτικότητα δίχως αίσθημα κόπωσης. Αυτό το σύμπτωμα συχνά είναι πρόδρομο σημείο επερχόμενου νέου μανιακού επεισοδίου.
3. Η ομιλία τους μπορεί να χαρακτηριστεί ταχεία, πιεστική, μεγαλόφωνη που δύσκολα μόνον μπορεί να διακοπεί με πλήρη αδιαφορία για το αν οι άλλοι έχουν διάθεση να το ακούσουν ή να συνομιλήσουν μαζί του, λογοπαίγνια, υπερβολικές χειρονομίες. Αν η διάθεση του ατόμου είναι περισσότερο ευερέθιστη παρά διαχυτική, τότε ο λόγος του είναι επικριτικός, καταγγελτικός, υβριστικός και απειλητικός, ιδιαίτερα αν επιχειρείται η διακοπή του
4. Παρατηρείται σε αυτά τα άτομα φυγή ιδεών και συντονισμένο συναίσθημα. Η φυγή ιδεών εκδηλώνεται με συνεχή και επιταχυμένη ροή προφορικού λόγου, με απότομες μετατοπίσεις από το ένα θέμα στο άλλο έως μεγάλη αποδιοργάνωση και ασυναρτησία της. 
5. Εμφανίζεται περισπασιμότητα προσοχής που παραβλάπτει περαιτέρω τη συνοχή της διαγνωστικής συνέντευξης.
6. Τα άτομα αυτά εμφανίζουν αύξηση της στοχο κατευθυνόμενης δραστηριότητας, σχεδιασμός και συμμετοχή σε πολλαπλές δραστηριότητες, αυξημένη σεξουαλική διάθεση και συμπεριφορά, αυξημένη κοινωνικότητα δίχως σεβασμό ηθικών και κοινωνικών κανόνων, ψυχοκινητική ανησυχία και διέγερση.
 
7. Συχνή είναι η υπερβολική εμπλοκή τους σε δραστηριότητες υψηλού κίνδυνου και συνεπειών όπως αστόχαστες οικονομικές δαπάνες, ριψοκίνδυνη οδήγηση, επαγγελματικός τυχοδιωκτισμός, αστόχαστα επιχειρηματικά σχέδια, σεξουαλικές επαφές υψηλού κινδύνου κ.λπ.
 
Επιπρόσθετα χαρακτηριστικά που μπορεί να συνοδεύουν το μανιακό επεισόδιο είναι πολύ η έλλειψη επίγνωσης του νοσηρού και η άρνηση για θεραπεία. Τα άτομα αυτά τα διακρίνει το φανταχτερό και προκλητικό ντύσιμο όπως και η οξυμένες αισθήσεις όσφρησης, ακοής και όρασης. Συχνά είναι τα κρούσματα αντικοινωνικής συμπεριφοράς και εχθρικότητας και επιθετικότητας προς τους άλλους. Το άτομο που βρίσκεται σε μανία συχνά εμπλέκεται σε υπερβολικό βαθμό με τυχερά παιχνίδια ή επικίνδυνες δραστηριότητες.
 
AITIA
 
Όσον αφορά τα αίτια της διπολικής διαταραχής μπορεί να είναι γενετικά, ψυχολογικά και περιβαλλοντολογικά.
Γενετικά αίτια
Τα αίτια της διπολικής διαταραχής διαφέρουν μεταξύ των ατόμων και αυτό έχει αναδειχθεί από μελέτες που έχουν πραγματοποιηθεί σε δίδυμους όπου τόσο η γενετική όσο και η περιβαλλοντολογική συμβολή της νόσου είναι σημαντική.
Παλαιότερες γενετικές μελέτες έχουν αποδείξει ότι πολλές χρωμοσωμικές περιοχές και γονίδια έχουν άμεση σχέση με την εκδήλωση της διπολικής διαταραχής. Τα πρώτα γενετικά ευρήματα για την μανία ήταν το 1969. Το ποσοστό των πιθανοτήτων εμφάνισης της νόσου ανέρχεται στο 40% σε μονοζυγωτικά δίδυμα και από 0-10% σε διζυγωτικά δίδυμα. Το συνολικό ποσοστό κληρονομικότητας της νόσου ανέρχεται στο 0,71.
Ψυχολογικά αίτια 
Τα άτομα με προδιάθεση στην διπολική διαταραχή έχουν μικρότερη ανοχή στα στρεσογόνα συμβάντα με αποτέλεσμα όταν το όριο του στρες μειωθεί πολύ να εκδηλώσουν αιφνίδιο επεισόδιο.
 Σύμφωνα με μελέτες που έχουν πραγματοποιηθεί σε άτομα με διπολική διαταραχή η μαγνητική τομογραφία τους ανέδειξε αύξηση του όγκου των πλάγιων κοιλιών, της λευκής ουσίας και της ωχράς σφαίρας.
Επίσης φάνηκε μια μη φυσιολογική διαφοροποίηση μεταξύ των περιοχών του προμετωπιαίου και στεφανιαίου λοβού. Πιο συγκεκριμένα εμφανίζεται ανωμαλία στην λειτουργία της αμυγδαλής που είναι υπεύθυνη για την κακή ρύθμιση των συναισθημάτων και της συμπτωματολογίας που σχετίζεται με την διάθεση.
Υπάρχουν ενδείξεις στον άξονα υποθαλάμου-υπόφυσης-επινεφριδίων που αναφέρουν ότι το άτομο μπορεί να εκδηλώσει ανωμαλίες στη διπολική διαταραχή που οφείλονται στο στρες.
 
Περιβαλλοντικά αίτια 
Σημαντικό ρόλο στην εκδήλωση και στην έκβαση της διπολικής διαταραχής παίζουν οι περιβαλλοντολογικοί παράγοντες. Σύμφωνα με μελέτες τα ψυχοπιεστικά συμβάντα και οι διαπροσωπικές σχέσεις αυξάνουν τις πιθανότητες υποτροπής στην νόσο.
Το 1/3 των ενηλίκων που πάσχουν από διπολική διαταραχή αναφέρουν ότι έχουν βιώσει τραυματικές εμπειρίες κατά την διάρκεια της παιδικής τους ηλικίας.
Τέλος τα νευρολογικά αίτια που εμφανίζονται σπανιότερα σε ασθενείς που πάσχουν από διπολική διαταραχή και παράλληλα πάσχουν από κάποια νευρολογική πάθηση ή έχουν υποστεί εγκεφαλικό επεισόδιο.