Πάρα πολλοί άνθρωποι κάθε άνοιξη ταλαιπωρούνται από αλλεργίες. Περίπου 10 – 20 % είναι η συχνότητα των αλλεργικών νοσημάτων στον γενικό πληθυσμό, με εκδηλώσεις που ποικίλουν σε συχνότητα, βαρύτητα και επικινδυνότητα ανάλογα με την ηλικία, τον τόπο διαμονής και τα… γονίδια του καθενός.
Γράφει ο παιδίατρος Σωτήρης Πουλής
Από τις πιο συχνές είναι η αλλεργική ρινίτιδα, η οποία μάλιστα τις περισσότερες φορές συνοδεύεται και από επιπεφυκίτιδα. Η αλλεργία είναι κυριολεκτικά «έργο» του ανοσοποιητικού συστήματος. Ενώ το ανοσοποιητικό σύστημα έχει εξελιχθεί για να αναγνωρίζει και να καταστρέφει ξένα σώματα – εισβολείς στον οργανισμό, στην αλλεργική αντίδραση εκτρέπεται και αναγνωρίζει ως βλαπτικό κάποιον αθώο παράγοντα.
Κληρονομούνται οι αλλεργίες;
Η αντίδρασή του είναι υπερβολικά έντονη και η συμπτωματολογία που προκαλείται, είναι από ενοχλητική ως επικίνδυνη. Η εκδήλωση ή όχι αλλεργίας εξαρτάται από τρεις παράγοντες όπως η κληρονομικότητα του ατόμου, δηλαδή η αλλεργική του προδιάθεση, η ευαισθητοποίηση του σε κάποιον παράγοντα, δηλαδή τα αλλεργιογόνα και η επανέκθεσή του στο ίδιο αλλεργιογόνο μετά από κάποιο καιρό.
Και οι τρεις αυτές προϋποθέσεις είναι απαραίτητες. Αξίζει να σημειωθεί ότι η προδιάθεση δεν είναι κληρονομική με τη στενή έννοια του όρου. Δεν κληρονομείται η αλλεργία του γονιού στο παιδί, άρα ένας γονιός με αλλεργικό άσθμα δεν θα έχει παιδί με άσθμα αλλά με αλλεργική ρινίτιδα. Κληρονομείται ουσιαστικά η ευκολία ανάπτυξης αλλεργιών, και το είδος της αλλεργίας μπορεί να διαφέρει αρκετά.
Τα στάδια της αλλεργίας
Ο μηχανισμός ανάπτυξης της αλλεργίας αποτελείται από στάδια. Αρχικά, ένα άτομο με προδιάθεση έρχεται σε επαφή με κάποιο αλλεργιογόνο, όπως είναι η γύρη λεύκας. Το ανοσοποιητικό του σύστημα το εκλαμβάνει ως βλαβερό εισβολέα και παράγει ουσίες, μια ειδική ανοσοσφαιρίνη lgE, ταιριασμένες ακριβώς για το συγκεκριμένο αλλεργιογόνο.
Η lgE ελευθερώνεται στο αίμα και επικάθεται στην επιφάνεια ειδικών κυττάρων του ανοσοποιητικού που λέγονται μαστοκύτταρα και βρίσκονται διάσπαρτα σε διάφορες θέσεις του σώματος. Ουσιαστικά τα μαστοκύτταρα είναι τώρα οπλισμένες νάρκες έτοιμες να εκραγούν.
Μόλις το ευαισθητοποιημενο πλέον άτομο έρθει πάλι σε επαφή με το συγκεκριμένο αλλεργιογόνο, αυτό συνδέεται με τα μόρια της lgE που βρίσκονται στην επιφάνεια των μαστοκυττάρων. Αυτό ισοδυναμεί με το πάτημα της νάρκης. Ακολουθεί η «έκρηξη» κατά την οποία ελευθερώνονται πολλές δραστικές ουσίες , με σημαντικότερη την ισταμίνη, που προκαλούν και τις διάφορες αντιδράσεις στο σώμα.
Πώς εκδηλώνεται η αλλεργία;
Οι αλλεργικές αντιδράσεις είναι κυρίως ο κνισμός (φαγούρα), το οίδημα (πρήξιμο) και η ερυθρότης (κοκκίνισμα) που αναλογεί με το σημείο του σώματος που συμβαίνουν μπορεί να προκαλέσουν διάφορα επιπλέον συμπτώματα όπως βήχας, φτέρνισμα, δύσπνοια, καταροή, ζάλη, λιποθυμία – υπόταση κλπ.
Η μύτη μας είναι το όργανο, μαζί με το δέρμα και το στόμα , που έρχεται σε επαφή με το περιβάλλον. Για αυτό είναι αναμενόμενο να αναπτύσσει συχνά αλλεργίες. Υπολογίζεται ότι στην Ελλάδα 4 στους 10 ενήλικες έχουν εποχιακή αλλεργική ρινίτιδα και ακόμα περισσότεροι συνεχή αλλεργική ρινίτιδα. Από αυτούς οι 2 στους 3 το έχουν πρωτοπαρουσιάσει σε ηλικία μικρότερη των 30 ετών, και είναι ενδιαφέρον ότι τα αγόρια είναι διπλάσια των κοριτσιών.
Τι προκαλεί την αλλεργική ρινίτιδα;
Το κόστος της αλλεργικής ρυνίτιδας είναι τεράστιο. Απαιτεί ιατρικές επισκέψεις, φάρμακα και προκαλεί πολλές απουσίες από την εργασία. Και αυτό διαρκεί για χρόνια! Μετά τα πρώτα 2 – 3 χρόνια, που τα συμπτώματα χειροτερεύουν, παραμένει σταθερή για δεκαπλάσιο χρονικό διάστημα και τελικά υποχωρεί σιγά σιγά. Τα αίτια της αλλεργικής ρινίτιδας είναι τα εισπνεόμενα αλλεργιογόνα του περιβάλλοντος όπως αναφέρθηκε προηγουμένως.
Τα πιο συνηθισμένα είναι οι γύρεις διαφόρων φυτών (χόρτα, ζιζάνια, δέντρα), η οικιακή σκόνη και τα ακάρεά της , τα κατοικίδια ζώα (συνήθως σκύλοι και γάτες , με διάφορα στοιχεία του σώματος), οι σπόροι των μυκήτων. Σπάνια τα τροφικά αλλεργιογόνα προκαλούν ρινίτιδα ,εκτός από τα βρέφη και τα μικρά νήπια. Η αλλεργική αντίδραση εκδηλώνεται και άμεσα και όψιμα. Λίγα λεπτά μετά την έκθεση στο αλλεργιογόνο, ο ασθενής εμφανίζει στη μύτη φτέρνισμα, καταρροή, συμφόρηση.
Τα συμπτώματα της αλλεργικής ρινίτιδας
Στους μισούς περίπου ασθενείς εμφανίζεται και η όψιμη αντίδραση, ώρες αργότερα, με τα ίδια συμπτώματα που συντηρεί την κατάσταση και οδηγεί στη ρινική υπεραντιδραστικότητα. Αυτό συμβαίνει όταν η μύτη αντιδρά είτε σε ελάχιστες ποσότητες αλλεργιογόνων είτε σε μη ειδικούς παράγοντες, όπως οσμές, καπνός, αέρας. Αυτά, κατά ένα μέρος, μπορεί να εξηγήσουν την ιδιαίτερη ευαισθησία των αλλεργικών ατόμων στις καιρικές συνθήκες. Τα κύρια συμπτώματα της αλλεργικής ρινίτιδας έχουν ως εξής:
- συνάχι (συνήθως υδαρές),
- συμφόρηση (μπούκωμα),
- φτέρνισμα,
- φαγούρα,
- μείωση όσφρησης – γεύσης,
- στοματική αναπνοή και ροχαλητό,
- βήχας(συνήθως βραδινός),
- φαγούρα στα μάτια – δακρύρροια,
- πονοκέφαλος,
- αϋπνία, εύκολη κόπωση, ανορεξία,
- εκνευρισμός, άγχος, μειωμένη απόδοση,
- ίσως πόνος στο αυτί και
- ίσως πυρετός (ωτίτιδα, ιγμορίτιδα).
Να σημειωθεί πως η αλλεργική ρινίτιδα , πολλές φορές οδηγεί σε επιπλοκές , όπως παραρινοκολπίτιδα (ιγμορίτιδα, μετωπιαία κολπίτιδα), μέση ωτίτιδα με υγρό (όχι με πύον ,αλλά με βαρηκοΐα), βρογχικό άσθμα, ίσως και ρινικούς πολύποδες.
Πώς θεραπεύεται η αλλεργική ρινίτιδα;
Πρώτο βήμα για την θεραπεία της αλλεργικής ρινίτιδας είναι η αποφυγή των υπεύθυνων αλλεργιογόνων, όπου βέβαια αυτό είναι δυνατόν. Αν αποτύχει αυτό, το δεύτερο βήμα είναι η χορήγηση αντιισταμινικών. Υπάρχουν πλέον αποτελεσματικά και ασφαλή αντιισταμινικά, που καταστέλλουν το φτέρνισμα, τη φαγούρα, το συνάχι ακόμα και τα συμπτώματα από τα μάτια όχι όμως τη συμφόρηση με 1 – 2 δόσεις την ημέρα από το στόμα.
Για τη συμφόρηση, μοναδική λύση είναι τα ρινικά σπρέι με στεροειδή, τα οποία εμφανίζουν υψηλή αποτελεσματικότητα και όσον αφορά και τα υπόλοιπα συμπτώματα. Τα διάφορα είδη τοπικών στεροειδών χορηγούνται σε 1 – 2 δόσεις ημερησίως είναι ασφαλή, αποτελεσματικά στο 90% των περιπτώσεων και μπορούν να συνδυαστούν και με άλλα φάρμακα.
Τα τοπικά αποσυμφορητικά έχουν περιορισμένη χρήση γιατί αν και αποτελεσματικά , έχουν σοβαρές παρενέργειες σε χρήση αρκετών ημερών. Οι παρενέργειές τους είναι ακόμη περισσότερες όταν χορηγούνται από το στόμα απ’ όπου δεν είναι και αποτελεσματικά.
Η αλλεργική ρινίτιδα είναι μια πολύ συνηθισμένη νόσος, που δυνητικά μπορεί να προκαλέσει ποικίλες επιπλοκές. Επιδεινώνει την ποιότητα ζωής μικρών και μεγάλων και διαρκεί για χρόνια. Ευτυχώς είναι σχετικά απλή στη διάγνωση και θεραπεία αλλά αυτή πρέπει να χορηγείται συνεχώς για μεγάλα χρονικά διαστήματα.
Πώς να αποφύγετε τα αλλεργιογόνα στο σπίτι;
- Αποφύγετε το κάπνισμα.
- Να γίνεται καλός αερισμός χώρου, σεντονιών και κουβερτών.
- Να ελέγχεται η υγρασία χώρου ώστε να παραμένει χαμηλή.
- Ας απομακρύνονται τα κατοικίδια.
- Να γίνεται καθημερινά, καθάρισμα για τη σκόνη με πανί.
- Να μην γίνεται καθημερινό σκούπισμα με ηλεκτρική σκούπα.
- Ας αποφεύγονται οι κουρτίνες και ας επιλέγονται καλύτερα τα σκίαστρα σε ρολό.
- Βάλτε μαξιλάρια και στρώματα σε αντιαλλεργικές θήκες.
Διαβάστε σχετικά άρθρα:
Αλλεργία ή κορωνοϊός; Πώς θα καταλάβεις τι έχεις; Όλα τα συμπτώματα!
Οδηγός για τα αλλεργιογόνα. Ποια είναι και πώς μπορείς να προφυλαχθείς;
