Γιατί οι άνδρες δε δείχνουν τα συναίσθηματά τους: Ο ρόλος του θανάτου του γονέα

<p style="text-align: justify;">Eίναι γνωστό ότι οι άνδρες αντιδρούν στην απώλεια με εγκεφαλικό τρό­πο. Κι αυτό δεν είναι κάτι απωθητικό. Ένας απ' τους ήρωες του Τολστόι στο <em>"Πόλεμος κοι Ειρήνη",</em> ο Πρίγκιπας Ανδρέας, αντιδρά στο θάνατο της γυναίκας του (που πέθανε πάνω στη γέννα) με εγκεφαλική κατάθλιψη, αν μπορούμε να το πούμε έτσι…</p>
<p style="text-align: justify;"> Ο Τολστόι περιγράφει με περίπλοκο τρόπο την απλή ψυχολογία του ήρωα, ο οποίος δεν περνά μια συνειδητή διαδι­κασία πένθους κατά την οποία θα ένιωθε απώλεια, θλίψη, και θυμό, αλλά μια μετάλλαξη στην προσωπικότητά του. Ο Πρίγκιπας Ανδρέας, από ηρω­ικός και ιδεαλιστής που ήταν, γίνεται εγωιστής και κυνικός. Υποστηρίζει με τη λογική, την ιδέα ότι η μόρφωση και η ιατρική είναι δύο κακά για τους Φτωχούς. Η ιατρική είναι γενικά ένα μεγάλο κακό – δεν θεραπεύει, μόνο σκοτώνει, ή, το πολύ, παρατείνει τα βάσανα και τον πόνο.</p>
<p style="text-align: justify;">Όταν συζητά αυτές τις <em>ιδέες</em> με το φίλο του τον Πέτρο, δεν συνδέει αυτά που λέει με την απώλεια που έχει βιώσει. Και περιέργως, καθώς υπο­στηρίζει τη θέση του γεμίζει ζωντάνια και πιστεύει με μεγαλύτερο πάθος αυτά που λέει. «Η ματιά του γίνεται πιο ζωηρή, καθώς τα συμπεράσματά του δείχνουν ότι δεν υπάρχει ελπίδα». Ο αναγνώστης νιώθει τη σφοδρότητα της απώλειας που κρύβεται από πίσω. Το ίδιο νιώθει και ο φίλος του ο Πέτρος, ο οποίος ανταποκρίνεται: «Αυτό είναι φοβερό, φοβερό!… Δεν μπορώ να καταλάβω πώς μπορείς να ζεις έχοντας τέτοιες ιδέες».</p>
<p style="text-align: justify;">Η έλλειψη των απλών και άμεσων συναισθημάτων του άνδρα που αντιδρά εγκεφαλικά, είναι ο λόγος που μας κάνει να τον νιώθουμε και να τον κατανοούμε. Βέβαια αυτό δεν σημαίνει ότι ο Πρίγκιπας Ανδρέας δεν νιώθει την απώλεια η αλήθεια είναι ακριβώς το αντίθετο. Νιώθει τόσο ερημωμένος απ' αυτή την απώλεια που χρειάζεται μια ισχυρή άμυνα ενα­ντίον των συναισθημάτων του. Προτιμά ν' αλλάξει τις πεποιθήσεις του για τη ζωή, παρά ν' αφήσει το συναισθηματικό πόνο να πάρει το πάνω χέρι. Με αυτή την οπτική, οι γυναίκες που μπορούν ν' αντέξουν περισσότερο το συναισθηματικό πόνο, είναι πιο δυνατές απ' τους άνδρες. Οι άνδρες φο­βούνται τον ψυχικό πόνο και μεταμορφώνουν τα βάσανά τους σε φιλοσο­φίες, σε δραστηριότητες. Ή, μερικές φορές, σ' ένα μεγάλο ανέκδοτο.</p>
<p style="text-align: justify;">Ο Ιταλός σκηνοθέτης Ρομπέρτο Μπενίνι, στην ταινία του " <em>Η Ζωή εί­ναι Ωραία",</em> έκανε ακριβώς αυτό, πλησιάζοντας το συναισθηματικά απλη­σίαστο -το Ολοκαύτωμα- με την ψυχολογία και την τέχνη του τραγικοκωμικου. Ετην ταινία, ο πρωταγωνιστής (ένας αστείος και αφελής σερβι­τόρος) αντί να προστατέψει το μικρό του γιο απ' τη φρίκη των στρατοπέ­δων συγκέντρωσης, παριστάνει πως το στρατόπεδο και όλος ο πόλεμος, είναι το παιχνίδι "κλέφτες και αστυνόμοι" για παιδιά. Σε μια απ' τις πιο δραματικές σκηνές της ταινίας, ο γιος του δεν αντέχει άλλο. Θέλει να πα­ρατήσει το παιχνίδι και να γυρίσει σπίτι. Ο πατέρας, χρησιμοποιώντας την τεχνική της "αντίθετης ψυχολογίας", συναινεί. Αρχίζει να περπατά προς τα χαρακώματα, κακολογώντας το παιχνίδι και υποτιμώντας το βραβείο που θα έπαιρναν αν θα κέρδιζαν (που στην πραγματικότητα θα ήταν να ζήσουν). Τα παίζει όλα για όλα: Όχι μόνο μπορεί να σκοτωθεί απ' τους φρουρους, αλλά και τι γίνεται αν το κόλπο του δεν πετύχει και ο γιος συ­<strong>νεχίσει </strong>να θέλει να γυρίσει σπίτι; Προς ανακούφισή μας το κόλπο πετυ­χαίνει και μένουν ζωντανοί.</p>
<p style="text-align: justify;">Είναι δύσκολο να φανταστούμε μια γυναίκα να υποδύεται έναν τέτοιο ρόλο "ψυχικής αποσύνδεσης". Είναι ενδιαφέρον που ο πατέρας σώζει στο τέλος το παιδί του, αλλά όχι και τον εαυτό του.</p>
<p style="text-align: justify;">Αλλά, για να ξεκαθαρίσουμε τα πράγματα, δεν συναισθανόμαστε πάντα τους άνδρες που "δεν νιώθουν". Κάποιοι άνδρες είναι τόσο αφοσιωμένοι στο να εξαφανίζουν τα συναισθήματά τους, που μας εκνευρί­ζουν και μας γεμίζουν ανία. Οι άνδρες που έχουν βιώσει σοβαρές απώ­λειες σε πολύ μικρή ηλικία, είναι αρκετά επιρρεπείς σ' αυτό το σύνδρο­μο: Το συναίσθημά τους πεθαίνει με το θάνατο του γονιού (αληθινό θά­νατο, ή απουσία), πράγμα που έχει διπλό κέρδος γι’ αυτούς, μια και δεν νιώθουν την απώλεια, αλλά και παραμένουν κοντά και γεμάτοι αφοσίωση στον πεθαμένο γονιό.</p>
<p style="text-align: justify;">Αυτοί οι άνδρες έχουν περάσει, κατά μια έννοια, από ένα ψυχολογικό Ολοκαύτωμα. Συναισθηματικά, έχουν βιώσει το χειρότερο. Έτσι, δεν έχουν και πολλά να χάσουν αν δεν έρχονται σ' επαφή με τα συναισθήματά τους. Αναρωτιούνται για τα πάντα και γελούν με τα πάντα. Δεν υπάρχουν γι αυτούς όσια και ιερά. Στη διάρκεια της ψυχοθεραπείας, όπως και στο γάμο, αυτοί οι άνδρες μπορεί να γίνουν εκνευριστικοί επειδή δεν υπάρχει πρό­σβαση στα συναισθήματά τους. Ίσως, όμως, και να συγκινηθείτε μαζί τους, που έχουν την αυτογνωσία ότι είναι ανίκανοι να αισθάνονται.</p>
<p style="text-align: justify;">Με την παραπάνω περιγραφή μου, δεν εννοώ ότι αυτή είναι η μο­ναδική αντίδραση των ανδρών που έχουν χάσει τους γονείς τους σε μι­κρή ηλικία – πολλοί παράγοντες παίζουν ρόλο στην αντίδραση του κάθε ανθρώπου. Ούτε και πιστεύω ότι ο θάνατος ενός γονέα είναι το μόνο εί­δος απώλειας, ή τραύματος, που μπορεί να κινητοποιήσει μια τέτοια "άμυνα χαρακτήρα". </p>
<p style="text-align: justify;"> </p>
<p style="text-align: justify;">Kείμενο του ψυχοθεραπευτή Alon Gratch. Απόσπασμα από το βιβλίο Αν μιλούσαν οι Άνδρες. Ευχαριστούμε τις εκδόσεις Θυμάρι γθια την ευγενική παραχώρηση του υλικού</p>

Σχετικά άρθρα