Η κυρία Τζένη Σουμάκη, παιδοψυχίατρος – ψυχαναλύτρια, επιστημονικά υπεύθυνη του Κέντρου Ημέρας «ΑΝΑΣΑ» αναλύει τη συγκεκριμένη διαταραχή και δίνει τις κατευθυντήριες γραμμές για την αντιμετώπισή της.
Η ψυχογενής ανορεξία είναι μία από τις πιο απειλητικές διαταραχές διατροφής που καταγράφονται πλέον και στην Ελλάδα. Δεν πρόκειται για μια κατάσταση στην οποία το άτομο δεν έχει όρεξη για φαγητό, αλλά είναι μια πολύπλοκη ασθένεια ψυχολογικής φύσης που πλήττει τις γυναίκες της εφηβικής και της μετεφηβικής ηλικίας.
Τι είναι η ψυχογενής ανορεξία;
Πρόκειται για το τρίτο συχνότερο χρόνιο νόσημα της εφηβικής ηλικίας στις γυναίκες, με την πρώτη κορύφωση να καταγράφεται στην ηλικία των 14,5 ετών και τη δεύτερη στα 18 χρόνια. Τις τελευταίες πέντε δεκαετίες έχει διαπιστωθεί σημαντική αύξηση της νόσου στις γυναίκες ηλικίας 15 – 24 ετών, και η αναλογία εμφάνισης της στις γυναίκες είναι επταπλάσια σε σύγκριση με την αντίστοιχη στους άνδρες.
Πώς εξηγείται η εμφάνιση στις συγκεκριμένες ηλικίες;
Η κορύφωση της συχνότητας εμφάνισης της ανορεξίας στην ηλικία των 15 – 24 ετών αντικατοπτρίζει την προβολή από τα μέσα μαζικής επικοινωνίας ιδιαίτερα λεπτόσωμων γυναικών ως προτύπων μίμησης για νέες κοπέλες. Η λεπτή σιλουέτα έχει μια απόλυτη αξία που πλησιάζει σε μια «ηθική» τελειότητα και αποτελεί απόδειξη παντοδυναμίας.
Ποια είναι τα αΙτιά της;
Ατομικοί, ψυχολογικοί αλλά και οργανικοί παράγοντες συμμετέχουν στη γένεσή της. Η οικογένεια και το περιβάλλον παίζουν σημαντικό ρόλο στην εμφάνιση της διαταραχής. Πρόκειται για οικογένειες που χαρακτηρίζονται από μια κυρίαρχη φροντίδα να δοθεί μια καλή εικόνα προς τα έξω σε βάρος των προσωπικών συναισθημάτων. Κυρίαρχο πρόσωπο αποτελεί η κυριαρχική – ελεγκτική μητέρα. Με τη διαταραχή η ανορεκτική έφηβη αφενός προβάλλει το αίτημά της για αγάπη με τη σωματική της αδυναμία, απ’ την άλλη αρνείται κάθε βοήθεια που της προσφέρεται.
Τι πρέπει να κινητοποιήσει τους γονείς;
Έναρξη δίαιτας με σκοπό την απώλεια βάρους χωρίς «ιδιαίτερο» λόγο. Ή ακόμα και αν συντρέχει λόγος, συνέχιση της δίαιτας σε ακραία επίπεδα. Σοβαρή και απότομη απώλεια βάρους, η οποία μπορεί να συνοδεύεται και από διαστρεβλωμένη αντίληψη/ «προσωπική αίσθηση» για τη σωματική διάπλαση. Στην περίπτωση της ανορεξίας, το βάρος φτάνει και κατά 15% κάτω του κατώτατου φυσιολογικού. Εμμονή γύρω από το σωματικό βάρος, έντονη ανησυχία κι ενασχόληση με την εικόνα σώματος. Αποκλεισμός, εκλεκτικότητα ή περιορισμός τροφών, συχνό ζύγισμα, μέτρηση θερμίδων. «Εξαφάνιση» στην τουαλέτα αμέσως μετά το γεύμα (για την αποβολή του φαγητού). Διαταραχές της περιόδου (αναστάτωση της εμμηνορρυσίας ή διακοπή της για > 3 συνεχείς κύκλους ) έως αμηνόρροια.
Πώς πρέπει να αντιδράσει η οικογένεια του ατόμου με ανορεξία;
Οι γονείς συνήθως αποδυναμώνονται με την εμφάνιση στο παιδί τους μιας διατροφικής διαταραχής και συχνά ενοχοποιούνται κατηγορώντας τους εαυτούς τους για την ασθένεια. Άλλες φορές βέβαια, αρνούνται το ότι υπάρχει πραγματικό πρόβλημα το οποίο χρήζει άμεσης αντιμετώπισης. Έτσι πολύ συχνά τα παιδιά φτάνουν σε ακραία σημεία, όπου η νοσηλεία μπορεί να κριθεί αναγκαία. Συχνά επίσης, χρησιμοποιούν λογικά επιχειρήματα για να εξηγήσουν αυτό που συμβαίνει, κάτι που οδηγεί αναπόφευκτα σε ένταση και μεγαλύτερη απογοήτευση των παιδιών με ενίσχυση των συμπτωμάτων της ασθένειας.
Σε ποιον πρέπει να απευθυνθεί κάποιος, εφόσον εντοπίσει το πρόβλημα;
Η θεραπεία αφορά τόσο στο σωματικό όσο και στον ψυχικό τομέα. Συχνά έχει χαρακτήρα επείγουσας σωματικής (εντονότατη καχεξία, ηλεκτρολυτικές και ορμονικές διαταραχές) ή ψυχικής αιτιολογίας (απόπειρα αυτοκτονίας, εντονότατη έκρηξη άγχους, ιδίως μετά από βουλιμική κρίση). Το Κέντρο Ημέρας «ΑΝΑΣΑ» παρέχει εντελώς δωρεάν , υπηρεσίες διάγνωσης, θεραπείας και συμβουλευτικής υποστήριξης των πασχόντων και των οικογενειών τους, μέσω μιας πολυκλαδικής ομάδας επαγγελματιών υγείας η οποία αποτελείται από ψυχίατρο, παιδοψυχίατρο, ψυχολόγους, γενικό ιατρό, διατροφολόγο, εργοθεραπευτή.
