Δραματοθεραπεία και για τον αλκοολισμό;

Ο κύριος Στέλιος Κρασανάκης, Ψυχίατρος-Δραματοθεραπευτής και Επιστημονικός Υπεύθυνος του Προγράμματος Απεξάρτησης «ΘΗΣΕΑΣ», μας παρουσιάζει δυο από τις βασικές θεραπευτικές τεχνικές της δραματοθεραπείας που βοηθούν στην απεξάρτηση από το αλκοόλ. 

Τι είναι η δραματοθεραπεία; Πώς μπορεί να βοηθήσει στην απεξάρτηση από το αλκοόλ;

Η δραματοθεραπεία είναι μια θεραπευτική διαδικασία που αναδεικνύει την τέχνη ως θεραπευτικό μέσο. Ειδικότερα αξιοποιεί την δραματική μεταφορά και το παράδοξο του θεάτρου. Φαίνεται ότι στο χώρο της απεξάρτησης από το αλκοόλ παίζει σημαντικό ρόλο η διερεύνηση της διαδρομής του ατόμου και οι σχέσεις του ενώ, υπεισέρχεται η παράμετρος του σώματος που δεν είναι δυνατόν να εξαιρεθεί της θεραπευτικής διαδικασίας.

Αρχικά θα αναφερθώ στην «Γραμμή της ζωής» μια διαδικασία όπου ο θεραπευόμενος διατρέχει την ζωή του σαν μια διαδρομή με ανοδικές και καθοδικές φάσεις, τοποθετώντας τους σημαντικότερους σταθμούς αναφορικά με πράξεις, πρόσωπα ή καταστάσεις.

Δίνεται με αυτόν τον τρόπο η δυνατότητα να αντικρίσει ο θεραπευόμενος την ζωή του ως ένα ταξίδι με δυο φάσεις, την πριν και μετά την χρήση.

 

-Πώς μπορεί ένα άτομο μέσα από τη δραματοθεραπεία να κλείσει ανοιχτές πληγές;

-Μπορεί να συνομιλήσει ακόμα και με την ίδια την… εξάρτηση;

Αφού κάθε άτομο σχεδιάσει την γραμμή της ζωής του και την μοιραστεί με την ομάδα αφηγηματικά του ζητάμε να την οργανώσει στο χώρο, ζητώντας από τα άτομα της ομάδας να αναπαραστήσουν τα πρόσωπα – σημαντικούς άλλους της δικής του ζωής. Συνεργάζεται μαζί τους για να ενσωματώσουν όσο το δυνατόν καλύτερα τον ρόλο που τους δίδεται, δίνοντάς τους τις κατάλληλες πληροφορίες. Στη συνέχεια το άτομο αρχίζει να περνά μπροστά από κάθε πρόσωπο, με την κατάλληλη ψυχική διάθεση και σωματική στάση, λέγοντάς τους μία ή δύο φράσεις και εκείνοι απαντούν ανάλογα. Δίδεται με αυτόν τον τρόπο μια δεύτερη ευκαιρία στον θεραπευόμενο να κλείσει ανοιχτές υποθέσεις, να πει φράσεις που δεν τόλμησε και να αναπλαισιώσει τις σχέσεις του. Δίδεται επίσης, η δυνατότητα να συνομιλήσει όχι μόνον με πρόσωπα αλλά και με καταστάσεις ακόμη και με το αλκοόλ.

Εάν δε η διαδικασία αυτή συμβεί σε θεραπευτικό group, αναπτύσσεται η δυναμική της ομάδας με την εμπλοκή των μελών στην προσωπική ιστορία του μέλους της, ενώ παράλληλα να αναπλαισιώνουν και αναστοχάζονται τις σχέσεις τους με τους σημαντικούς άλλους.

 

-Τι προσφέρει η τεχνική “body image” στη δραματοθεραπεία;

 

Η δεύτερη τεχνική είναι το «body image». Το σώμα του αλκοολικού έχει την δική του γλώσσα ενώ συχνά έχει  κακοποιηθεί και παραμεληθεί. Η διαδικασία έχει τρεις φάσεις:

Στην πρώτη φάση οι θεραπευόμενοι χωρίζονται σε ζευγάρια και κάθε ένας αποκόβει από ένα ρολό–χαρτί ένα  μήκος ανάλογο με το  μήκος του σώματος του. Έπειτα ξαπλώνουν πάνω σε αυτό με όποιο τρόπο εκείνοι θέλουν και το άλλο μέλος του ζεύγους σχηματίζει το περίγραμμα του σώματός τους. Έπειτα επαναλαμβάνεται η ίδια διαδικασία με το άλλο μέλος του ζεύγους. Στη συνέχεια καθένας παίρνει συγκεκριμένο χρόνο να ασχοληθεί με το δικό του body image, να προσθέσουν ή να συμπληρώσουν κάτι, να το ζωγραφίσουν ή να ολοκληρώσουν κάτι ημιτελές. Με αυτόν τον τρόπο συσχετίζονται με το εικαστικό αποτύπωμα του σώματός τους, το οικειοποιούνται αποκτά προσωπικό χαρακτήρα, γίνονται πιο δημιουργικοί. Δίνουν ένα τίτλο στο δημιούργημά τους και γράφουν μια ιστορία συχνά με συγκεκριμένη δομή.

Στη δεύτερη φάση το body image έρχεται στην ομάδα, το παρουσιάζει και μιλά γι’ αυτό ο δημιουργός του και η ομάδα κάνει σχόλια ή παρατηρήσεις. Αυτές οι δύο φάσεις είναι τεχνικές που ανήκουν στη δραματοθεραπεία αλλά και στην εικαστική θεραπεία.

Στη τρίτη φάση που ανήκει αποκλειστικά στην δραματοθεραπεία, τα μέλη της ομάδας κατασκευάζουν  μια ιστορία παίρνοντας τους ήρωες – ρόλους από τα body image και στη συνέχεια την σκηνοθετούν και την αναπαριστούν. Τέλος, μετά την παρουσίαση αφήνουν τους ρόλους τους, λειτουργικοί ρόλοι; δράση-παθητικότητα (deroling) επανέρχονται στον κύκλο της ομάδας και έχουμε το feedback από την συνολική διαδικασία τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν, τις σχέσεις που δημιουργήθηκαν, τους φόβους που αναδύθηκαν καθώς και τις φαντασιώσεις ή τις προβολές που έκαναν.

Μερικά παραδείγματα από εικόνες των  body image αλλά και τις ιστορίες των ηρώων θα βοηθήσουν στην καλύτερη κατανόηση των όσων προανέφερα.

 Με τις δύο ανωτέρω τεχνικές που περιέγραψα επιχειρούμε με αποτελεσματικότητα,  απ’ ότι φαίνεται:

-Να αντιμετωπίζουμε παράδοξα το παράδοξο της χρήσης.

-Να εμπλέξουμε το σώμα, τον αισθητικό παράγοντα και να αποσαφηνίσουμε την σύγχυση ανάμεσα τον ψυχικό και τον σωματικό πόνο.

-Να αναπτύξουμε τα δυναμικά της ομάδας.

-Να αναγνωριστούν οι προβλητικές ταυτίσεις.

-Να δημιουργηθεί μια απόσταση από τα πραγματικά γεγονότα, να αρθούν οι αντιστάσεις, να οικειοποιηθούν την ψυχική τους περιουσία και να γίνουν οι όποιες αποτιμήσεις.

-Τέλος, να δημιουργηθεί ένας πολύτιμα μεταβατικός χώρος ανάμεσα στον χρήστη και τις πράξεις του.

Οι ανωτέρω τεχνικές πέρα από την θεραπευτική τους εμβέλεια αποτελούν και καλλιτεχνικές διαφυγές, η θεραπευτική πράξη λειτουργεί παράλληλα και ως πολιτιστικό γεγονός.     

 

 

Σχετικά άρθρα