Η μειωμένη πρόσληψη βιταμινών αυξάνει τον κίνδυνο για χρόνια νοσήματα

<p>Ως υποθρεψία ορίζεται η κατάσταση κατά την οποία, υπάρχει ανεπαρκής πρόσληψη  σε σχέση με τις ανάγκες του ατόμου, ενέργειας ή/και θρεπτικών συστατικών, όπως πρωτείνης, ιχνοστοιχείων και βιταμινών. Ο οργανισμός για να προσαρμοστεί σ αυτή τη νέα κατάσταση, της μειωμένης πρόσληψης τροφής, μειώνει τις ενεργειακές του ανάγκες, ελαττώνοντας τον μεταβολικό του ρυθμό και παράγει ενέργεια διασπώντας μυική μάζα. Οι γραμμωτοί μύες που αποτελούν τα κύρια αποθέματα πρωτείνης, υπόκεινται τη μεγαλύτερη απώλεια πρωτείνης, χωρίς να εξαιρούνται οι αναπνευστικοί και καρδιακοί μύες.</p>
<p> </p>
<p><strong>Οι προσαρμοστικές αυτές μεταβολές, έχουν ως κλινικές εκδηλώσεις: </strong></p>
<ul>
<li>μυική αδυναμία </li>
<li>ελάττωση της φυσικής ικανότητας του ατόμου</li>
<li>ελάττωση της αναπνευστικής και καρδιακής επάρκειας</li>
<li>ήπια υποθερμία </li>
<li>ελάττωση των αποθεμάτων πρωτείνης</li>
</ul>
<p> </p>
<p><strong>Με άλλα λόγια η υποθρεψία επηρεάζει: </strong></p>
<ul>
<li>την φυσική ανάπτυξη</li>
<li>τη νοσηρότητα</li>
<li>τη θνησιμότητα</li>
<li>τη νοητική ανάπτυξη και λειτουργία </li>
<li>την αναπαραγωγή</li>
<li>αυξάνει τον κίνδυνο για χρόνια νοσήματα φθοράς στην ενήλικη ζωή </li>
<li>ενώ οι λοιμώξεις είναι πολύ συχνές σε περιπτώσεις πρωτεινικής υποθρεψίας.</li>
</ul>
<p>Η υποθρεψία μπορεί να είναι πρωτοπαθής, να οφείλεται δηλαδή σε ανεπαρκή πρόσληψη πρωτείνης και θρεπτικών συστατικών ή δευτεροπαθής ως αποτέλεσμα νοσημάτων όπως γαστρεντερικές διαταραχές, νεφρικές παθήσεις, παθήσεις του ήπατος και παθήσεις του κεντρικού νευρικού συστήματος, όπως επίσης και κακοήθεις νεοπλασίες. Και επειδή μιλάμε για τις αναπτυγμένες χώρες, οι πιο ευαίσθητες ομάδες για να αναπτύξουν υποθρεψία ή έλλειψη μακροθρεπτικών ή μικροθρεπτικών συστατικών είναι:</p>
<p> </p>
<p><strong>Οι ασθενείς </strong></p>
<p>Ασθενείς με απώλεια της όρεξης ή αδυναμία μάσησης ή/και κατάποσης που αδυνατούν να καλύψουν τις ανάγκες τους με φυσιολογική από του στόματος τροφή. </p>
<p>Η υποθρεψία μπορεί να εμφανιστεί αιφνίδια σε ασθενείς με τραύματα, μολύνσεις, ή μετά  από χειρουργικές επεμβάσεις, όταν λαμβάνουν ανεπαρκείς ποσότητες πρωτεινών ή θερμίδων. Παρουσιάζεται οίδημα λόγω της μείωσης των επιπέδων των πρωτεινών του ορού. Το οίδημα μπορεί να επικαλύπτει οποιαδήποτε αλλαγή της μάζας του σώματος και να δημιουργεί την εντύπωση ότι ο ασθενής βρίσκεται σε καλή διατροφική κατάσταση. </p>
<p>Σ αυτή την περίπτωση ακόμη και ένα διάστημα 2 ή 3 εβδομάδων υποσιτισμού,  μπορεί να επιφέρει μία δραματική μείωση του βάρους του ασθενούς και της μυικής του μάζας.  </p>
<p>Η υποθρεψία στους νοσηλευόμενους ασθενείς παρουσιάζει μεγάλη διακύμανση και αναφέρεται μεταξύ 13-36% των ενηλίκων ασθενών, κάτι που μπορεί να έχει σοβαρές συνέπειες στην έκβαση της νόσου ή ακόμη και για την επιβίωση των ασθενών. Συσχετίζεται ακόμη με μεγαλύτερη διάρκεια νοσηλείας και με αυξημένη θνησιμότητα ένα χρόνο μετά τη νοσηλεία. Ακόμη μεγαλύτερο, 70-80% είναι το ποσοστό της υποθρεψίας, για τους ηλικιωμένους ασθενείς που νοσηλεύονται στο σπίτι. Τις περισσότερες φορές οφείλεται στην καθυστερημένη αναγνώριση του προβλήματος και ακόμη συχνότερα στην έλλειψη  γνώσης από το περιβάλλον του ασθενούς. Τέτοιοι ασθενείς π.χ. μπορεί να είναι εκείνοι που έχουν υποστεί ένα κρανιοεγκεφαλικό κάταγμα, αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο, παρουσιάζουν νευρολογικές διαταραχές, νόσο Alzheimer, Parkinson, καρκίνο, απόφραξη του ανώτερου γαστρεντερικού συστήματος από κάποιο όγκο κ.λ.π.</p>
<p> </p>
<p><strong>Οι ηλικιωμένοι</strong></p>
<p>Οι ηλικιωμένοι αποτελούν ομάδα ιδιαίτερα ευάλωτη στις συνέπειες της υποθρεψίας. Κατά τη γήρανση παρατηρούνται σημαντικές μεταβολές στο γαστρεντερικό σύστημα, οι οποίες εύλογα μπορούν να επηρεάσουν τη διατροφική κατάσταση των ηλικιωμένων. Εως και 40% των ηλικιωμένων παραπονούνται για ξηροστομία ως αποτέλεσμα της μείωσης της βασικής έκκρισης σιέλου, αλλά και ως ανεπιθύμητη ενέργεια διαφόρων φαρμάκων. Η μείωση της μασητικής ικανότητας με την ηλικία οφείλεται σε αδυναμία των μασητήρων μυών και συνηθέστερα, σε προβλήματα των ούλων, των δοντιών και των τεχνητών οδοντοστοιχιών. Η δυσκαταποσία και η δυσφαγία στους ηλικιωμένους οφείλονται κατά 80%  σε νευρολογικές διαταραχές, όπως τα αγγειακά εγκεφαλικά  επεισόδια και η νόσος Parkinson. </p>
<p>H έκπτωση της γεύσης και της όσφρησης έχει συσχετιστεί με αυξημένο διατροφικό κίνδυνο, ενώ η έκπτωση της όρασης και της ακοής συσχετίζεται με κατάθλιψη και χαμηλότερη πρόσληψη θρεπτικών συστατικών.</p>
<p>Εκτός όμως από τις παραπάνω παραμέτρους, υπάρχουν και κοινωνικοί, οικονομικοί και ψυχολογικοί παράγοντες που έχει διαπιστωθεί ότι επηρεάζουν με ποικίλους τρόπους τη διατροφική επάρκεια στην τρίτη ηλικία. Τέτοιοι παράγοντες είναι το χαμηλό μορφωτικό επίπεδο, τα οικονομικά προβλήματα, η παραμονή σε νοσοκομείο ή σε ίδρυμα, η μοναχική διαβίωση, η χηρεία, ή παρουσία κατάθλιψης ή άλλης ψυχιατρικής νόσου. Εδώ θα μπορούσε κανείς να υπολογίσει και τις συχνές νοσηλείες σε νοσοκομείο που επιδεινώνουν την απώλεια βάρους.</p>
<p> </p>
<p><strong>Τα παιδιά </strong></p>
<p>Στις ανεπτυγμένες χώρες το πρόβλημα της υποθρεψίας των παιδιών σχετίζεται σχεδόν αποκλειστικά με οικονομικά προβλήματα και επαγγελματική αβεβαιότητα των γονιών, κακοποίηση και άρνηση λήψης τροφής για ψυχολογικούς λόγους. Κλινικές εκδηλώσεις όμως ανεπάρκειας μακροθρεπτικών ή μικροθρεπτικών συστατικών μπορεί να εμφανίσουν και παχύσαρκα παιδιά τα οποία επιλέγουν τρόφιμα χαμηλής θρεπτικής αξίας.</p>
<p> </p>
<p><strong>Οι αθλητές</strong></p>
<p>Οι αθλητές και κυρίως όσοι ασχολούνται με τον πρωταθλητισμό χωρίς αντίστοιχη διατροφική υποστήριξη, λόγω των αυξημένων ενεργειακών και πρωτεινικών αναγκών όταν επιλέγουν τρόφιμα πλούσια σε ενέργεια και φτωχά σε θρεπτικά συστατικά μπορεί να παρουσιάσουν μυική έκπτωση ή έλλειψη βιταμινών ή ιχνοστοιχείων</p>
<p> </p>
<p><strong>Όσοι ακολουθούν στερητικές δίαιτες για μεγάλο χρονικό διάστημα</strong></p>
<p>Τα άτομα αυτά είναι κυρίως γυναίκες που για μεγάλα χρονικά διαστήματα και από μικρή ηλικία βρίσκονται σε εξαντλητικό πρόγραμμα δίαιτας χωρίς να έχουν συμβουλευτεί και χωρίς να παρακολουθούνται από ειδικό. Πολύ συχνά αυτά τα άτομα παρουσιάζουν κλινική συμπτωματολογία ελλείμματος πρωτεινών και μικροθρεπτικών συστατικών.    </p>
<p> </p>
<p><strong>Τα άτομα που πάσχουν από διατροφικές διαταραχές, όπως anorexia nervosa, βουλιμία </strong></p>
<p>Τα άτομα με διατροφικές διαταραχές μπορεί να παρουσιάζουν έλλειψη σε ένα ή σε  όλα τα θρεπτικά συστατικά, ανάλογα με την έκταση της ασθένειάς τους. Η διαταραγμένη ισορροπία των υγρών και των ηλεκτρολυτών, η πλημμελής  πρόσληψη πρωτείνης- θερμίδων και οι ελλείψεις μεταλλικών στοιχείων, κυρίως ψευδαργύρου ή χαλκού είναι οι ποιο συνηθισμένες. </p>
<p> </p>
<p><strong>Ο σύγχρονος εργαζόμενος </strong></p>
<p>Η ταχύτατη αλλαγή στον τρόπο ζωής και στις παραδοσιακές δίαιτες οδήγησαν  τους σύγχρονους εργαζόμενους, άντρες και γυναίκες σε πολύωρη εργασία σε ανταγωνιστικό και καταπιεστικό περιβάλλον, επιλέγοντας συχνά βιομηχανοποιημένα τρόφιμα χωρίς ποικιλία ή αφαιρώντας γεύματα, συνήθως το πρωινό και το μεσημεριανό. Αποτέλεσμα αυτού του τρόπου ζωής και εργασίας είναι συχνά οι  κλινικές εκδηλώσεις έλλειψης μακροθρεπτικών και μικροθρεπτικών συστατικών.     </p>
<p> </p>
<p><strong>Αντιμετώπιση της υποθρεψίας</strong></p>
<p>Το πρώτο και πιο σημαντικό στάδιο για την αντιμετώπιση της υποθρεψίας είναι η αναγνώριση και η εκτίμησή της.</p>
<p>Ο καθορισμός μιας ισορροπημένης διατροφής ανάλογης των αναγκών του ατόμου καθώς επίσης και η από του στόματος, όταν είναι δυνατόν, χορήγηση συμπληρωμάτων  πλούσιων σε πρωτείνη και ενέργεια  βελτιώνει τις σωματομετρικές παραμέτρους και μειώνει τη θνησιμότητα όταν πρόκειται για σοβαρή μορφή υποθρεψίας. </p>
<p>Η παροχή τους ακόμη και για μικρό χρονικό διάστημα μπορεί να βελτιώσει την ανοσολογική και μυική λειτουργία σε βαθμό που να βελτιώνει την πρόγνωση.</p>
<p> </p>
<p><strong>Βέρα Γραπατσά</strong></p>
<p><strong><em>Η Βέρα Γραπατσά είναι Διατροφολόγος – Διαιτολόγος</em></strong></p>
<p><strong><em>ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΑΝΤΙΚΑΡΚΙΝΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ</em></strong></p>

Σχετικά άρθρα