Πέθανε ο Αντρέι Βάιντα- Ποιος είναι ο οσκαρικός σκηνοθέτης που καθόρισε την ιστορία του σινεμά

11/10/2016
Ομάδα Σύνταξης
Life stories

"Η Ελλάδα μας έχει γεννήσει και αυτό είναι μια πραγματικότητα" έλεγε ο Αντρέι Βάιντα. Τιμημένος με Όσκαρ και έχοντας στο ενεργητικό του περισσότερες από 40 ταινίες, έφυγε από τη ζωή ο Πολώνος σηκηνοθέτης σε ηλικία 90 ετών μόλις την περασμένη Κυριακή. Είχε εισαχθεί πολύ πρόσφατα στο νοσοκομείο ενώ σύμφωνα με ανεπιβεβαίωτες πληροφορίες, πέθανε από πνευμονική ανεπάρκεια. 
<img src="https://pmcvariety.files.wordpress.com/2014/06/andrzej-wajda-dead.jpg?w=670&h=377&crop=1" alt="Andrzej Wajda Dead" width="640" />
Ήταν ένας από τους συνθέτες της Μεγάλης Πολωνικής Σχολής αφήνοντας πίσω του μια καριέρα 60 ετών. Γεννήθηκε στις 6 Μαρτίου του 1926, στο Σουβάλκι της Πολωνίας με μητέρα δασκάλα και πατέρα αξιωματικό στρατού. Ο πατέρας του δολοφονήθηκε το 1940 από τους Σοβιετικούς. Δυό χρόνια αργότερα, κατατάσσεται και ο ίδιος στο στρατό, όσο είναι ακόμα έφηβος, στην Πολωνική αντίσταση. Μετά τον πόλεμο, σπούδασε ζωγραφική στη σχολή Καλών Τεχνών στην Κρακοβία. Την αγάπη του για τις τέχνες προέκυψε όταν βοηθούσε στην αποκατάσταση μια εκκλησίας.
<img src="https://media1.britannica.com/eb-media/87/8787-004-916EB4EE.jpg" alt="Αποτέλεσμα εικόνας για Andrzej Wajda young" width="640" />
<img src="http://akademiapolskiegofilmu.pl/cache/images/resize_1000x1000/files/PL/Historia_Polskiego_Filmu/REZYSERZY/Wajda_Andrzej/galeria/1-F-403-94-800×800.jpg" alt="Αποτέλεσμα εικόνας για Andrzej Wajda young" width="640" />
Στη συνέχεια ήρθε σε επαφή με τον κινηματογράφο στην ξακουστή σχολή Λοτζ. Το 1955 κάνει το ντεμπούτο του με την πρώτη του ταινία με τίτλο «Ποκολένιε» (στην Ελλάδα βγήκε στις αίθουσες με τον τίτλο «Μια Γενιά»)- σχετικά με τη γερμανική κατοχή των Πολωνών. Οι ταινίες του "Το κανάλι", "Στάχτες και Διαμάντια" αναγνωρίζονται αμέσως. Για την πρώτη παίρνει το 1957 το ειδικό βραβείο κοινού στο Φεστιβάλ των Καννών, ενώ η δεύτερη τον εδραιώνει στο πολωνικό σινεμά. Οι ταινίες αυτές δίνουν μια συμβολική εικόνα των κοινωνικών και πολιτικών αλλαγών που έγιναν στην Πολωνία κατά τη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου. 
<img src="http://akademiapolskiegofilmu.pl/cache/images/resize_1000x1000/files/PL/Historia_Polskiego_Filmu/REZYSERZY/Wajda_Andrzej/galeria/1-F-2433-19-800×800.jpg" alt="Αποτέλεσμα εικόνας για Andrzej Wajda young" width="640" />
<img src="http://media.flix.gr.s3.amazonaws.com/assets/images/2016/10/10/kanal1.jpg" alt="Kanal 607" width="640" />
Kanal (1956)
<img src="http://media.flix.gr.s3.amazonaws.com/assets/images/2016/10/10/ashes-and-diamonds.jpg" alt="Ashes and Diamonds 607" width="640" />
Στάχτες και διαμάντια (Popiol i diament, 1958)
Πολλές από τις ταινίες του όπως οι ταινίες "Λοτνα", "Άνθρωπος από Μάρμαρο" και "Άνθρωπος από Σίδερο" είχαν πολιτικό περιεχόμενο και για την τελευταία στράφηκε στην Πολωνική λογοτεχνία. Η ταινία αφορούσε την άνοδο της «Αλληλεγγύης» στην Πολωνία και κέρδισε το Χρυσό Φοίνικα στις Κάννες. Χάρη σε αυτό το βραβείο μάλιστα ο Βάιντα γλίτωσε τη φυλάκιση από το κομμουνιστικό καθεστώς.
<img src="https://cafuso.files.wordpress.com/2013/12/andrzej-wajda-danton.jpg" alt="Αποτέλεσμα εικόνας για Andrzej Wajda young" width="640" />
<img src="http://media.flix.gr.s3.amazonaws.com/assets/images/2016/10/10/manofmarble1.jpg" alt="Man of Marble 607" width="640" />
O Ανθρωπος από Μάρμαρο (Człowiek z Marmuru, 1977)
<img src="http://media.flix.gr.s3.amazonaws.com/assets/images/2016/10/10/manofiron1.jpg" alt="Man of Iron 607" width="640" />
Ο Ανθρωπος από Σίδερο (Czlowiek z Ζelaza, 1981)
Λόγω της κόντρας του με τον στρατηγό Γιαρουζέλσκι ο Βάιντα υποχρεώθηκε στη συνέχεια να κάνει ταινίες στο εξωτερικό, ανάμεσα στις οποίες το Danton (1983) με πρωταγωνιστή τον Ζεράρ Ντεπαρντίε.
<img src="http://media.flix.gr.s3.amazonaws.com/assets/images/2016/10/10/danton1.jpg" alt="Danton 607" width="640" />
Δαντόν (Danton, 1982)
Σκηνοθέτησε ακόμα και την ταινία "Μια αγάπη στη Γερμανία" που περιγράφει τη σχέση ανάμεσα σε μια Γερμανίδα και και έναν Πολωνό αιχμάλωτο πολέμου. Επιστρέφει όμως στη θεματική του Β' Παγκοσμίου Πολέμου με την ταινία “Dr. Korczak,” την ιστορία ενός Εβραίου δασκάλου που πεθαίνει σε στρατόεδο συγκέντρωσης αλλά και με την ταινία “Katyn" σχετικά με τη σφαγή Πολωνών από Ρώσικα στρατεύματα. 
<img src="http://media.flix.gr.s3.amazonaws.com/assets/images/2016/10/10/katyn2.jpg" alt="Katyn 607" width="640" />
Katyn (2007)
Η ταινία μάλιστα προτάθηκε για Όσκαρ το 2008 και είναι μια εξαιρετικά προσωπική υπόθεση για τον ίδιο, μιας και αφορούσε αφορούσε την τραγική ιστορία του πατέρα του Ζακούμπ, ο οποίος ήταν ένας από τους 22.500 Πολωνούς αξιωματικούς που σφαγιάστηκαν το 1940 από τους Σοβιετικούς στο δάσος του Κατίν. Ηταν λοχαγός του πολωνικού πεζικού και εκτελέσθηκε με μια σφαίρα στον σβέρκο από την NKVD, τη μυστική αστυνομία του Στάλιν. 
<img src="http://akademiapolskiegofilmu.pl/cache/images/resize_1000x1000/files/PL/Historia_Polskiego_Filmu/REZYSERZY/Wajda_Andrzej/galeria/1-F-353-388-800×800.jpg" alt="Αποτέλεσμα εικόνας για Andrzej Wajda young" width="640" />
Λίγα χρόνια πιο πριν, το 2000 τιμήθηκε από την Αμερικάνικη Ακαδημία Κινηματογράφου για τη συνολική προσφορά του, στον χώρο της Έβδομης Τέχνης για περισσότερες από πέντε δεκαετίες. Το χρυσό αγαλματίδιο του το παρέδωσε η Τζέιν Φόντα.
<img src="http://www.protothema.gr/files/1/2016/10/10/oscar1.jpeg" alt="" width="640" />
<img src="http://1.fwcdn.pl/blog/472032/283420.1.jpg" alt="Αποτέλεσμα εικόνας για Andrzej Wajda οscar" width="540" /> <img src="http://bi.gazeta.pl/im/5/5213/z5213345Q,Andrzej-Wajda-z-Jane-Fonda-na-gali-rozdania-Oscaro.jpg" alt="Αποτέλεσμα εικόνας για Andrzej Wajda οscar" width="540" />
Η τελευταία του ταινία με τίτλο «Powidoki» (Μετείκασμα, 2016) έκανε πρεμιέρα τον Σεπτέμβριο στο Φεστιβάλ του Τορόντο και δεν έχει ακόμη βγει στις αίθουσες. Είναι όμως για τον ίδιο, ακόμα κι αν δε θα είναι εν ζωή, η πολωνική υποψηφιότητα στα φετινά Όσκαρ. Ο Βάιντα αφηγείται σ' αυτή τα τελευταία χρόνια της ζωής ενός ζωγράφου της αβάν-γκαρντ και θεωρητικού της τέχνης, του Βλαντισλάβ Στρεμίνσκι, που πολέμησε εναντίον της σταλινικής εξουσίας. 
<img src="https://ocdn.eu/pulscms-transforms/1/DiTktkpTURBXy80MjZlYWQ5ZTNjMmQwNzNiNGFkMjAxNzhhNjdkY2JkMS5qcGeSlQMAJc0NIM0HYpMFzQMgzQHC" alt="Αποτέλεσμα εικόνας για Andrzej Wajda Powidoki" width="640" />
<img src="http://culture.pl/sites/default/files/images/imported/film/filmy%20kadry%20i%20dvd/Powidoki/plan-filmowy-powidoki-wajda-fot-marcin-stepien-ag.jpg" alt="Αποτέλεσμα εικόνας για Andrzej Wajda Powidoki" width="640" />
Όσον αφορά την προσωπική του ζωή, έχει παντρευτεί τέσσερις φορές. Από τον τρίτο του γάμο με την ηθοποιό Beata Tyszkiewicz, απέκτησε μια κόρη την Καρολίνα (γεννημένη το 1967). Τα τελευταία χρόνια ζούσε με την τέταρτη συζυγό του την ηθοποιό και σχεδιάστρια κοστουμιών Krystyna Zachwatowicz.
<img src="http://culture.pl/sites/default/files/images/imported/teatr%20foto%20sylwia/_portrety/Zachwatowicz_Wajda/zachwatowicz_wajda_800px.jpg" alt="Αποτέλεσμα εικόνας για Andrzej Wajda Krystyna Zachwatowicz" width="640" />
O κορυφαίος σκηνοθέτης είχε δώσει συνέντευξή στο Βήμα και στον Θανάση Λάλα το 1997 και είχε ορίσει το ρόλο της κουλτούρας και των media στην σημερινή, «μπερδεμένη» εποχή:
―Υπάρχει σήμερα ένα όπλο στα χέρια της εξουσίας που δι' αυτού καταφέρνει να μην ακούγονται κάποιες πολύ ενδιαφέρουσες φωνές;
«Νομίζω ότι αυτό είναι το έργο που έχουν αναλάβει τα μίντια στην εποχή μας. Παλιότερα η ανθρωπότητα έμοιαζε να κινδυνεύει από πράγματα όπως η βιομηχανική εργασία. Ολο και περισσότεροι άνθρωποι έπρεπε να δουλεύουν στις φάμπρικες για να παραχθεί αυτή η πληθώρα των αγαθών. Σήμερα βλέπουμε ότι οι άνθρωποι έχουν πλέον αντικατασταθεί από κομπιούτερ και μηχανές. Ο κίνδυνος όμως δεν προέρχεται από την επιβολή του αυτοματισμού, γιατί είναι κάτι που ελέγχεται από τον ίδιο τον άνθρωπο. Το πιο επώδυνο είναι η επικοινωνία, ο τρόπος που οι άνθρωποι επικοινωνούν ζώντας στις μεγάλες πόλεις σήμερα. Νομίζω ότι από εκεί προέρχεται η απειλή. Γι' αυτό και ο ρόλος των μίντια είναι κυρίαρχος».
―Και ποια είναι η ασπίδα μας σε αυτή την απειλή;
«Θα έπρεπε να είναι η κουλτούρα. Ελα όμως που και η κουλτούρα στις ημέρες μας είναι πολύ μπερδεμένη… Η ως σήμερα κουλτούρα αυτό που προσπαθούσε να κάνει ήταν να βάλει τους ανθρώπους σε καλούπια, να τους διαιρέσει σε τάξεις. Ο καθένας φορούσε τη στολή του. Ο πατέρας μου, ας πούμε, φορούσε εκείνο το ψηλό κολάρο που ήταν τρομερά δύσκολο να ανεχθεί κανείς. Ποτέ όμως δεν διαμαρτυρήθηκε. Εφόσον ήταν αξιωματικός, εθεωρείτο δεδομένο ότι πρέπει να το φοράει. Στα σχολεία διδασκόμασταν λατινικά και ελληνικά, δύο γλώσσες που δεν μπορούσαν να πιάσουν τόπο μέσα στην καθημερινότητα. Δεν υπήρχε δηλαδή περίπτωση να μας φανούν χρήσιμες. Απλώς ήταν ένας τρόπος για να κάνουν τη ζωή μας δύσκολη ώστε να μάθουμε να πειθαρχούμε. Ο,τι γίνεται δηλαδή και με τα σκυλιά. Το σκυλί γεμάτο ζωντάνια γυρίζει γύρω γύρω, καταστρέφει διάφορα πράγματα, ώσπου έρχεται η ημέρα που πρέπει να το παραδώσεις σε κάποιον, ο οποίος θα το μάθει να πειθαρχεί, για να μπορεί να συμβιώνει με τον άνθρωπο. Ως πριν από λίγα χρόνια κανένας δεν αντιδρούσε στην αναγκαστική πειθαρχία… Ηταν μέρος της κουλτούρας μας. Σήμερα ο άνθρωπος δεν ξέρει πια πώς πρέπει να φέρεται. Ως τώρα στόχος και επιδίωξη της κουλτούρας ήταν να βάζει τους ανθρώπους να συμβιώνουν μέσα από την τάξη και την πειθαρχία. Στις ημέρες μας τα πράγματα άλλαξαν. Η κουλτούρα προτρέπει τον άνθρωπο σήμερα να βγάλει προς τα έξω τον πρωτόγονο εαυτό του. Και η κυρίαρχη κουλτούρα που την έχουν ονομάσει "ποπ", από το "popular", που σημαίνει λαϊκός, επειδή όλοι μπορούν να συμμετέχουν σε αυτήν βοηθάει προς αυτήν την κατεύθυνση. Παλιά η κουλτούρα απευθυνόταν σε μια ελίτ. Σήμερα απευθύνεται στον καθένα. Η κυρίαρχη αντίληψη είναι η έλλειψη ορίων. Ο καθένας μπορεί να εκφράζεται ελεύθερα χωρίς κανέναν περιορισμό. Οπως το σκυλί προτού το δώσουμε για να το εκπαιδεύσουν. Το σκυλί κάνει μια ζημιά χωρίς να ξέρει ότι κάνει κάτι κακό. Δαγκώνει και δεν ξέρει ότι αυτό δεν πρέπει να το κάνει. Πολλά από τα εγκλήματα που γίνονται σήμερα πηγάζουν από αυτή τη συμπεριφορά. Οι άνθρωποι νομίζουν ότι είναι και αυτό ένα κομμάτι της ελευθερίας τους. Τουλάχιστον αυτό προσπαθεί να τους δείξει η σύγχρονη κουλτούρα».
―Διακρίνω μια απαισιοδοξία στα λόγια σας και ένα αδιέξοδο…
«Πιστεύω ότι, αν στο μέλλον οι κοινωνίες θέλουν να συμβιώσουν, θα πρέπει να επινοήσουν πάλι αυστηρούς περιορισμούς, οι οποίοι θα τις προστατέψουν από τη φθορά και τη διάλυση. Δεν μπορείς να τους αντιμετωπίζεις όλους με τον ίδιο τρόπο, γιατί δεν αξίζουν όλοι την ίδια συμπεριφορά. Το ερώτημα βέβαια είναι ποιος μπορεί να ορίσει τι αξίζει στον καθένα. Ολοι όμως φοβούνται να απαντήσουν σε ένα τέτοιο ερώτημα, εκτός ίσως από τους κομμουνιστές, οι οποίοι τόσα χρόνια το έκαναν εν ονόματί μας χωρίς κανέναν ενδοιασμό. Δυστυχώς οφείλουμε να προσπαθήσουμε έστω να βάλουμε μια τάξη. Σε αυτό το χάος, σε αυτή την ενίσχυση της επιθετικότητας, επαναλαμβάνω ότι το μεγαλύτερο ποσοστό ευθύνης αντιστοιχεί στα μίντια».
―Αν κατάλαβα καλά τα λεγόμενά σας, ούτε λίγο ούτε πολύ υποστηρίζετε ότι ο ρόλος της κουλτούρας δεν είναι πάντα θετικός…
«Οχι. Πιστεύω ότι η κουλτούρα έχει δύναμη, μόνο που στις ημέρες μας η δύναμη αυτή είναι καταστροφική. Μπορεί να κουβαλάει την ταμπέλα της ατομικής ελευθερίας, αλλά τελικώς καταστρέφει ό,τι βρει μπροστά της».