Η αξία των ορίων

<p style="text-align: justify;"><em>Η ίδια η συνειδητότητα γεννιέται από την επίγνωση αυτών των ορίων.</em> Η ανθρώπινη συνειδητότητα είναι το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό της ύπαρξής μας<span style="color: #545454;">•</span> χωρίς περιορισμούς δεν θα την είχαμε αναπτύξει ποτέ. Συνειδητότητα είναι η επίγνωση που πηγάζει από τη διαλεκτική ένταση ανάμεσα στις δυνατότητες και τους περιορισμούς.</p>
<p style="text-align: justify;">Τα νήπια αρχίζουν να αποκτούν επίγνωση των ορίων τους από τη στιγμή που βιώνουν τη μπάλα που παίζουν σαν κάτι διαφορετικό από τα ίδια<span style="color: #545454;">•</span> η μητέρα είναι γι΄ αυτά περιοριστικός παράγοντας, έστω και επειδή δεν τα ταΐζει κάθε φορά που κλαίνε για να φάνε. Μέσα από μιά πλειάδα τέτοιων περιοριστικών εμπειριών μαθαίνουν να αναπτύσσουν την ικανότητα διαφοροποίησης του εαυτού τους από τους άλλους και από τα αντικείμενα και να καθυστερούν την ικανοποίηση των αναγκών τους. Αν δεν υπήρχαν τα όρια, δεν θα υπήρχε συνείδηση.</p>
<p style="text-align: justify;">Η μέχρι τώρα ανάπτυξη του θέματός ας μπορεί στην πρώτη ματιά να φαίνεται αποθαρρυντική, αλλά παύει να είναι μόλις ψάξουμε λίγο βαθύτερα. Δεν είναι τυχαίο που ο εβραϊκός μύθος που σημαδεύει την απαρχή της ανθρώπινης συνειδητότητας, ο μύθος του Αδάμ και της Εύας στον Κήπο της Εδέμ, προσωπογραφείται στο πλαίσιο μιας εξέγερσης. Η συνειδητότητα γεννιέται στη μάχη εναντίον κάποιου ορίου, που εκεί εμφανίζεται ως απαγόρευση. Η υπέρβαση του ορίου που έθεσε ο Γιαχβέ τιμωρήθηκε με την απόκτηση άλλων ορίων που λειτουργούν στο εσωτερικό της ανθρώπινης ύπαρξης – του άγχους, της αίσθησης της αποξένωσης και της ενοχής. Αλλά από αυτή την εμπειρία της εξέγερσης προκύπτουν και κάποιες πολύτιμες ιδιότητες – η αίσθηση της προσωπικής ευθύνης και εντέλει η δυνατότητα, απότοκος της μοναξιάς, για αγάπη. Η αντιμετώπιση των ορίων αποδεικνύεται διασταλτική της ανθρώπινης προσωπικότητας. <em>Περιορισμός και επέκταση έτσι πάνε μαζί.</em></p>
<p style="text-align: justify;">Ο Άλφρεντ Άντλερ διατύπωσε τη θέση ότι ο πολιτισμός προέκυψε από φυσικούς περιορισμούς μας ή, κατά τη διατύπωσή του, από την κατωτερότητά μας. Σε δόντια και σε νύχια οι άνθρωποι υστερούσαν έναντι των αγρίων ζώων. Στη μάχη εναντίον αυτών των περιορισμών και υπέρ της επιβίωσης οι άνθρωποι ανέπτυξαν την ευφυΐα τους.</p>
<p style="text-align: justify;"><em><strong>Απόσπασμα από το βιβλίο «Το θάρρος της δημιουργίας», Rollo May, μετάφραση Αυγουστίνος Τσιρμώκος, εκδόσεις Αρμός</strong></em></p>

Σχετικά άρθρα