9 μύθοι και αλήθειες για την προστασία από τον ήλιο

14/07/2017
Ομάδα Σύνταξης
Δερματολογία

Δέρµα: «Λίγο βούτυρο για το έγκαυµα» και άλλοι µύθοι για το καλοκαίρι
 
Η ηλιοθεραπεία είναι απαραίτητη για να συνθέσει το δέρµα αρκετή βιταµίνη D. Το βούτυρο µπορεί να καταπραΰνει γρήγορα το ηλιακό έγκαυµα. Δεν µπορεί να καεί όποιος οδηγεί µε κλειστά τζάµια. Απόψεις σαν κι αυτές πολλοί τις πιστεύουν, αλλά αυτό δεν σηµαίνει ότι είναι σωστές. Οι επιστήµονες της Ελληνικής Δερµατολογικής & Αφροδισιολογικής Εταιρείας (ΕΔΑΕ) εξηγούν τι ισχύει και τι όχι στο θέµα της ηλιοπροστασίας.
* Μύθος: Μόλις µαυρίσει το δέρµα, είναι προστατευµένο από τον ήλιο.
Η αλήθεια: Μόλις µαυρίσει το δέρµα, έχετε την ορατή απόδειξη ότι το δέρµα σας έχει ήδη υποστεί βλάβη από την υπεριώδη ακτινοβολία του ηλίου. Το µαύρισµα οφείλεται στην αυξηµένη παραγωγή µελανίνης, την οποία εκκρίνει το δέρµα σε µια απέλπιδα προσπάθεια να προστατευθεί από την υπεριώδη ακτινοβολία (UV) και όταν φθάνουµε στο σηµείο να µαυρίζουµε, είναι ήδη αργά. Όσον αφορά την «προστατευτική δράση» του µαυρισµένου (δηλαδή του καµένου) δέρµατος, αυτή ισοδυναµεί µε ένα αντηλιακό που έχει SPF ίσο µε 4 εποµένως είναι µηδαµινή.
* Μύθος: Το 80% των δερµατικών βλαβών από τον ήλιο συµβαίνουν πριν τα 18 µας χρόνια, εποµένως ό,τι ζηµιά ήταν να γίνει, έχει γίνει.
Η αλήθεια: Οι δερµατικές βλάβες από τον ήλιο είναι αθροιστικές, εποµένως η βλάβη κάθε καλοκαιριού προστίθεται σε εκείνες των προηγούµενων για να επιταχύνει την εµφάνιση ρυτίδων, κηλίδων και άλλων ενδείξεων φωτογήρανσης, καθώς και για να αυξήσει τον κίνδυνο δερµατικού καρκίνου. Επιπλέον, νεότερες έρευνες έχουν δείξει ότι το ποσοστό 80% είναι παρωχηµένο και ίσχυε πριν από µερικές δεκαετίες, όταν ο κόσµος δεν ήξερε καλά-καλά τι θα πει αντηλιακό, ούτε ήταν πλήρως γνωστοί οι κίνδυνοι του ήλιου. Στις µέρες µας, το αντίστοιχο ποσοστό έως την ηλικία των 18 ετών είναι γύρω στο 25%. Εποµένως, ποτέ δεν είναι αργά για να προστατεύσετε το δέρµα σας.
* Μύθος: Η ηλιοθεραπεία είναι απαραίτητη για τη βιταµίνη D.
Η αλήθεια: Ισπανοί επιστήµονες υπολόγισαν πρόσφατα πόση ώρα πρέπει να καθίσει κανείς κάτω από τον ήλιο για να συνθέσει το δέρµα του αρκετή βιταµίνη D. Με το 25% του σώµατος, λοιπόν, εκτεθειµένο στον ήλιο, τον Απρίλιο θα χρειαζόταν 11 λεπτά και τον Ιούλιο µόλις 7 λεπτά, όπως έγραψαν στο επιστηµονικό περιοδικό «Science of the Total Environment». Και αυτό αφορά έκθεση στον ήλιο το µεσηµέρι (µεταξύ 12.30’ και 13.30’). Άρα, η ηλιοθεραπεία ούτε είναι ούτε υπήρξε ποτέ απαραίτητη µετά τα πρώτα 7 λεπτά.
* Μύθος: Το αντηλιακό δεν είναι απαραίτητο τις ώρες που δεν καίει ο ήλιος.
Η αλήθεια: Είναι εντελώς απαραίτητο, διότι δεν παρουσιάζει διακύµανση όλο το φάσµα της UV στη διάρκεια της ηµέρας, αλλά µόνο ορισµένα µήκη κύµατος. Έτσι, ναι µεν οι πιθανότητες ηλιακού εγκαύµατος είναι αυξηµένες το µεσηµέρι επειδή κορυφώνονται τα επίπεδα της UVB, αλλά τα επίπεδα της UVA που προκαλεί φωτογήρανση είναι αυξηµένα καθ’ όλη τη διάρκεια της ηµέρας. Επιπρόσθετα, τόσο η UVA όσο και η UVB ευθύνονται για την ανάπτυξη δερµατικών καρκίνων, άρα χωρίς ηλιοπροστασία κινδυνεύουµε από την ανατολή έως τη δύση του ηλίου.
* Μύθος: Δεν µπορεί να καεί κανείς µέσα από τα τζάµια.
Η αλήθεια: Τα τζάµια των οχηµάτων, των σπιτιών και των κτηρίων κατά κανόνα δεσµεύουν την UVB που δρα επιφανειακά στο δέρµα και προκαλεί το ηλιακό έγκαυµα, αλλά δεν επηρεάζουν την UVA, η οποία εισδύει βαθιά στο δέρµα. Ακόµα, λοιπόν, κι αν δεν δείτε το δέρµα σας να κοκκινίζει, µπορεί άνετα να υποστεί βλάβη από τον ήλιο.
* Μύθος: Μόνο τα αντηλιακά µε SPF 100 προστατεύουν αποτελεσµατικά από τον ήλιο.
Η αλήθεια: Αυτό έχει καταρριφθεί εδώ και χρόνια. Τα αντηλιακά µε SPF 15 δεσµεύουν το περίπου 93% της UVB, όσα έχουν SPF 30 δεσµεύουν το περίπου 97%, εκείνα µε SPF 50 δεσµεύουν το σχεδόν 98% και όσα έχουν SPF 100 το 99%. Το ζητούµενο όµως είναι να προστατεύει το αντηλιακό και από την UVA (άρα να είναι ευρέος φάσµατος), καθώς και να το βάζετε σε ΟΛΑ τα ακάλυπτα σηµεία του σώµατος (µην ξεχνάτε τα αυτιά, το δέρµα γύρω από τα µάτια, τη µύτη, τον αυχένα, τους άκρους πόδες και τα δάκτυλα των ποδιών κ.λπ.). Πρέπει επίσης να αλείφεστε µε αρκετή ποσότητα (περίπου µια χούφτα για τον µέσο ενήλικα). Τα αντηλιακά µε SPF κάτω από 15 δεν συνιστώνται, γιατί δεν παρέχουν επαρκή ηλιοπροστασία.
* Μύθος: Το δέρµα που παθαίνει βλάβη από τον ήλιο κοκκινίζει και ξεφλουδίζει.
Η αλήθεια: Δεν είναι διόλου απαραίτητο. Αντίθετα, τις βλάβες που δεν φαίνονται πρέπει να φοβόµαστε περισσότερο, γιατί αφορούν το DNA των δερµατικών κυττάρων απ’ όπου µπορεί να αρχίσει χρόνια αργότερα ένας καρκίνος.
* Μύθος: Αν πάθεις ηλιακό έγκαυµα, βάλε αµέσως βούτυρο.
Η αλήθεια: Όποιος το κάνει αυτό, το µόνο που καταφέρνει είναι να επιδεινώνει το έγκαυµα, διότι «παγιδεύεται» η θερµότητα στο εσωτερικό του δέρµατος από το στρώµα του λίπους (το ίδιο συµβαίνει και µε τη βαζελίνη, το λάδι και κάθε άλλη λιπαρή ουσία). Η πρώτη επιλογή για την αντιµετώπιση ενός ηλιακού εγκαύµατος είναι οι κοµπρέσες παγωµένου νερού (να τις αφήνετε στο δέρµα σας για 20 λεπτά τη φορά και να τις βάζετε όσο συχνά χρειάζεστε, συνήθως κάθε 2-3 ώρες και επί όσες µέρες ανακουφίζουν τα συµπτώµατά σας). Άλλη καλή επιλογή είναι η οδοντόπαστα (αλλά χωρίς µέντα ή παράγωγα µέντας όπως η µενθόλη, γιατί µπορεί να προκληθεί ερεθισµός του δέρµατος) και το άπαχο γιαούρτι, το οποίο απάγει τη θερµότητα (όπως και η οδοντόπαστα) αλλά επιπλέον περιέχει πολύ νερό οπότε δρα και ενυδατικά.
* Μύθος: Το ηλιακό έγκαυµα δεν είναι σοβαρό.
Η αλήθεια: Μακροπρόθεσµα όλα τα ηλιακά εγκαύµατα είναι σοβαρά, αλλά βραχυπρόθεσµα σοβαρά είναι όσα δηµιουργούν φουσκάλες ή έντονο πόνο, καλύπτουν µεγάλη επιφάνεια του δέρµατος, προκαλούν πυρετό ή ρίγη, πονοκέφαλο, σύγχυση ή αίσθηµα λιποθυµίας, συνοδεύονται από ενδείξεις αφυδάτωσης (έντονη δίψα ή ξερά µάτια και χείλη) ή/και προκαλούν οιδήµατα (πρηξίµατα). Αν παρουσιάσετε οποιοδήποτε από τα παραπάνω, πρέπει να σας δει οπωσδήποτε γιατρός.