Φοβία με τα αεροπλάνα: Κάποιες διευκρινίσεις…

<p style="text-align: justify;">Ζούμε σε μια εποχή στην οποία οι άνθρωποι μετακινούνται συνεχώς, όχι μόνο περιστασιακά, χάριν τουρισμού και αναψυχής, αλλά και ανά τακτά χρονικά διαστήματα για επαγγελματικούς λόγους, ως εργαζόμενοι ή για ακαδημαϊκούς λόγους, ως φοιτητές.</p>
<p style="text-align: justify;"><span lang="el-GR">Ο ταχύτερος και ταυτόχρονα ασφαλέστερος τρόπος να ταξιδεύει κανείς είναι το αεροπλάνο. Επί παραδείγματι, σύμφωνα με την εφημερίδα "</span>S<span lang="el-GR">ü</span>ddeutsche<span lang="el-GR">", το έτος 2014 οι θάνατοι που οφείλονται σε ατυχήματα στο δρόμο ανήλθαν παγκοσμίως στους 1.240.000, ενώ την ίδια χρονιά, οι θάνατοι που οφείλονταν σε αεροπορικά δυστυχήματα έφτασαν τους 881 και αυτό κυρίως λόγω των δύο τραγικών συμβάντων την συγκεκριμένη χρονιά με τα αεροσκάφη της </span>Malaysian<span lang="el-GR"> και της </span>AirAsia<span lang="el-GR">. </span></p>
<p style="text-align: justify;"><span lang="el-GR">Είναι γεγονός ότι όταν συμβαίνει ένα αεροπορικό δυστύχημα, το οποίο έχει ως αποτέλεσμα, στη χειρότερη των περιπτώσεων, την απώλεια της ζωής πολλών ανθρώπων, αναπτύσσεται και καλλιεργείται, από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης κυρίως, ένας «τρομοκρατικός» λόγος και μια κινδυνολογία γύρω από τα αίτια του δυστυχήματος και τις συνθήκες ασφαλείας του συγκεκριμένου μέσου μεταφοράς, τα οποία εντείνουν την ανασφάλεια των ανθρώπων και τον φόβο τους για τα αεροπορικά ταξίδια και τους οδηγούν πολλές φορές στο να κάνουν αρνητικές και μακάβριες σκέψεις πριν από ένα ταξίδι με αεροπλάνο. Η αλήθεια είναι ότι όταν συμβεί ένα αεροπορικό δυστύχημα (κάτι που δε γίνεται συχνά), τραβάει μαζικά την προσοχή και το ενδιαφέρον των διεθνών μέσων ενημέρωσης και των πολιτών κυρίως του δυτικού κόσμου, λόγω των δυσάρεστων συνεπειών του, με αποτέλεσμα τα σενάρια, αλλά και η παραφιλολογία που δημιουργείται γύρω από αυτά να είναι όχι μόνον υπερβολική αλλά και συνήθως άκρως διαστρεβλωμένη. </span></p>
<p style="text-align: justify;"><span lang="el-GR">Στην πραγματικότητα, όμως, η πιθανότητα να συμβεί ένα αεροπορικό δυστύχημα είναι πολύ μικρή και υπάρχουν αρκετές έρευνες και στατιστικές μετρήσεις μέχρι τώρα, οι οποίες έχουν δείξει ότι το αεροπλάνο είναι ένα από τα ασφαλέστερα μέσα μεταφοράς που υπάρχουν σήμερα. Παραδείγματος χάριν, σύμφωνα με τον Διεθνή Οργανισμό Πολιτικής Αεροπορίας (</span><span lang="de-AT">ICAO</span><span lang="el-GR">), το 2013 τα θύματα αεροπορικών δυστυχημάτων ήταν 224 και κανένα από αυτά τα δυστυχήματα δεν συνέβη στην Ευρώπη. Μάλιστα, οι υπολογισμοί και οι εκτιμήσεις της ΙΑΤΑ (</span>InternationalAirTransportAssociation<span lang="el-GR">) αναφέρουν ότι, υπό κανονικές συνθήκες, ένας επιβάτης θα πρέπει να πετάει καθημερινά για 6.500 χρόνια προκειμένου να εμπλακεί κάποια στιγμή σε αεροπορικό δυστύχημα.</span></p>
<p style="text-align: center;"><span lang="el-GR"><img src="/contentfiles_2016b/psyxologia/fovies/2017-9/aeroplana_fovia.jpg" alt="" width="300" height="200" /></span></p>
<p style="text-align: justify;"><span lang="el-GR">Παρά τα παραπάνω στοιχεία και την γνώση ότι η πιθανότητα να μας συμβεί ένα αεροπορικό δυστύχημα την ώρα που ταξιδεύουμε με αεροπλάνο μια-δυο φορές το χρόνο είναι από ελάχιστη έως μηδαμινή, υπάρχουν πολλοί άνθρωποι που υποφέρουν από το «φόβο για τα αεροπλάνα». Ο φόβος αυτός εκδηλώνεται με διάφορους τρόπους. Είναι πιθανό ο επιβάτης να διακατέχεται από αρνητικά συναισθήματα πριν, αλλά και κατά την διάρκεια της πτήσης και να έχει τάσεις φυγής από την κατάσταση αυτή που του προκαλεί δυσαρέσκεια και ανασφάλεια. Επιπλέον, ένας επιβάτης που φοβάται τα αεροπλάνα μπορεί να εκδηλώνει και σωματικά συμπτώματα, όπως ταχυκαρδία, πόνο σε διάφορα μέρη του σώματος ή να αισθάνεται ότι τον «λούζει κρύος ιδρώτας», στοιχεία που δείχνουν ότι ο φόβος τον έχει καταβάλει και δεν μπορεί πλέον εύκολα να τον ελέγξει. Υπάρχει περίπτωση το άγχος που προκαλεί το ταξίδι με αεροπλάνο στον επιβάτη να εκδηλωθεί με τέτοιο τρόπο κατά τη διάρκεια της πτήσης, έτσι ώστε να έχει δυσάρεστες συνέπειες όχι μόνο για τον ίδιο, αλλά και για τους συνεπιβάτες του. Επί παραδείγματι, μπορεί ο επιβάτης να εκδηλώσει το φόβο του μέσω μιας κρίσης πανικού ή μέσω επιθετικής συμπεριφοράς απέναντι στο πλήρωμα ή σε άλλον επιβάτη, γεγονός που μπορεί να οδηγήσει στην αναγκαστική προσγείωση του αεροπλάνου σε έναν ενδιάμεσο σταθμό, σε περίπτωση που η κατάσταση δεν μπορέσει να επιλυθεί στον αέρα με συζήτηση και καθησυχασμό των εμπλεκομένων.</span></p>
<p style="text-align: justify;"><span lang="el-GR">Ο φόβος για τα αεροπλάνα μπορεί να προκαλείται από διάφορα αίτια. Αρχικά, υπάρχει περίπτωση ένας άνθρωπος να ταξιδεύει σπάνια με αεροπλάνο, με αποτέλεσμα η μη οικεία αυτή κατάσταση να του δημιουργεί κάθε φορά ανασφάλεια και δυσάρεστα συναισθήματα. Επιπρόσθετα, οι αρνητικές εμπειρίες που μπορεί να έχει ζήσει ο ίδιος ή, το πιο πιθανό, να έχει ακούσει από κάποιον άλλο και κατ’ επέκταση, οι αρνητικές σκέψεις που κάνει κανείς όταν βρίσκεται μέσα στο αεροπλάνο αναφορικά με το τι θα μπορούσε να συμβεί, είναι ένας ακόμα λόγος που αποτρέπει πολλούς ανθρώπους από το να κάνουν ένα τέτοιο ταξίδι. Συχνά, ο φόβος που αισθάνεται κάποιος για το αεροπλάνο μπορεί να αποτελεί μια επιμέρους εκδήλωση μιας φοβίας που γενικεύεται και σε άλλους τομείς της ζωής του. Επιπλέον, υπάρχει περίπτωση το άγχος που αισθάνεται ένας επιβάτης μέσα στο αεροπλάνο να σχετίζεται με κλειστοφοβία ή/και με υψοφοβία. Μπορεί, επίσης, να σχετίζεται και με αγοραφοβία, που αφορά το άγχος που αισθάνεται ένα άτομο όταν βρίσκεται σε χώρους με «πολύ κόσμο». Συγχρόνως, σημαντικό ρόλο στο φόβο για το αεροπλάνο διαδραματίζει, η αίσθηση της απώλειας του ελέγχου της κατάστασης και της μεταβίβασης του σε κάποιον άλλον, τον οποίο δε γνωρίζουμε και από τον οποίο εξαρτάται η ασφάλεια μας τη συγκεκριμένη στιγμή. Τέλος, ο φόβος για τα αεροπλάνα συνδέεται και με έναν βαθύτερο υπαρξιακό φόβου θανάτου. Στην περίπτωση αυτή, ο «φόβος θανάτου» εκδηλώνεται με «τρομοκρατικές» έμμονες ιδέες και επίμονες σκέψεις γύρω από τον δυνητικά επερχόμενο θάνατο εντείνοντας το άγχος και τα συναισθήματα δυσφορίας. </span></p>
<p style="text-align: justify;"><span lang="el-GR">Ο τρόπος με τον οποίο προσπαθεί ο κάθε επιβάτης να κατευνάσει το άγχος και το φόβο που του προκαλεί ένα ταξίδι με αεροπλάνο διαφέρει. Ένας από αυτούς είναι η κατανάλωση αλκοόλ ή η λήψη ηρεμιστικών χαπιών προκειμένου να καταφέρει κανείς να ηρεμήσει και να κοιμηθεί, ξεχνώντας προσωρινά το που βρίσκεται και τα συναισθήματα που του προκαλούνται. Επιπλέον, ορισμένοι άνθρωποι φροντίζουν να ταξιδεύουν πάντα με παρέα, καθώς η παρουσία ενός οικείου προσώπου τους παρέχει μεγαλύτερη σιγουριά, ενώ κάποιοι φροντίζουν να ενημερώσουν την αεροσυνοδό που τους υποδέχεται στην είσοδο του αεροπλάνου σχετικά με την «ιδιαιτερότητα» τους, ώστε να επικεντρωθεί η προσοχή του πληρώματος στο συγκεκριμένο επιβάτη, με σκοπό να αποφευχθούν τυχόν εντάσεις και οι επιπτώσεις τους, για το ίδιο το άτομο και το υπόλοιπο κοινωνικό περιβάλλον. </span></p>
<p style="text-align: justify;"><span lang="el-GR">Γενικότερα, όποιον τρόπο και να επιλέξει κανείς για να μπορέσει να αντιμετωπίσει και να κατευνάσει το άγχος και την ανησυχία που του προκαλεί η παρουσία του μέσα στο αεροπλάνο, θα είναι στην πλειοψηφία των περιπτώσεων προσωρινός. Το σημαντικότερο είναι να καταπολεμήσει την ίδια τη φοβία και τις συνέπειες στην καθημερινή του ζωή, στην λειτουργικότητά του και στη δυνατότητα μετακίνησης του, με περισσότερο μόνιμο και ριζικό τρόπο. Σε πολλές περιπτώσεις η βραχεία παρακολούθηση συνεδριών ψυχολογικής υποστήριξης και διαχείρισης της φοβίας για τα αεροπλάνα μπορεί να είναι πολύ βοηθητική, αφού οπλίζει το άτομο με στρατηγικές αντιμετώπισης των αρνητικών σκέψεων και των συναισθημάτων δυσφορίας. Σε κάποιες άλλες περιπτώσεις απαιτείται ο συνδυασμός μιας σχετικώς μακρόχρονης ψυχολογικής θεραπείας με ένα βραχύβιο πρόγραμμα (ατομικό ή ομαδικό) διαχείρισης της φοβίας για τα αεροπλάνα. Άλλωστε, η φοβία για τα αεροπλάνα αποτελεί μια ψυχική έκφραση, κάποτε και δυσλειτουργία, η οποία στην πλειοψηφία των περιπτώσεων συνδέεται και με άλλα ψυχικά ζητήματα που μπορεί να βασανίζουν το άτομο καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής του, όπως συναισθήματα γενικευμένης ανασφάλειας, διαφόρων ειδών φοβίες, ψυχαναγκαστικές σκέψεις, καταναγκαστικές συμπεριφορές κλπ. </span></p>
<p style="text-align: justify;"><span lang="el-GR">Καταληκτικά θα σημειώναμε ότι ο καθένας από εμάς αξίζει την άρση των υποκειμενικών και αντικειμενικών εμποδίων που λειτουργών ως τροχοπέδη στην εκπλήρωση των στόχων του, στην υλοποίηση των επιθυμιών του ή στη δυνατότητα του να μετακινείται χωρίς συναισθήματα και βιώματα άγχους, πίεσης και φόβου προς όποια κατεύθυνση επιθυμεί με όποιο μέσο και αν το επιθυμεί.</span></p>
<p style="text-align: justify;"><em><span lang="el-GR">Αγγελική Καρύδη, </span></em></p>
<p style="text-align: justify;"><em><span lang="el-GR">Ψυχολόγος, </span>MSc<span lang="el-GR">, </span></em></p>
<p style="text-align: justify;"><em><span lang="el-GR">Συνεργάτης Δικτύου “</span>psy<span lang="el-GR">-</span>counsellors<span lang="el-GR">”,</span></em></p>
<p style="text-align: justify;"><em><span lang="el-GR">Υπεύθυνη υλοποίησης των Παρεμβάσεων για την Αντιμετώπιση του «</span>FearofFlying<span lang="el-GR">»</span></em></p>
<p style="text-align: justify;"><em>Flight Attendant στην Εταιρεία «Austrian Airlines»</em></p>
<p style="text-align: justify;"><em><span lang="el-GR">Επ</span><span lang="el-GR">ιμέλεια: </span>Ευγενία Σαρηγιαννίδη,</em></p>
<p style="text-align: justify;"><em><span lang="el-GR">Ψυχολόγος, </span>MSc<span lang="el-GR">, Υπ. Διδάκτωρ Ψυχολογίας </span></em></p>
<p style="text-align: justify;"><em><span lang="el-GR">Διευθύντρια Δικτύου “</span>psy<span lang="el-GR">-</span>counsellors<span lang="el-GR">” </span></em></p>

Σχετικά άρθρα