Η ταχεία αστικοποίηση του πληθυσμού στις χώρες του Δυτικού κόσμου μετά τον 2ο Παγκόσμιο Πόλεμο οδήγησε σε εντυπωσιακή αύξηση όλων των αλλεργικών νοσημάτων στις ανεπτυγμένες χώρες και σε μικρότερο, σημαντικό όμως, βαθμό και στις αναπτυσσόμενες χώρες τα τελευταία πενήντα περίπου χρόνια.

Γράφει η Καλλιόπη Κόντου – Φίλη, αλλεργιολόγος

Η αλλεργία του αναπνευστικού (δηλ. η αλλεργική ρινίτιδα με ή χωρίς επιπεφυκίτιδα και το αλλεργικό άσθμα) είναι η πιο συχνή αλλεργική νόσος, αφού εκδηλώνεται σε υψηλό ποσοστό (έως και το 50% ) των νέων ατόμων σε ορισμένες δυτικές χώρες συνεπώς, έχει σοβαρές κοινωνικο-οικονομικές επιπτώσεις. Όμως, πιο σημαντική κρίνεται η υποβάθμιση στην ποιότητα ζωής όχι μόνον για τους πάσχοντες, αλλά και για τα λοιπά μέλη της οικογένειάς τους.

Μελέτες και από την Ελλάδα σε παιδιά σχολικής ηλικίας και ενηλίκους έχουν δείξει εντυπωσιακή αύξηση στην αλλεργική αναπνευστική νόσο (αλλεργική ρινίτιδα με ή χωρίς άσθμα και επιπεφυκίτιδα) και μάλιστα σε βραχύ χρονικό διάστημα μιας δεκαετίας (της τελευταίας του 20ου αιώνα).

Τα αίτια και οι επιβαρυντικοί παράγοντες της αναπνευστικής αλλεργίας σχετίζονται άμεσα με το μικροπεριβάλλον, στο οποίο διαμένει ή/και εργάζεται ο αλλεργικός ασθενής. Η κλιματική αλλαγή, εκφάνσεις της οποίας βιώνουμε με αυξανόμενη ένταση και συχνότητα τον τελευταίο καιρό, έχει ήδη σοβαρές επιπτώσεις στο κοινό μας περιβάλλον (τον γαλάζιο πλανήτη μας) και κατ’επέκταση στην αλλεργική νόσο.

Από δεδομένα του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Περιβάλλοντος (European Environment Agency) προκύπτουν μεταξύ άλλων και τα εξής:

Η θερμοκρασία στην Ευρώπη έχει αυξηθεί περισσότερο και από την μέση αύξηση που παρατηρήθηκε σε παγκόσμιο επίπεδο.

Μόνο στην 1η δεκαετία του 21ου αιώνα η μέση αυξηση της θερμοκρασίας στην Ευρώπη ήταν 1.2° C, δηλ. περισσότερο από ότι είχε αυξηθεί στα τελευταία 50 έτη του 20ου αιώνα.

Κύματα καύσωνα και υπερβολικά υψηλές θερμοκρασίες συμβαίνουν πολύ πιο συχνά στην Ευρώπη. Προβλέπεται, δε, ότι τα φαινόμενα αυτά θα εντατικοποιηθούν ακόμη περισσότερο στην διάρκεια του τρέχοντος αιώνα.

Η υπερθέρμανση της Ευρώπης αναμένεται να είναι πιο έντονη κατά τον χειμώνα στις Βόρειες και Ανατολικές Ευρωπαϊκές χώρες και αντίθετα το καλοκαίρι στις Νότιες.

Tέλος, σύμφωνα με τις προβλέψεις του οργανισμού αυτού, οι Ευρωπαϊκές περιοχές που θα επηρεασθούν τα μέγιστα από υψηλές θερμοκρασίες είναι η Ιβηρική και η Ιταλική χερσόνησος και τέλος, ο δικός μας ζωτικός χώρος (Ελλαδικός και Κυπριακός).

Περιβαλλοντικές αλλαγές και επιπτώσεις αυτών στην αλλεργική νόσο του αναπνευστικού και στον χειρισμό της.

Mε σκοπό να γίνουν αντιληπτά τα αίτια των κλιματικών αλλαγών, που όλοι βιώνουμε, ορισμένοι επιστήμονες έχουν εισαγάγει τον όρο «ανθρωπόκαινος»: anthropocene για να περιγράψουν την τρέχουσα γεωλογική περίοδο, η οποία άρχισε στα μέσα του 18ου αιώνα (βιομηχανική επανάσταση) και χαρακτηρίζεται από σημαντική ανθρώπινη παρέμβαση στο περιβάλλον του πλανήτη μας.

Η «βιομηχανική επανάσταση», με την μαζική και αποτελεσματική εκμετάλλευση ορυκτών πηγών ενέργειας, την ανάπτυξη βιομηχανικών μονάδων και την παράλληλη βελτίωση του βιοτικού επιπέδου με συνοδό την υπερκατανάλωση στις ανεπτυγμένες και αναπτυσσόμενες κοινωνίες έχουν επηρεάσει σημαντικά το φυσικό «φαινόμενο του θερμοκηπίου» (greenhouse effect).

Τα αέρια, που συντηρούν το «θερμοκήπιο» στην ατμόσφαιρα της γης, είναι κυρίως το διοξείδιο του άνθρακα (CO2), το μεθάνιο (CH4), το οξείδιο του αζώτου (N2O) και οι φθοριωμένοι άνθρακες και δευτερογενώς το όζον (03). Τα αέρια αυτά απορροφούν την υπέρυθρη ηλιακή ακτινοβολία, ενώ ταυτόχρονα απελευθερώνουν προς το διάστημα το ένα τρίτο της, συντηρώντας έτσι ένα φυσικό, θερμικό περίβλημα, που διατηρεί την θερμοκρασία στην επιφάνεια της γης στους 15ο C περίπου. Επομένως, το «φυσιολογικό» φαινόμενο του θερμοκηπίου είναι αυτό που διατηρεί θερμό τον πλανήτη μας.

Έχει υπολογιστεί ότι αν εξέλειπαν τελείως τα αέρια του θερμοκηπίου από την ατμόσφαιρα της γης η απώλεια σε ηλιακή ακτινοβολία θα ήταν τόσο μεγάλη, που θερμοκρασία στην επιφάνεια του πλανήτη μας θα ήταν συνεχώς υπό το μηδέν (περίπου στους -18ο Κελσίου), δηλ. ασύμβατη με την ζωή όπως υπάρχει σήμερα.

Αντίστροφα, η ανθρωπογενής αύξηση των αερίων του θερμοκηπίου στην ατμόσφαιρα (που έχει φθάσει σε επικίνδυνα επίπεδα στις τελευταίες δεκαετίες) οδηγεί στην υπερθέρμανση της γης, με πολλαπλές συνέπειες στο φυσικό μας περιβάλλον, στον άνθρωπο και τα λοιπά έμβια όντα.

Παράλληλα με την αύξηση στις συγκεντρώσεις των αερίων του θερμοκηπίου και της θερμοκρασίας στην γη έχουν καταγραφεί και αυξήσεις στις συγκεντρώσεις των αερομεταφερόμενων γυρεοκόκκων στην ατμόσφαιρα. Επίσης, συγκριτικές μελέτες που έγιναν σε διάφορα μέρη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αλλά και στις ΗΠΑ τις τελευταίες δεκαετίες, έδειξαν οτι η ανθοφορία πολλών φυτών. που κανονικά ανθίζουν την άνοιξη, αρχίζει ενωρίτερα, ενώ αυτών που ανθίζουν φθινόπωρο παρατείνεται προς τον χειμώνα με αποτέλεσμα να κυκλοφορούν στην ατμόσφαιρα περισσότερα αλλεργιογόνα σωματίδια (γύρεις), αλλά και για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα.

Ανθρωπογενείς παράγοντες στο περιβάλλον (ιδιαίτερα το αυξημένο CΟ2), δεν παρατείνουν μόνο την διάρκεια της γυρεοφορίας αλλά αυξάνουν και την ποσότητα των των παραγόμενων γυρεοκόκκων σε πολλά φυτά (Αγρωστίδες, Αστερίδες κ.α.) Επίσης η ποσότητα των αλλεργιογόνων, που περιέχουν αυτοί οι γυρεόκοκκοι, είναι πολύ μεγαλύτερη απο εκείνη που περιέχουν γύρεις φυτών του ιδίου είδους, τα οποία τυχαίνει να αναπτύσσονται σε περιοχές χωρίς σημαντική ατμοσφαιρική ρύπανση.

Τέλος, οι ενισχυμένοι με αλλεργιογόνα γυρεόκοκκοι (από το φαινόμενο του θερμοκηπίου) δέχονται μία ακόμη «τονωτική ένεση» από τα διάφορα μικροσωματίδια που μολύνουν τον αέρα και προέρχονται από τις εξατμίσεις των αυτοκινήτων, τις καύσεις πολλών μηχανημάτων (εμπορικής ή οικιακής χρήσης), από τις καταστροφικές πυρκαγιές δασών ή τις ανεμοθύελλες σκόνης από την Αφρική ή την Ασία, κ.α..

Επιστημονικές μελέτες έχουν δείξει ότι οι γυρεόκοκκοι, που φέρουν στην επιφάνειά τους ρυπογόνα μκροσωματίδια (οργανικά και ανόργανα στοιχεία – τοξικά και μη για τον οργανισμό), διεισδύουν πολύ πιο ευκολα στο αναπνευστικό μας σύστημα και δρουν πιο αποτελεσματικά ως αλλεργιογόνα έτσι πολλαπλώς ενισχυμένοι οι γυρεόκοκκοι αυτοί θα προκαλέσουν μεγαλύτερη ζημιά στους ήδη αλλεργικούς ή θα ευαισθητοποιήσουν ευκολότερα κάποια άτομα, που δεν έχουν ακόμη εμφανίσει αλλεργία.

Ποια ή καλύτερα ποιες είναι οι λύσεις στα παραπάνω προβλήματα; Να κοιταχτούμε όλοι στον καθρέφτη και να αναλογιστούμε σε τι βαθμό συμβάλλει ο καθένας μας στην ατμοσφαιρική ρύπανση, που οδηγεί στην υπερθέρμανση του πλανήτη. Μετά, ας σκεφτεί ο καθένας τι μπορεί να περιορίσει.

Ας περιορίσουμε την αλόγιστη υπερκατανάλωση (αυτό εξαρτάται από τον κάθε ένα από μας και μόνον) σε όλους τομείς της καθημερινότητάς μας.

Ας αρχίσουμε με την ανακύκλωση όλων ανεξαιρέτως των ανακυκλώσιμων υλικών (για να σταματήσει το λυπηρό θέαμα σκουπιδιών πεταγμένων στους ΜΠΛΕ κάδους ανακύκλωσης, εκεί που κάποιοι από μας τοποθετούν τις άδειες κονσέρβες πλυμένες και άλλα χρήσιμα υλικά) κ.ο.κ., κ.ο. κ., κ.ο.κ..

Ως ευαισθητοποιημένοι πολίτες θα μπορέσουμε να ευαισθητοποιήσουμε και τους κυβερνώντες μας κι έτσι θα αποφύγουμε επαναλήψεις τύπου «Πλανητάρχη», που ελπίζουμε να πήρε ένα καλό μάθημα Περιβαλλοντικής Αγωγής το Σαββατοκύριακο που μόλις πέρασε.

Καλλιόπη Κόντου – Φίλη

Αλλεργιολόγος

6932421516

e-mail: [email protected]