Η ημικρανία και οι τρόποι αντιμετώπισής της

<p>Η ημικρανία είναι μια καλοήθης διαταραχή του εγκεφάλου, η οποία προκαλεί μακροχρόνια αναπηρία. Είναι πολύ συχνή στο γενικό πληθυσμό (10% περίοπου) και ακόμη συχνότερη στις γυναίκες (διπλάσια σε σχέση με τους άνδρες). Eκδηλώνεται με κρίσεις κεφαλαλγίας και συνοδών συμπτωμάτων (ναυτία, εμετός, ηχοφοβία, φωτοφοβία, οσμοφοβία). Ο πόνος της ημικρανίας είναι έντονος, συχνά εντοπίζονται στη μια πλευρά της κεφαλής (όχι όμως απαραίτητα) και συνήθως είναι σαν ρυθμικές σφυριές (σφυγμώδης).</p>
<p>Ο θόρυβος και το φως είναι ιδιαίτερα ενοχλητικά στη διάρκεια της κρίσης και αναγκάζουν τον ημικρανικό να ξαπλώσει σε σκοτεινό και ήσυχο δωμάτιο. Μερικές φορές, λίγο πριν την κρίση, μπορεί να εμφανίζονται στα μάτια διάφορα σχήματα ή και χρώματα που πάλλονται. Αυτά τα φαινόμενα δεν είναι ανησυχητικά, αλλά αποτελούν τη λεγόμενη ημικρανική αύρα. Ανάλογα με τη συχνότητα των ημικρανικών κρίσεων, η ημικρανία διακρίνεται στην επεισοδιακή (λιγότερες απο 15 ημέρες με κεφαλαλγία/μηνα) και στη χρόνια (περισσότερες απο 15 ημέρες με κεφαλαλγία/μηνα).</p>
<p>Η χρόνια ημικρανία είναι εξαιρετικά δυσθεράπευτη και περιπλέκεται με χρόνια κατάθλιψη και κατάχρηση φαρμάκων (κεφαλαλγία που προκαλείται απο τη συχνή λήψη απλών αναλγητικών που παίρνουν οι ημικρανικοί για την καταπολέμηση των ίδιων των κεφαλαλγιών!). Είναι επομένως πολύ σημαντικό για να έναν ιατρό να προλάβει τη μετατροπή της επεισοδιακής ημικρανίας σε χρόνια.</p>
<p>Για τη θεραπεία της ημικρανίας υπάρχουν ειδικά φάρμακα που χορηγούνται τη στιγμή της ημικρανικης κρίσης, οι τριπτάνες. Οι τριπτάνες δεν είναι αναλγητικά φάρμακα, αλλά χρησιμοποιούνται αποκλειστικά στη θεραπεία της ημικρανικής κρίσης και αποτελούν διαγνωστικό κριτήριο (δηλαδή αν ένας πονοκέφαλος περνά με τριπτάνη, τότε είναι ημικρανία). Οταν οι κρίσεις ημικρανίας είναι συχνές (περισσότερες απο 4 ημέρες με κεφαλαλγία/μηνα) τότε απαιτείται προφυλακτικη αγωγή, δηλαδή λήψη ενός φαρμάκου 1-3 φορές καθημερινά.</p>
<p>Αντίθετα με τις τριπτάνες, τα φάρμακα που χρησιμοποιούνται για την προφύλαξη της ημικρανίας δεν είναι ειδικά, αλλά κατατάσσονται σε μια γενική κατηγορία, υπό τον όρο νευροτροποποιητικά. Στην πραγματικότητα είναι αντι-υπερτασικά, αντι-αρρυθμικά, αντι-καταθλιπτικά και αντι-επιληπτικά φάρμακα. Εύλογα ένας ημικρανικός ασθενής απορρεί όταν ο ιατρός του προτείνει ένα τέτοιο φάρμακο για τη θεραπεία των ημικρανιών του. Πρόσφατα ωστόσο, δημιουργήθηκε μια νέα κατηγορία φαρμάκων, που είναι αποκλειστικά για τη χρόνια θεραπεία της ημικρανίας και μόνο. Τα φάρμακα αυτά ανταγωνίζονται ένα ειδικό νευροπεπτίδιο, το CGRP, το οποίο πλημμυρίζει τον εγκέφαλο στη διάρκεια μιας ημικρανικής κρίσης και την επιδεινώνει. Απενεργοποιώντας το CGRP η ημικρανία υποχωρεί.</p>
<p>Έχουν κατασκευαστεί πρωτείνες (αντισώματα) που στοχεύουν το πεπτίδιο CGRP ή τον υποδοχέα του, και απενεργοποιούν τη δράση του με αποτέλεσμα την ύφεση των ημικρανιών. Το φάρμακα αυτά ονομάζονται μονοκλωνικά αντισώματα εναντίον του CGRP. Όπως και στην πολλαπλή σκλήρυνση, έτσι και στην ημικρανία τα νέα αυτά φάρμακα θα αλλάξουν εντελώς τη ζωή των ημικρανικών ασθενών, κυρίως λόγω της ασφάλειάς τους. Στις κλινικές μελέτες που διεξάγονται στην Ευρώπη και στην Αμερική, δεν έχουν παρατηρθεί ανεπιθύμητες ενέργειες, ενώ σε ένα ποσοστό ασθενών (10-20%) οι κρίσεις της ημικρανίας εξαφανίζονται πλήρως!</p>
<p>Αυτό είναι μοναδικό εύρημα και οφείλεται στο μηχανισμό δράσης των νέων αυτών μονοκλωνικών αντισωμάτων, που είναι αποκλειστικά αντι-ημικρανικός. Εκεί οφείλεται και η ασφάλειά τους άλλωστε, στην απόλυτη ειδικότητά τους. Τα μονοκλωνικά αντισώματα χορηγούνται υποδορίως τα περισσότερα κι ένα ενδοφλεβίως (δοκιμάζονται σε κλινικές μελέτες συνολικά 4 αντισώματα).</p>
<p>Ο ημικρανικός ασθενής θα πρέπει να κάνει μια υποδόρια ένεση κάθε 15 ή 30 ημέρες μόνος του, <br />με τη βοήθεια ενός μικρού στηλού και οι ημικρανίες του θα μειώνονται σημαντικά, ίσως και να εξαφανίζονται πλήρως. <br />Τα φάρμακα αυτά έχουν και ένα άλλο πλεονέκτημα. Εκτός απο την απόλυτη ειδικότητα και υψηλή ασφάλεια, ο τρόπος χορήγησης είναι ιδιαίτερα ελκυστικός, σε σχέση με τα υπάρχοντα απο το στόμα φάρμακα, που χορηγούνται 2-3 φορές την ημέρα, καθε μέρα για μερικά χρόνια… Για το λόγο αυτό οι περισσότεροι ημικρανικοί δεν τηρούν σωστά την προφυλακτική τους αγωγή από το στόμα, επειδή κουράζονται συνήθως.</p>
<p>Μια άλλη νεά μέθοδος θεραπείας είναι η νευροδιέγερση. Ειδικές συσκευές ερεθίζουν νεύρα στο μέτωπο ή στον τράχηλο και θεραπεύουν την κρίση ημικρανίας ή και της αθροιστικής κεφαλαλγίας. Επομένως η θεραπευτική των κεφαλαλγιών αλλάζει δραματικά, προς όφελος των ασθενών.</p>
<p>Συμπερασματικά, η ημικρανία είναι μια συχνή διαταραχή του εγκεφάλου που εκδηλώνεται με κρίσεις κεφαλαλγίας και συνοδών συμπτωμάτων. Για τη θεραπεία των κρίσεων έχουμε ειδικά αντι-ημικρανικά φάρμακα, αλλά για την προφύλαξη απο τις συχνές κρίσεις ημικρανίας χρησιμοποιούμε φάρμακα που έχουν κατασκευαστεί για αλλες παθήσεις του εγκεφάλου, με αποτέλεσμα να έχουν κουραστικές ανεπιθύμητες ενέργειες. <br />Από τον επόμενο χρόνο όμως, θα είναι διαθέσιμα τα μονοκλωνικά αντισώματα που αδρανοποιούν το πεπτίδιο CGRP, φάρμακα απόλυτα ειδικά για την ημικρανία, ασφαλή και με ελκυστικό τρόπο χρόγησης, που δεν κουράζει τον ημικρανικό ασθενή. Στο Αιγινήτειο νοσοκομείο γίνονται τέτοιες κλινικές μελέτες με δύο μονοκλωνικά αντισώματα. Οι νέες αυτές θεραπείες, σε συνδυασμό με τις θεραπείες νευροδιέγερσης (μια είναι ήδη διαθέσιμη και στη χώρα μας και γνωρίζει μεγάλη επιτυχία), αναμένεται να αλλάξουν εντελώς την καθημερινότητα των ημικρανικών ασθενών.</p>
<p>Καμιά φορά μπορεί επίσης και μουδιάσματα στα χέρια ή στα πόδια να εμφανίζονται, πάλι μέσο στο πλαίσιο της ημικρανικής αύρας. Οι κρίσεις ημικρανίες συνήθως κρατούν ένα ή και δύο 24ωρα, ενώ η συχνότητα τους είναι σχετικά σπάνια,1-2 κρίσεις στο μήνα . Υπάρχει περίπτωση όμως να είναι πιο συχνές οι κρίσεις ή ακόμα να συνοδεύονται και από άλλες, ηπιότερες και συχνότερες κεφαλαλγίες, οι οποίες λέγονται κεφαλαλγίες τύπου τάσεως. Στην περίπτωση αυτή η κεφαλαλγία ονομάζεται μικτή (αποτελείται δηλαδή από ξεχωριστούς τύπους κεφαλαλγιών). Στις γυναίκες, οι κρίσεις ημικρανίας πολύ συχνά σχετίζονται με την έμμηνο ρύση και εμφανίζονται 1-2 μέρες πριν.</p>
<p>Λίγα είναι γνωστά για τα αίτια της ημικρανίας. Πιστεύουμε ότι οφείλεται στην αλλαγή του τόνου των αγγείων των μηνίγγων (οι μήνιγγες είναι μεμβράνες που περιβάλλουν τον εγκέφαλο, οι οποίες είναι πολύ ευαίσθητες στον πόνο). Ο εγκέφαλος αυτός καθεαυτός, δεν διαθέτει νευρικές απολήξεις πόνου και επομένως δεν πονά. Πολλοί είναι οι παράγοντες που επηρεάζουν τον τόνο των αγγείων.</p>
<p>Φαίνεται όμως, πως ουσίες που χρησιμεύουν για τη μετάδοση μιας νευρικής ώσης από ένα νευρικό κύτταρο σε άλλο (οι νευρομεταβιβαστές δηλαδή) , διαδραματίζουν πολύ σημαντικό ρόλο στη δημιουργία των ημικρανικών κρίσεων. Έχει αποδειχθεί ότι διάφοροι παράγοντες προκαλούν ημικρανικές κρίσεις σε ένα άτομο που υποφέρει από ημικρανίες. <br />Είναι σημαντικό να αποφεύγετε αυτούς τους παράγοντες, που είναι το έντονο stress, η σωματική και πνευματική κούραση, τα ξενύχτια, η αϋπνία ή και ο υπερβολικός ύπνος,</p>
<p>η υγρασία, το κρύο και η κατανάλωση τυριών (ροκφόρ ειδικά), σοκολάτας και οινοπνευματωδών ποτών (κόκκινου κρασιού κυρίως). <br />Όταν οι ημικρανίες είναι συχνές (περισσότερες από 3 κρίσεις/μήνα), τότε απαιτείται χρόνια προφυλακτική φαρμακευτική αγωγή (εκτός από τη φαρμακευτική θεραπεία του πόνου στη διάρκεια της κρίσης). Αυτό σημαίνει ότι θα παίρνετε ένα φάρμακο κάθε μέρα, άσχετα αν έχετε πονοκέφαλο, ή όχι. Τα φάρμακα που χρησιμοποιούμε στην προφυλακτική θεραπεία της ημικρανίας είναι αντικαταθλιπτικά, αντιεπιληπτικά και διάφορς άλλες κατηγορίες (πχ καρδιολογικά). Για τη θεραπεία του πόνου της ημικρανίας χρησιμοποιούμε ειδικά φάρμακα, που έχουν σχεδιασθεί ειδικά για την ημικρανία και λέγονται τριπτάνες.</p>
<p>Αν ωστόσο παίρνετε πολλά φάρμακα για τη θεραπεία του πόνου σε καθημερινή βάση, χωρίς την άδεια του γιατρού σας, <br />τότε είναι δυνατόν τα ίδια τα φάρμακα να προκαλούν πονοκεφάλους, γι αυτό θα πρέπει να είστε προσεκτικός/ή στη χρήση αυτών των φαρμάκων.</p>
<p><strong>Δήμος Δημήτρης Δ. Μητσικώστας</strong><br /><strong>Αναπληρωτής Καθηγητής Νευρολογίας</strong><br /><strong>Εθνικό &amp; Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών</strong><br /><strong>Αιγινήτειο Νοσοκομείο Αθηνών</strong><br /><strong>ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ ΚΕΦΑΛΑΛΓΙΑΣ</strong></p>

Σχετικά άρθρα