Χειριστικά άτομα: Οι τεχνικές που χρησιμοποιούν για να σας ελέγξουν

Οι περισσότεροι από εμάς έχουν βιώσει τη δυσάρεστη εμπειρία της συναισθηματικής χειραγώγησης. Το συναίσθημα είναι άμεσα αναγνωρίσιμο, αν και δεν είναι πάντα εύκολο να αναγνωρίσουμε τους μηχανισμούς που μας οδηγούν σε αυτή τη θέση. Ακολουθεί λίστα με τις τεχνικές όσων θεωρούνται “master” της συναισθηματικής χειραγώγησης, ιδιαίτερα στο πλαίσιο της συντροφικής τους σχέσης. Αν αναγνωρίσετε σε αυτό το άρθρο συμπεριφορές του συντρόφου σας, μη βαιστείτε να θυμώσετε. Είναι σημαντικό να καταναοήσετε τα βαθύτερα κίνητρα πίσω από αυτή τη συμπεριφορά.

Πρώτα από όλα, τα χειραστικά άτομα υπεραπλουστεύουν τα πράγματα. Μπορεί  να μεταστρέψουν μία απλή διαφωνία σε ηθική κρίση, δίνοντας στον εαυτό τους τη θέση τους “αγγέλου” και τοποθετώντας εσάς στην απέναντι πλευρά. “Δεν θα μπορούσα να ζήσω, αν είχα κάνει ότι έκανες εσύ!”, είναι μία από τις φράσεις που μπορούσαν να χρησιμοποιήσουν. Μέσα σε αυτή τη φράση κρύβετε ο υποβιβασμός μία σύνθετης υπόθεσης σε έναν απλουστευτικό διαχρισμό του τύπου “άσπρο-μαύρο”, “σωστό-λάθος”. Αν δεν συμφωνείτε με την άποψη τους, αυτομάτως γίνεστε παράλογοι. Καμία διαφορετική ερμηνεία η εκδοχή δεν μπορεί να τεθεί υπό συζήτηση.

Επιπλέον, τα συγκεκριμένα άτομα επαναπροσδιορίζουν το κεντρικό σημείο της διαφωνίας με τρόπο που να τους συμφέρει. Τα δεδομένα και τα γεγονότα μπορούν να αλλάξουν αρκεί να ευνοούν τη δική τους οπτική. Μπορείτε ενδεχομένως να ακούσετε τη φράση: “Εγώ ποτέ δεν θα σου φερόμουν έτσι!”, ενώ οποιαδήποτε πολυπλοκότητα της κάθε περίπτωσης απλά αγνοείται. Το χειρότερο είναι ότι οι λέξεις “ποτέ” και “πάντα”, που μπορούν να επισημάνουν την τάση τους για υπεραπλούστευση: κάνοντας έναν περιστατικό να μοιάζει με κανόνα, υπεραπλουστεύουν τα πράγματα.

Σε συναισθηματικό επίπεδο, το θυμός και ο πόνος που εκφράζεται κατά τη διάρκεια της διαφωνίας είναι συντριπτικός, ώστε να αισθανθείτε τόσο άσχημα και να σπεύσετε να παραδεχτείτε αμέσως την ενοχή σας και να απολογηθείτε.

Το λεξιλόγιο τους χαρακτηρίζεται επίσης από υπερβολές. Για παράδειγμα το να ζητήσουν μία χάρη για δεύτερη φορά μπορεί να περιγραφεί ως “βασανιστήριο”. Σε ασαφή γεγονότα ή χειρονομίες μπορεί επίσης να δοθεί ένα νόημα, που μοιάζει αδιανόητο. Ένα τυχαίο σχόλιο που μπορεί να κάνετε μπορεί, για παράδειγμα, να ερμηνευτεί ως δηλωτικό ενός τεράστιου ελαττώματος του χαρακτήρα σας.

Επιπλέον, σε μία διαφωνία μαζί τους να καταλάβετε ότι οι συναισθηματικές τους αντιδράσεις είναι εντελώς υπερβολικές. Μπορεί να σας πουν: “Δεν μπορείς να φανταστείς πόσο πόνο μου έχεις προκαλέσει. Νιώθω ότι έχει πιάσει πάτο!”. Τα γεγονότα ερμηνεύονται με τρόπους  που δίνουν έμφαση στο μέγεθος του πόνου τους, το οποίο επιτρέπει στο χειριστικό άτομα να ζητήσει ακόμη περισσότερες παραχωρήσεις.

Επιπρόσθετα, αυτό το είδος χειραγώγησης κάνει μια ρητή επίκληση προς τα συναισθήματα της ενοχής. Μπορεί να ακούσετε: “Μα είμαι τόσο χάλια σήμερα! Δεν μπορείς να κάνεις κάτι τόσο απλό για εμένα;”. Και αν προσπαθήσετε να μιλήσετε για ένα δικό σας πρόβλημα σε κάποιον που έχει μακροχρόνια αυτή τη συμπεριφορά, μπορεί να το αγνοήσει και να το χρησιμοποιήσει ως ευκαιρία για να εστιάσει στον δικό τους “Γολγοθά”.

Αυτού του είδους η συμπεριφορά υποδεικνύει ότι οι χειραγωγοί προβάλλουν τις δικές τους σκέψεις στον κόσμο, για να βρουν αποδείξεις που να υποστηρίζουν τις δικές τους προκαταλήψεις και κάνουν ερμηνείες μέσα από το φακό της δικής τους εσωτερικής δυστυχίας.

Εν κατακλείδι, μπορεί να αισθάνεστε λες και προχωράτε σε ένα ναρκοπέδιο, καθώς ανά πάσα στιγμή μπορεί να κατηγορηθείτε για το οτιδήποτε. Αυτό το γεγονός υποδεικνύει ότι το χειριστικό άτομο νιώθει ανασφάλεια να αναλάβει την ευθύνη που του αναλογεί ή να παραδεχθεί ότι έχει κάνει λάθος.

Εφόσον αρχίσετε να το αναγνωρίζετε αυτό, θα καταλάβετε ότι αυτές οι τεχνικές χειραγώγησης δεν υποκινούνται από κακόβουλα κίνητρα. Εμφανίζονται λόγω της βαθιάς συναισθηματικής δυσλειτουργίας, σε συνδυασμό με τις ανεπαρκείς ικανότητες αντιμετώπισης. Οι άνθρωποι που χειραγωγούν ουσιαστικά εκφράζουν τον εσωτερικό τους πόνο και τη σύγχυση στο πλαίσιο της σχέσης τους, επιτιθέμενοι και όχι αποδεχόμενοι τη δικής ευθύνη. Δεν είναι ικανοί να διαχειριστούν τη δυστυχία που νιώθουν μέσα τους, έτσι την προβάλλουν στους άλλους. Αυτό είναι αλήθεια,  ιδιαίτερα στην περίπτωση της οριακής διαταραχής προσωπικότητας, όπου ο πάσχων βιώνει βαθιές διαταραχές στην αίσθηση του εαυτού του.

Τα άτομα με οριακή οργάνωση προσωπικότητας μπορεί να αισθάνονται ακραία ανάγκη για αγάπη και αποδοχή, αλλά να διαπιστώνουν ότι οι ανάγκες αυτές είναι συνεχώς μπερδεμένες από τις τυπικές προκλήσεις που παρουσιάζουν οι σχέσεις. Το αποτέλεσμα είναι ένα είδος συναισθηματικής υπερευαισθησίας και υπερ-αντιδραστικότητας, καθώς και μια επιστροφή σε πρωταρχικούς αμυντικούς μηχανισμούς, όπως η άρνηση. Σε απάντηση στην απογοήτευση και το θυμό που αισθάνονται όταν δεν μπορούν να ικανοποιήσουν τις ισχυρές εσωτερικές τους ανάγκες, τα άτομα με οριακή διαταραχή προσωπικότητας καταφεύγουν στις χειραγωγικές συμπεριφορές που περιγράφονται παραπάνω.

Ενώ κάθε παράδειγμα χειραγώγησης δεν είναι φυσικά απόδειξη της ύπαρξης οριακής διαταραχής προσωπικότητας, είναι παρόλα αυτά πολύ σημαντικό να κατανοήσουμε τους βαθύτερους λόγους που προκαλούν αυτή τη συμπεριφορά.

Με πληροφορίες από το Psychology Today

Σχετικά άρθρα