Η Άνοιξη και το καλοκαίρι είναι οι εποχές που συνοδεύονται συχνότερα από δήγματα (τσιμπήματα) διαφόρων εντόμων ή ακόμα και θαλασσίων οργανισμών. Τα κουνούπια, οι μέλισσες και οι σφήκες, οι τσούχτρες τα φίδια και οι σκορπιοί είναι και αυτοί οργανισμοί που δικαιούνται το δικό τους κόσμο και που όταν αισθανθούν ότι παραβιάζεται συνήθως επιτίθενται με τσιμπήματα και κεντρίσματα.

Γράφει ο Αναστάσιος Σπαντιδέας, Παθολόγος- Κλινικός φαρμακολόγος και Διδάκτωρ Ιατρικής Σχολής Πανεπιστημίου Αθηνών

Τσιμπήματα κουνουπιών

Το κουνούπι συνήθως προκαλεί μόνο τοπικό ερεθισμό ή τοπική αλλεργική αντίδραση που ελέγχεται εύκολα με την εφαρμογή κρύων κομπρεσών ή μιας απλής αντιισταμινικής αλοιφής. Σπάνια μπορεί να παρουσιασθεί έντονη τοπική φλεγμονή.

Τα κουνούπια επίσης όχι σπάνια αποτελούν μέσο μετάδοσης σοβαρών νοσημάτων όπως π.χ ελονοσίας, εγκεφαλίτιδας του Νείλου.Οι σκνίπες είναι μέσο μετάδοσης Κάλα Αζάρ φλεβοιών και δυστυχώς τσιμπούν και κατά την διάρκεια της ημέρας. Σποραδικά κρούσματα δάγκειου πυρετού έχουν αναφερθεί επίσης στην Ελλάδα

Τι πρέπει να κάνετε σε περίπτωση τσιμπήματος από κουνούπι ή σκνίπα :

1. Μην ξύνετε την περιοχή του τσιμπήματος γιατί έτσι μπορείται να το μολύνεται .

2.Βάλτε μια κομπρέσα δροσερή με ξυδόνερο (αναλογία 1  μέρος ξύδι και 3 νερό) που καταπραϋνη έντονα τον κνησμό

3.Εάν τα τοπικά συμπτώματα επεκταθούν ή επιμείνουν η αν  εμφανίσετε συστηματικά συμπτώματα όπως πυρετό, ζάλη, τάση προς λιποθυμία  ζητήστε άμεσα ιατρική εξέταση.

Προληπτικά μέτρα έναντι των τσιμπημάτων από κουνούπια

1. Αποφεύγετε να βρίσκεσθε σε χώρους με λιμνάζοντα ύδατα. Αν στο περιβάλλον σας υπάρχουν λιμνάζοντα ύδατα φροντίστε για την  αποξήρανσή τους. Φροντίστε στο πότισμα του κήπου να δημιουργούνται εστίες  λιμναζόντων υδάτων. Κουρεύετε γρασίδι θάμνους φυλλωσιές (είναι σημεία παραμονής κουνουπιών).

2. Χρησιμοποιείτε στους χώρους που διαμένετε ανεμιστήρες ή  κλιματιστικά: Ο δροσερός αέρας μειώνει τη δραστηριότητα των κουνουπιών.

3. Αποφεύγετε να κυκλοφορείτε σε εξωτερικούς χώρους από το  σούρουπο έως την αυγή. Χρησιμοποιείτε μακριά ρούχα, που να σκεπάζουν τα  χέρια και τα πόδια, παπούτσια κλειστά αντί για σανδάλια και πουκάμισα που  να «μπαίνουν» μέσα στην φούστα ή το παντελόνι.

4. Χρησιμοποιείτε εντομοαπωθητικά το σούρουπο και τη  νύχτα.

Τσιμπήματα από μέλισσες ή σφήκες

Στην πλειονότητα των περιπτώσεων τα τσιμπήματα από μέλισσες ή σφήκες προκαλούν έντονα τοπικά φαινόμενα με πρήξιμο και κοκκίνισμα της περιοχής του τσιμπήματος. Σπανιότερα μπορεί να εκδηλωθεί άμεση αναφυλακτική αντίδραση (σοκ) στη περίπτωση που το άτομο είναι αλλεργικό στα τσιμπήματα των εντόμων.

Τι πρέπει να κάνετε σε περίπτωση τσιμπήματος από μέλισσα ή σφήκα:

1. Το κεντρί της μέλισσας ή της σφήκας είναι πιθανό να  έχει παραμείνει μέσα στο δέρμα. Προσπαθήστε να το αφαιρέσετε με ένα τσιμπιδάκι ή μια καρφίτσα, που έχετε απολυμάνει προηγουμένως. Προσέξτε, όμως, να μην πιέσετε το κεντρί, γιατί έτσι θα ελευθερωθεί περισσότερο δηλητήριο στην πληγή.

2.Ξεπλύνετε καλά την περιοχή με νερό και σαπούνι.

3.Χρησιμοποιήστε αμμωνία ώστε να ανακουφιστείτε από τον πόνο, ενώ για να μειωθεί το πρήξιμο, τοποθετήστε πάνω στο τσίμπημα

4. Αν γνωρίζετε ότι είστε αλλεργικός, καλό είναι να έχετε  μαζί σας μια ένεση κορτιζόνης και αδρεναλίνης.

5. Αν δεν γνωρίζετε αν είσθε αλλεργικός και παρουσιάσετε  συμπτώματα όπως εξανθήματα, ωχρότητα, κρύο ιδρώτα, ρίγη και δύσπνοια, χρειάζεστε άμεση ιατρική βοήθεια διότι αυτά τα συμπτώματα πιθανότατα να είναι σημάδια αλλεργικού σοκ.

Τσίμπημα από τσούχτρα

Συνήθως τα συμπτώματα είναι τοπικά (πρήξιμο, κοκκίνισμα, φαγούρα κλπ.), αλλά ένα τσίμπημα τσούχτρας είναι πιθανό να προκαλέσει ακόμα και αλλεργικό σοκ. Αν δεν το αντιμετωπίσετε σωστά και έγκαιρα, μπορεί –αν και σπάνια- να σας μείνει μόνιμο σημάδι.

Τι πρέπει να κάνετε σε περίπτωση τσιμπήματος από τσούχτρα

1.Μην πανικοβάλεσθε και κολυμπήστε ψίχραιμα προς την ξηρά

2. Απομακρύνετε τα πλοκάμια της τσούχτρας που έχουν κολλήσει πάνω στο δέρμα σας με ένα κομμάτι ύφασμα ή αν δεν έχετε ύφασμα γεμίστε την χούφτα σας με άμμο και τρίψτε το σημείο του σώματος που είναι  κολλημένα τα πλοκάμια της τσούχτρας για να τα ξεκολλήσετε .

3. Ξεπλύνετε την περιοχή με άφθονο νερό (θαλασσινό ή  βρύσης)

4. Τοποθετήστε πάνω στην περιοχή του τσιμπήματος κρύα  κομπρέσα ή λίγο πάγο τυλιγμένο σε πετσέτα για ανακούφηση από τον πόνο και  το αίσθημα καψίματος .

5. Χρησιμοποιήστε μια αντιισταμινική ή μια κορτιζονούχο  αλοιφή ή αμμωνία.

6. Εναλλακτικά μπορείτε να χρησιμοποιείστε επιθέματα στην περιοχή με ξυδόνερο (1 φλιτζανάκι ξύδι και 3 νερό). Το ξύδι έχει      καταπραϋντική και αντικνησμώδη δράση.

7. Στην περίπτωση που τα συμπτώματα δεν υποχωρούν, αλλά  χειροτερεύουν (π.χ. επεκτείνεται η περιοχή του κοκκινίσματος τσιμπήματος,  αισθάνεστε δυσφορία ή δύσπνοια κλπ επεσκεφθείτε άμεσα γιατρό.

Δάγκωμα από δράκαινα ή τσίμπημα σκορπίνας

Το δάγκωμα της δράκαινας και τσίμπημα της σκορπίνας συμβαίνει στη θάλασσα ή και εκτός θάλασσας όταν τα ψάρια αυτά έχουν ψαρευθεί και πάει κάποιος να τα πιάσει. Αυτό που τα χαρακτηρίζει δεν είναι τόσο η κοκκινίλα όσο ο δυνατός έως αφόρητος πόνος που προκαλούν. Ο κίνδυνο αλλεργικού σοκ και για τις δύο περιπτώσεις είναι πολύ μικρότερος συγκρινόμενος με αυτό της σφήκας ή του του σκορπιού της στεριάς.

Τι πρέπει να κάνετε σε περίπτωση δαγκώματας δράκαινας και τσιμπήματος σκορπίνας:

1. Απομακρυνθήτε γρήγορα από το σημείο επίθεσης της  δράκαινας ή αποφύγετε να ξαναπιάσετε τα ψάρια αν βρίσκονται εκτός θάλασσας

2. Τοποθετήστε πάνω στην περιοχή του δαγκώματος ή  τσιμπήματος κρύα κομπρέσα ή λίγο πάγο τυλιγμένο σε πετσέτα για ανακούφηση  από τον πόνο και το αίσθημα καψίματος.

3. Περιποιηθείται το τραύμα που προκάλεσαι το δάγκωμα ή το  τσίμπημα με κάποιο τοπικό αντισηπτικό

4. Πάρτε κάποιο παυσίπονο για την ανακούφιση από τον  έντονο πόνο που προκαλούν

Τσίμπημα σκορπιού

O σκορπιοί ζουν σε ξηρά κλίματα και τους συναντάμε κυρίως κάτω από πέτρες, μέσα στην άμμο και σε εσοχές κορμών ανάμεσα από ξύλα, ακόμα και σε τοίχους ή σε περβάζια παραθύρων. Οι σκορπιοί είναι νυκτόβιοι γι’ αυτό το λόγο, το πρωί μπορεί να τους βρούμε μέσα σε παπούτσια, παντόφλες, ρούχα κ.λπ

Το τσίμπημα του σκορπιού είναι αρκετά επώδυνο. Προκαλεί τοπικό οίδημα, φλεγμονή η οποία συνοδεύεται από υπεραιμία και κοκκίνισμα στην περιοχή και αίσθημα φλόγωσης . Όχι σπάνια παρατηρείται μούδιασμα, ναυτία, πυρετός, δυσκολία στην ομιλία, κράμπες στο στομάχι, σπασμοί και σοκ.

Τι πρέπει να κάνετε σε περίπτωση τσιμπήματος από σκορπιό:

1. Ηρεμούμε τον ασθενή και τον βάζουμε να ξαπλώσει.

2. Αν το κεντρί έχει μείνει  μέσα το αφαιρούμε και καθαρίζουμε καλά την πληγή με άφθονο νερό και  σαπούνι.

3. Τοποθετήστε πάνω στην περιοχή του δαγκώματος ή  τσιμπήματος κρύα κομπρέσα ή λίγο πάγο τυλιγμένο σε πετσέτα για ανακούφηση  από τον πόνο και το αίσθημα καψίματος.

4. Επιδένουμε με επίδεσμο το τραύμα και παρά το γεγονός ότι οι σκορπιοί στη Ελλάδα δεν είναι  δηλητηριώδεις μεταφέρουμε άμεσα τον ασθενή στο νοσοκομείο για παροχή Α΄  βοηθειών.

Δήγμα (δάγκωμα) φιδιού

Στην Ελλάδα υπάρχουν συνολικά 22 είδη φιδιών εκ των οποίων η οχιά είναι το μόνο δηλητηριώδες και πραγματικά επικίνδυνο. Η οχιά είναι ένα από τα μεγαλύτερα και πιθανό τα πιο δηλητηριώδη φίδια που βρίσκονται στην Ευρώπη. Το δηλητήριο είναι αρκετά τοξικό και μπορεί να προκαλέσει βλάβες τόσο στο νευρικό σύστημα όσο και αίμα.

Τα φίδια δεν επιτίθενται παρά μόνο αν αισθανθούν ότι απειλείται η ζωή τους. Αν δηλαδή κάποιος δεν επιχειρήσει να σκοτώσει το φίδι, όπως σχεδόν πάντα γίνεται, δεν θα έχει απολύτως κανένα πρόβλημα στη σχέση μαζί του! Τα κύρια συμπτώματα ενός τσιμπήματος οχιάς, είναι πόνος, το τοπικό πρήξιμο και αλλαγή του χρώματος του δέρματος. Στα συμπτώματα μπορεί να περιλαμβάνονται ναυτία, ίλιγγος και τάση λιποθυμίας. Ο πανικός που προκαλείται στα άτομα που τσιμπήθηκαν από φίδι επιδεινώνει την έκφραση των συμπτωμάτων.Στο σημείο του δαγκώματος συνήθως διακρίνουμε δύο σημάδια-τρύπες από τα δόντια του φιδιού.

Tι πρέπει να κάνετε σε περίπτωση δαγκώματος φιδιού:

1. Ακινητοποιήστε το μέλος και περιορίστε τις κινήσεις για να αποφύγουμε επιτάχυνση της κυκλοφορίας του  αίματος.

2. Προσπαθήστε να αναγνωρίσετε  αν το φίδι που σας τσίμπησε ήταν οχιά που όπως είπαμε είναι ουσιαστικά το  μόνο δηλητηριώδες φίδι στην Ελλάδα. Το χρώμα, το μέγεθος, το σχήμα του κεφαλιού, η μέθοδος της επίθεσης, βοηθούν στην αναγνώριση.

3. Χαλαρώστε τα ρούχα του  θύματος και μεταφέρετε το στη σκιά.

4. Κρατήστε το θύμα ήρεμο και  ακίνητο. Τυχόν κίνηση θα αυξήσει τη ροή του αίματος και το δηλητήριο θα  διαχυθεί ταχύτερα σε όλο τον οργανισμό μεταφέρει

5. Το ρούφηγμα του δηλητηρίου  και ακόμα περισσότερο η χάραξη του δέρματος στην περιοχή του τσιμπήματος  δεν ενδείκνυνται πλέον αφού μπορούν να προκαλέσουν βλάβη από τη διάχυση  του δηλητηρίου στους γύρω ιστούς, με κίνδυνο νέκρωσής τους, ενώ δεν είναι  καθόλου σίγουρο πως απομακρύνουν το δηλητήριο.

6. Η περίδεση εφόσον εφαρμοσθεί με έναν επίδεσμο, μαντήλι η άλλο μέσο είναι ένα πρόχειρο μέσο,   μόνο που θα πρέπει να γίνεται σε ψηλότερο σημείο από το δάγκωμα και να μην  είναι τόσο σφιχτή που να μελανιάζει το μέλος.

7. Η άμεση αναζήτηση ιατρικής  βοήθειας αποτελεί τον ασφαλέστερο τρόπο αντιμετώπισης του δήγματος από φίδι για να υποστηριχτούν το συντομότερο οι ζωτικές λειτουργίες του  οργανισμού εφ’ όσον αυτό χρειασθεί

8. Αν η αναζήτηση ιατρικής  βοήθειας είναι αδύνατη ή καθυστερήση να είστε έτοιμοι να δώσετε  καρδιοαναπνευστική αναζωογόνηση έκτακτης ανάγκης αν χρειαστεί