Τί είναι η ορθοστατική υπόταση και πώς αντιμετωπίζεται;

10/09/2013
Ομάδα Σύνταξης
Καρδιολογία

<span style="color: #000000; font-family: 'Times New Roman'; font-size: 16px; font-style: normal; font-variant: normal; font-weight: normal; text-decoration: none; vertical-align: baseline; background-color: transparent;">Φυσιολογικά η αρτηριακή πίεση είναι κάτω από 140/80 mmHg και είτε είμαστε σε όρθια ή σε καθιστή η πίεση δεν αλλάζει σημαντικά. Οι αρτηρίες προσαρμόζουν τον τόνο και ανάλογα ρυθμίζεται η αρτηριακή πίεση. 
 
Γράφει ο Κωνσταντίνος Τούτουζας, Επίκουρος Καθηγητής Καρδιολογίας Ιατρικής Σχολής Πανεπιστημίου Αθηνών- Α’ Καρδιολογική Κλινική Πανεπιστημίου Αθηνών, “Ιπποκράτειο” ΓΝΑ
 
<span style="color: #000000; font-family: 'Times New Roman'; font-size: 16px; font-style: normal; font-variant: normal; font-weight: normal; text-decoration: none; vertical-align: baseline; background-color: transparent;"><img src="/contentfiles/specialists/toutouzas.jpg" alt="" width="100" height="140" />
 
 
 <span style="color: #000000; font-family: 'Times New Roman'; font-size: 16px; font-style: normal; font-variant: normal; font-weight: normal; text-decoration: none; vertical-align: baseline; background-color: transparent;">Υπάρχουν όμως περιπτώσεις που κατά την ορθοστασία παρατηρείται σημαντική πτώση της συστολικής αρτηριακής πίεσης που περνάει τα 20 mmHg. Αν συνοδεύεται και από συμπτώματα όπως λιποθυμία, ζάλη, αδυναμία ή ακόμα και σύγχυση με αποπροσονατολισμό, τότε γίνεται η διάγνωση της ορθοστατικής υπότασης. Μάλιστα αν ο ασθενής γυρίσει στην αρχική ύπτια ή καθιστή θέση η αρτηριακή πίεση έρχεται στα φυσιολογικά επίπεδα και υποχωρούν τα συμπτώματα. 
<span style="color: #000000; font-family: 'Times New Roman'; font-size: 16px; font-style: normal; font-variant: normal; font-weight: normal; text-decoration: none; vertical-align: baseline; background-color: transparent;">Οι αιτίες της ορθοστατικής πίεσεις είναι ποικίλες και συμπεριλαμβάνουν καρδιακές, νευρολογικές και άλλες παθήσεις. Το καλοκαίρι όμως η πιο συχνή αιτία της ορθοστατικής υπότασης είναι η αφυδάτωση. Ιδιαίτερα οι ηλικιωμένοι που λαμβάνουν για οποιοδήποτε λόγο διουρητικά, όπως πχ για αρτηριακή υπέρταση, σε θερμό περιβάλλον έχουν μεγάλη απώλεια υγρών κυρίως από την έντονη εφίδρωση και ο όγκος του αίματος μειώνεται σημαντικά. Αν δε συνυπάρχει και άλλη αιτία που προκαλεί ακόμα μεγαλύτερη απώλεια υγρών όπως σακχαρώδης διαβήτης τότε η εμφάνιση ορθοστατικής υπότασης είναι πολύ συχνή αν δεν έχει προβλεφθεί ρύθμιση των φαρμάκων και αλλαγή στη λήψη υγρών. Σε περίπτωση εκτάκτων καταστάσεων όπως γαστρεντερίτιδα τότε καλό είναι να αποφεύγεται η λήψη αντιϋπερτασικών φαρμάκων για λίγες ημέρες μέχρι να αποκατασταθεί το ισοζύγιο υγρών. Πολλές φορές παραπονούνται οι ασθενείς ότι ‘πάω να σηκωθώ και ζαλίζομαι’ ή ‘πέφτω κάτω όταν σηκώνομαι από την καρέκλα’, ενώ ακόμα πιο συχνό είναι οι ηλικιωμένοι να προσπαθούν να βρουν ένα κάγκελο ή οποιοδήποτε στήριγμα για να κρατηθούν για λίγα λεπτά μόλις σηκωθούν. Στις περιπτώσεις αυτές πρέπει να μειωθεί η δόση των διουρητικων, να συνιστούμε να αποφεύγουν υψηλές θερμοκρασίες και να χρησιμοποιούν κλιμαστιστικά κάποιες ώρες τις ημέρες. Ακόμα πρέπει να επιμένουμε σε μεγαλύτερη λήψη υγρών σε τακτά χρονικά διαστήματα. Επίσης καλό είναι να μετράται η αρτηριακή πίεση σε ύπτια και όρθια θέση για να αποφευθχθούν δυσάρεστα επεισόδια όπως λιποθυμία με πιθανό τραυματισμό. Ακόμα όταν υποψιαζόμαστε ορθοστατική υπόταση σε ηλικιωμένους να μην τους αφήνουμε μόνους τους, αλλά να έχουν πάντα κοντά κάποιον άνθρωπο να τους παρατηρεί.
<span style="color: #000000; font-family: 'Times New Roman'; font-size: 16px; font-style: normal; font-variant: normal; font-weight: normal; text-decoration: none; vertical-align: baseline; background-color: transparent;">Μια άλλη συχνή αιτία είναι και η φλεβική ανεπάρκεια που παρατηρείται ιδιαίτερα σε ηλικιωμένους. Το αίμα λιμνάζει στις φλέβες των ποδιών΄ιδιαίτερα όταν υπάρχει φλεβική ανεπάρκεια και έτσι η επιστροφή αίματος στην καρδιά είναι δυσχερής. Όταν σνυπάρχουν και οι συνθήκες που αναφέραμε παραπάνω, δηλαδή ζέστη, λήψη διουρητικών και παρατεταμένη ορθοστασία, τότε παρατηρείται συχνά ορθοστατική υπόταση. Είναι χαρακτηριστικό το παράδειγμα ηλικιωμένων κατά τη διάρκεια ακολουθιών στην Εκκλησία που λιποθυμούν ή έχουν έντονη ζάλη. Με την τοποθετησή τους σε ύπτια θέση και την ανύψωση των ποδιών σε επίπεδο υψηλότερο της καρδιάς ο ασθενής συνέρχεται άμεσα. Σε αυτές τις περιπτώσεις πρέπει πάλι να συστήσουμε προσαρμογή της δόσης των διουρητικών και γενικότερα των αντιϋπερτασικών φαρμάκων και λήψη υγρών.
<span style="color: #000000; font-family: 'Times New Roman'; font-size: 16px; font-style: normal; font-variant: normal; font-weight: normal; text-decoration: none; vertical-align: baseline; background-color: transparent;">Τέλος ορθοστατική υπόταση παρατηρείται και σε νέους. Ο μηχανισμός είναι διαφορετικός σε αυτές τις περιπτώσεις, με παθήσεις του αυτόνομου νευρικού συστήματος. Επίσης σε άλλες παθήσεις, όπως αναιμία, θυρεοειδοπάθεια, ή με χρήση άλλων φαρμάκων για κατάθλιψη, άγχος, στυτική δυσλειτουργία, ή ναρκωτικά και αλκοόλ μπορεί να εμφανισθεί ορθοστατική υπόταση.
<span style="color: #000000; font-family: 'Times New Roman'; font-size: 16px; font-style: normal; font-variant: normal; font-weight: normal; text-decoration: none; vertical-align: baseline; background-color: transparent;">Γενικά η διάγνωση της ορθοστατικής υπότασης είναι εύκολη και απαιτείται ένας έλεγχος για να αποκλεισθούν κάποιες νόσοι. Στην πλειοψηφία των περιπτώσεων όμως αντιμετωπίζεται επιτυχώς με τα μέτρα που αναφέραμε.