Εγκυμοσύνη και φοβία του τοκετού: Προσοχή!

02/10/2013
Ομάδα Σύνταξης
Φοβίες

Με τον όρο τοκοφοβία δεν εννοούμε τις «φυσιολογικές» αντιδράσεις μιας εγκύου αλλά τον υπερβολικό φόβο απέναντι στην πρακτική διαδικασία του τοκετού που οδηγεί σε ακραία συμπεριφορά και τέλεια άρνηση της γυναίκας να υποστεί τη διαδικασία αυτή ή άλλες διαδικασίες που οδηγούν σε αυτή. Ο παραπάνω ορισμός υποδηλώνει μία παθολογική παρά μία φυσιολογική κατάσταση.
Ο φόβος μπροστά σε μία μελλοντική γέννα είναι αναπόφευκτο συναίσθημα αρκετών γυναικών κατά τη διάρκεια ή ακόμα και πριν από μία εγκυμοσύνη. Ο φόβος αυτός δεν είναι αδικαιολόγητος και σε γενικές γραμμές θεωρείται και αναμενόμενος. Η πράξη του τοκετού είναι ένα συνταρακτικό γεγονός, συνοδεύεται όμως από πιθανούς φυσικούς κινδύνους, αλλά και μεγάλες αλλαγές στη μετέπειτα ζωή της γυναίκας και του συντρόφου της. Όλα τα παραπάνω δικαιολογούν το αίσθημα φόβου που μπορεί αυτή να νοιώσει. Επίσης, η ένταση του φόβου μπορεί να επηρεάζεται από την προσωπικότητα και τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της γυναίκας και από τη δομή του οικείου της περιβάλλοντος, με συνέπεια κάποιες γυναίκες να λειτουργούν καλύτερα ενάντια σε αυτόν σε σύγκριση με άλλες.
Αν και ο φόβος του τοκετού έχει καταγραφεί από τα αρχαία χρόνια, η τοκοφοβία «ανακαλύφτηκε» ως ψυχοπαθολογική οντότητα τα τελευταία επτά χρόνια! Η πρώτη επιστημονική δημοσίευση που μελέτησε την κατάσταση αυτή έγινε το 2000, ενώ το Webster’sNew Millenium αγγλικό λεξικό περιέχει τον όρο από το 2001. Η ίδια δημοσίευση ξεχώρισε την τοκοφοβία σε πρωτογενή – εάν υφίσταται πριν από την πρώτη γέννα – και δευτερογενή – μετά την πρώτη γέννα. Αν και τα κλασικά ψυχιατρικά συγγράματα δεν αναφέρουν την ίδια τη λέξη «τοκοφοβία», επιτρέπουν το χαρακτηρισμό της ως μία ειδική φοβία – παρόμοια με τη φοβία των εντόμων, τη φοβία του μεγάλου ύψους κλπ.
Συμπτώματα που πρέπει να προσέξετε
Η τοκοφοβία εκδηλώνεται με μία πληθώρα συμπτωμάτων, συνήθως κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης. Ένα ποσοστό 6-10% των εγκύων έχουν υπέρμετρο φόβο για τον τοκετό που εκδηλώνεται με ποικίλα σωματικά ενοχλήματα, όπως πόνους σε διάφορα σημεία ακόμα και στην περιοχή της κοιλιάς. Άλλες μπορεί να ταλαιπωρούνται από εφιάλτες ή να έχουν δυσκολία να συγκεντρωθούν στη δουλειά ή το σπίτι. Επίσης, αυτές οι γυναίκες μπορεί να πάσχουν από σοβαρού βαθμού εμέτους στην αρχή της εγκυμοσύνης, μία κατάσταση που επίσης θεωρείται ότι εν μέρει έχει κάποιο ψυχολογικό υπόβαθρο. Η τοκοφοβία είναι επίσης συχνότερη σε γυναίκες που πάσχουν από κατάθλιψη πριν, κατά τη διάρκεια ή μετά την εγκυμοσύνη, χωρίς να είναι εξακριβωμένο εάν η κατάθλιψη προκαλεί φόβο για τον τοκετό ή και το αντίστροφο. Πολλές γυναίκες που υποφέρουν από τοκοφοβία θα ζητήσουν από το μαιευτήρα τους να προγραμματίσει καισαρική τομή, παρότι γνωρίζουν τους πιθανούς κινδύνους μιας τέτοιας επέμβασης. Στη Μεγάλη Βρετανία και τη Σουηδία, 7-22% των προγραμματισμένων καισαρικών τομών γίνονται μετά από αίτημα της γυναίκας, που συχνά οφείλεται σε φόβο για τον τοκετό. Στις πιο ακραίες περιπτώσεις, γυναίκες έχουν οδηγηθεί σε διακοπή της εγκυμοσύνης. Έχουν αναφερθεί και μεμονωμένα περιστατικά, όπου η γυναίκα αισθάνεται ανακούφιση όταν, λόγω αποβολής ή εξωμήτριου εγκυμοσύνης, αποφεύγει την επερχόμενη γέννα! Η εκδήλωση συμπτωμάτων νευρωτικού τύπου και η ενεργός αποφυγή καταστάσεων που οδηγούν στον τοκετό είναι στοιχεία που ικανοποιούν το χαρακτηρισμό της τοκοφοβίας ως μία από τις φοβίες.
Πού οφείλεται η φοβία;
<ul style="text-align: justify;">
<li>Πολλοί είναι οι λόγοι για τους οποίους μία γυναίκα μπορεί να βιώνει υπερβολικό φόβο για τον τοκετό. Από τους πιο σημαντικούς είναι ο φόβος του ισχυρού και αβάσταχτου πόνου. Σε χώρες που δεν παρέχεται ικανή αναλγησία στον τοκετό – όπως η επισκληρίδιος αναισθησία – ένας μεγάλος αριθμός γυναικών θα ζητήσουν καισαρική τομή. Είναι πιθανό ότι οι γυναίκες που είναι πιο ευαίσθητες στον πόνο να είναι συχνότερα τοκοφοβικές. Παρόλα αυτά, ο πόνος, αν και ικανός λόγος, δεν είναι ο μοναδικός.</li>
<li>Για τις γυναίκες που έχουν ήδη τεκνοποιήσει, μπορεί να είναι αποτέλεσμα μιας προηγούμενης αρνητικής εμπειρίας τοκετού. Για παράδειγμα, γυναίκες που έχουν γεννήσει με επείγουσα καισαρική τομή ή με τη βοήθεια βεντούζας φοβούνται πιο πολύ μία μελλοντική γέννα από εκείνες που γέννησαν φυσιολογικά και χωρίς κανένα πρόβλημα.</li>
<li>Άλλες γυναίκες δε θεωρούν τον εαυτόν τους ικανό να γεννήσουν. Μπορεί να πιστεύουν ότι θα κάνουν κάτι λάθος που ενδεχομένως θα βλάψει το μωρό τους. Μπορεί να έχουν γενικότερα την πεποίθηση μεγαλυτέρων από τους πραγματικούς κινδύνους της όλης διαδικασίας. Ίσως σε κάποιες περιπτώσεις να μην επιθυμούσαν την εγκυμοσύνη αυτή και αυτό το δίλημμα να λειτουργεί ακόμα σε ψυχολογικό επίπεδο.</li>
<li>Είναι ακόμα πιθανό για κάποιες γυναίκες το αναμενόμενο τραύμα του τοκετού να επαναφέρει υποσυνείδητα κάποιο τραύμα ή κακοποίηση σε μικρότερη ηλικία.</li>
</ul>
Τρόποι αντιμετώπισης
Από τα παραπάνω είναι φανερό ότι ο παθολογικός φόβος για τον τοκετό – είτε αποδεχόμαστε ιατρικά τον όρο τοκοφοβία είτε όχι – είναι υπαρκτός και έχει σοβαρές αρνητικές επιπτώσεις στην υγεία της γυναίκας, ιδίως κατά την εγκυμοσύνη. Η γυναίκα πάσχει όχι μόνο ψυχικά, αλλά και σωματικά, αφού μπορεί να εκδηλώνει διάφορα φυσικά συμπτώματα – όπως οι ακατάπαυστοι έμετοι – ή να εκτίθεται σε μία χειρουργική επέμβαση – καισαρική τομή – στα πλαίσια της φοβίας της. Είναι, επομένως, σημαντικό να αναγνωρίζονται οι γυναίκες αυτές και να τους προσφέρεται κατάλληλη υποστήριξη και θεραπεία.
Ο γυναικολόγος μπορεί να συμβάλει στη θεραπεία, ενημερώνοντας αναλυτικά για τα προβλήματα της προηγούμενης εγκυμοσύνης και θέτοντας ρεαλιστικές απαιτήσεις για την επερχόμενη εγκυμοσύνη και τοκετό. Τα μαθήματα προετοιμασίας στην εγκυμοσύνη μειώνουν τον πόνο και το άγχος κατά τον τοκετό και την ανασφάλεια για την υγεία του μωρού. Με κατάλληλη ψυχοθεραπεία, η τοκοφοβία μπορεί να αντιμετωπιστεί αποτελεσματικά, ενώ φάρμακα χρησιμοποιούνται μόνο σε ανθεκτικές περιπτώσεις ή σε φοβίες με υπόβαθρο σοβαρής ψυχιατρικής κατάστασης. Η παροχή οργανωμένης ψυχοθεραπείας μπορεί να οδηγήσει σε αλλαγή του πλάνου τοκετού – από προγραμματισμένη καισαρική τομή σε φυσιολογικό τοκετό – σε πάνω από τις μισές γυναίκες.
 
Πηγή: Υγεία και Ευεξία