Πώς να πείσεις κάποιον που φοβάται να πάει σε ψυχολόγο

<p style="text-align: justify;">"Γιατί να πάω σε ψυχολόγο;" αναρωτιούνται πολλοί άνθρωποι ακόμα και στη σημερινή εποχή. Τα συνηθέστερα επιχειρήματα ή απόψεις που συναντά κανείς σχετικά με την επίσκεψη σε επαγγελματία ψυχικής υγείας αφορούν τα εξής:</p>
<p style="text-align: justify;"><strong>-θα μου γράψει φάρμακα και θα καταλήξω να εξαρτώμαι από αυτά.</strong></p>
<p style="text-align: justify;"><strong>-θα προσπαθήσει να με πείσει να κάνω ψυχοθεραπεία χωρίς να τη χρειάζομαι, για να βγάλει λεφτά από μένα.</strong></p>
<p style="text-align: justify;"><strong>-η ψυχολογία δεν είναι επιστήμη- όλοι μας είμαστε ψυχολόγοι.</strong></p>
<p style="text-align: justify;"><strong>-δε χρειάζομαι ψυχολόγο- έχω την οικογένεια και τους φίλους μου.</strong></p>
<p style="text-align: justify;"><strong>-ένας φίλος μου πήγε σε ψυχολόγο και… (παρατίθεται μια ιστορία παράφορης αδικίας, αποτυχίας, εκμετάλλευσης κτλ.)</strong></p>
<p style="text-align: justify;">Γράφει η Εκπαιδευτική -Συμβουλευτική ψυχολόγος, <strong>Δρ. Καλλιόπη Εμμανουηλίδου</strong></p>
<p style="text-align: justify;"><strong><img src="/contentfiles/eidikoi/psyxologoi/rest%20of/kaliopi-emmanouilidou.jpg" alt="" width="88" height="88" /></strong></p>
<p style="text-align: justify;">Όπως και σε πολλά άλλα πεδία, έτσι και στο χώρο της ψυχολογίας παρατηρούνται πολλοί μύθοι, άγνοια και αντιστάσεις. Ίσως λίγο περισσότεροι από άλλους χώρους, και αυτό οφείλεται στο ότι πρόκειται για ένα πεδίο το οποίο αφορά την ψυχική υγεία, τον εσωτερικό κόσμο του ανθρώπου, την ερμηνεία της συμπεριφοράς κτλ.- όλα αυτά είναι ευαίσθητα θέματα και μέχρι ενός σημείου είναι αιτιολογημένο να αμύνεται κάποιος προστατεύοντας τον εσωτερικό του κόσμο και τις προσωπικές του ικανότητες για τη ζωή του.</p>
<p style="text-align: justify;">Κατ' αρχήν η επίσκεψη σε έναν επαγγελματία της υγείας (π.χ. σε έναν ορθοπεδικό) βασίζεται στην παραδοχή ότι</p>
<p style="text-align: justify;">έχουμε μια ενόχληση η οποία επιφέρει εμπόδια στην καθημερινή μας λειτουργικότητα και</p>
<p style="text-align: justify;">δεν μπορούμε να το αντιμετωπίσουμε μόνοι μας και άρα χρειαζόμαστε τη βοήθεια ενός ειδικού.</p>
<p style="text-align: justify;">Έτσι και στα θέματα ψυχικής υγείας, η επίσκεψη σε επαγγελματία- ειδικό βασίζεται σε αυτές τις δύο παραδοχές. Επειδή όμως αφορούν εσωτερικά θέματα, εκεί οι παραδοχές αυτές γίνονται πιο δύσκολα. Οι άνθρωποι λοιπόν συχνά αναπτύσσουν μηχανισμούς άμυνας όπως είναι αυτός της διανοητικοποίησης (μελέτης ή διατύπωσης επίσημης άποψης) ή της εκλογίκευσης (χρήσης φαινομενικά λογικών εξηγήσεων) και διαμορφώνουν συγκεκριμένες αντιλήψεις για να προσπαθήσουν να απορρίψουν και να ακυρώσουν την έννοια της ψυχολογίας. Ποιες είναι αυτές οι αντιλήψεις;</p>
<p style="text-align: justify;">"Η ψυχή δε νοσεί"</p>
<p style="text-align: justify;">Αυτό δεν είναι τυχαίο και συμβαίνει για συγκεκριμένουςλόγους: πολλές πτυχές της κουλτούρας μας (θρησκευτικές, πολιτισμικές, πολιτικές, οικογενειακές κτλ.) υποστηρίζουν [βασισμένες σε έναν δυϊσμό της ανθρώπινης φύσης σε ψυχή/ σώμα- κάτι που πλέον η επιστήμη απορρίπτει] μια προσέγγιση της ανθρώπινης φύσης που (σε αντίθεση με τη σωματική υπόσταση) θέτει την ψυχική υπόσταση ως κάτι το αλάνθαστο, αλώβητο, δυνατό και τα παθήματα αυτής ως αυτο-ιάσιμα. Ενώ στο σωματικό πρόβλημα αναγνωρίζεται η αναγκαιότητα του ειδικού επιστήμονα που θα βοηθήσει στην αντιμετώπισή του, στη δυσκολία που έχει ψυχολογική προέλευση επικρατεί συχνά η αντίληψη ότι ένα άτομο μόνο μόνο του θα πρέπει να το αντιμετωπίσει. Η ψυχή παρουσιάζεται συχνά ως άφθαρτη, ο άνθρωπος ως αυθεντικά τέλειος και οι παθήσεις της ψυχικής υπόστασης ως αποτέλεσμα αδυναμίας που πρέπει μόνος του ο άνθρωπος να καταπολεμήσει. Συχνά μάλιστα οι παθήσεις της ψυχής αντιμετωπίζονται ως κάτι που ταυτίζεται με την αμαρτία και την επιρροή από σκοτεινές δυνάμεις.</p>
<p style="text-align: justify;">"Μπορώ και μόνος μου!"</p>
<p style="text-align: justify;">Μια ακόμα άποψη που απαντάται συχνά είναι ότι η ψυχοθεραπεία είναι μια υπερβολική πολυτέλεια που βασίζεται στην προϋπόθεση ότι, αν αρχίσουμε να "διυλίζουμε τον κώνωπα", ο άνθρωπος το παραμικρό θα το θεωρεί πρόβλημα, θα μειωθεί η ικανότητά του να αντιμετωπίζει τη ζωή και θα γίνει υπερευαίσθητος, μυγιάγγιχτος. Ο άνθρωπος όμως δεν είναι μηχάνημα και η ζωή είναι εξαιρετικά πολύπλοκη. Η παραδοχή ότι κάποιος δεν μπορεί μόνος του να τα καταφέρει είναι ένα εξαιρετικά σημαντικό, πολύπλοκο και γενναίο βήμα προς τη θεραπεία. Η ψευδαίσθηση της παντοδυναμίας και της υπερβολικής ψυχικής ανθεκτικότητας είναι μια αντίσταση απέναντι στην παραδοχή της ίδιας της ανθρώπινης φύσης. Σίγουρα υπάρχουν καταστάσεις που κάποιος μπορεί να τα καταφέρει μόνος του. Υπάρχουν όμως και πολλές καταστάσεις που είναι βασανιστικό και μάταιο να προσπαθήσει κανείς να ξεπεράσει κάτι- και συχνά επικίνδυνο.</p>
<p style="text-align: justify;">"Έχω φίλους και την οικογένειά μου"</p>
<p style="text-align: justify;">Ακόμα όμως και αν κάποιος δεν μπορεί μόνος του να αντιμετωπίσει μια ψυχολογική δυσκολία, επικρατεί συχνά η άποψη ότι μπορεί να τα καταφέρει με τη βοήθεια φίλων και φυσικά της οικογένειας. Πρόκειται για μια άποψη η οποία ακυρώνει την αναγκαιότητα του ειδικού της ψυχικής υγείας, προβάλλοντας μια σθεναρή αντίσταση και μια λανθασμένη πεποίθηση ότι οι κοντινοί μας άνθρωποι θα μπορέσουν να δώσουν αποτελεσματική υποστήριξη στα προβλήματα αυτά. Τι γίνεται όμως όταν οι ίδιοι οι κοντινοί μας άνθρωποι είναι εκείνοι που συνεισέφεραν στο πρόβλημα ή το προκάλεσαν; Τι γίνεται όταν αντιμετωπίζουμε καταστάσεις για τις οποίες οι κοντινοί μας δεν κατέχουν τις απαραίτητες γνώσεις; Είναι το ίδιο να κάνω μια συνεδρία με το να μιλήσω με έναν φίλο μου; Πώς είμαι σίγουρος ότι ο δικός μου άνθρωπος δε θα το πει πουθενά;</p>
<p style="text-align: justify;">Μια ψυχοθεραπευτική συνεδρία δεν είναι ταυτόσημη με μια φιλική κουβέντα. Ο ψυχοθεραπευτής περισσότερο ακούει, δεν καθοδηγεί, δεν επιβάλλει τις απόψεις του. Είναι εκπαιδευμένος να ακούει προσεκτικά, υπομονετικά, με αφοσίωση, να είναι συγκεντρωμένος, να συνδέει με αντικειμενικότητα τα κομμάτια του παζλ ενός προβλήματος. Γνωρίζει το πώς λειτουργεί η ανθρώπινη συμπεριφορά (από τα σύνθετα νευροψυχολογικά ζητήματα μέχρι την φύση των πολύπλοκων συναισθηματικών καταστάσεων). Μπορεί να αναπτύξει μια επαγγελματική σχέση, τη θεραπευτική σχέση, η οποία θα χρησιμέψει ως μια πολύτιμη βάση για τη θεραπεία. Τέλος, η σχέση αυτή διέπεται από αυστηρούς δεοντολογικούς κανόνες που θέτουν τον ψυχοθεραπευόμενο ως προστατευμένο μέσω εμπιστευτικότητας, άνευ όρων αποδοχής, εχεμύθειας κτλ.</p>
<p style="text-align: justify;">Η παραδοχή ότι μπορεί τελικά οι δικοί μας αγαπημένοι άνθρωποι δεν είναι επαρκείς για να μας βοηθήσουν σε κάτι μερικούς ανθρώπους τους κοστίζει πολύ συναισθηματικά. Όπως πονάει ιδιαίτερα και το να συνειδητοποιήσει κανείς ότι οι άλλοι δεν είναι και ιδιαίτερα διατεθειμένοι να ασχοληθούν μαζί του. Αυτά τα συναισθήματα, επειδή εμπεριέχουν την παραδοχή της αδυναμίας και της απόρριψης, είναι δύσκολο για κάποιους να τα επεξεργαστούν και οδηγούνται να απομυθοποιήσουν τους ψυχολόγους και να εξιδανικεύσουν τους δικούς τους ανθρώπους.</p>
<p style="text-align: justify;">"Αυτά είναι τρόποι εκμετάλλευσης και χειραγώγησης"</p>
<p style="text-align: justify;">Στη σημερινή εποχή δεν σπανίζουν διάφορες μορφές εναπόθεσης της ευθύνης σε εξωτερικούς παράγοντες. Σε θέματα και σωματικής και ψυχικής υγείας συχνά ακούμε φράσεις όπως "μας ταΐζουν", "μας ψεκάζουν", "μας κάνουν πλύση εγκεφάλου", φράσεις που υποδηλώνουν μια αμυντική τάση του ανθρώπου να αποδίδει τα δεινά σε εξωτερικά αίτια, για να αμυνθεί απέναντι στην εσωτερική του ευθύνη για τη ζωή του. Αυτά μπορούμε να τα δούμε μέχρι ενός σημείου ως φυσιολογικές πρώτες αντιστάσεις που βασίζονται κατά κύριο λόγο στο φόβο. Στο φόβο να αντιμετωπίσουμε μια ψυχική κατάσταση ως κάτι το οποίο έχει βαθύτερες ρίζες και που μόνο αν τις κοιτάξουμε κατάματα και συστηματικά, θα μπορέσουμε να αντιμετωπίσουμε αποτελεσματικά. Και στο φόβο να εμπιστευτούμε κάποιον άλλον για ένα πρόβλημά μας. Η επιστήμη της ψυχολογίας δεν αφορά την ιδιοτελή ερμηνεία της συμπεριφοράς. Ο ψυχολόγος δε θα προσπαθήσει να επηρεάσει τον πελάτη του, ούτε να τον αποδυναμώσει, για να τον κατευθύνει πιο εύκολα. Στόχος είναι η ενδυνάμωση, η θεραπεία, η βελτίωση, η ενίσχυση.</p>
<p style="text-align: justify;"> Πολλές φορές λοιπόν συναντάμε ανθρώπους που έχουν ορθώσει γύρω τους άμυνες που λειτουργούν ως μια άρνηση της πραγματικότητας: α) ότι ο άνθρωπος είναι ατελής στη φύση του και φθαρτός σε όλες τις πτυχές της οντότητάς του, β) ότι πολλές φορές χρειάζεται βοήθεια από τους κοντινούς του ανθρώπους και γ) πολλές φορές χρειάζεται τη βοήθεια ειδικών ανθρώπων που έχουν εξειδικευμένες σπουδές, γνώσεις και ειδικότητες για το πρόβλημα που αντιμετωπίζει. Πολλοί άλλωστε αποφεύγουν ακόμα και την επίσκεψη σε έναν γιατρό για θέματα "σωματικής" υγείας με διάφορες δικαιολογίες ("αυτοί οι γιατροί", "δεν έχω ανάγκη εγώ", "θα περάσει από μόνο του"). Αν όμως κατανικήσουμε το φόβο μας και αποφασίσουμε να δώσουμε στον εαυτό μας τη φροντίδα που του αξίζει, το αποτέλεσμα αποζημιώνει.</p>

Σχετικά άρθρα