O φόβος της εγκατάλειψης: "Σε παρακαλώ μη με αφήνεις!"

<div style="text-align: justify;"><em>Γιατί</em> τείνουμε να επιλέγουμε ανθρώπους που είναι ψυχροί μαζί μας; <em>Γιατί</em> για κάποιους από εμάς είναι δύσκολο να πάρουμε αποφάσεις μόνοι μας, ενώ κάποιοι άλλοι νιώθουν συνεχώς εγκαταλελειμμένοι και μόνοι, χωρίς σταθερά πρόσωπα στη ζωή τους; <em>Γιατί</em> ο φόβος της αποτυχίας είναι τόσο έντονος <strong>και </strong>όταν κάνουμε λάθη “τρέχουμε” να τιμωρήσουμε τον εαυτό μας;</div>
<div style="text-align: justify;"> </div>
<div style="text-align: justify;">Πολλά “<em>γιατί</em>” μπορούν να αρχίσουν να ανατρέχουν σε αυτήν την σελίδα, όπως ανατρέχουν και μέσα μας, όταν πολύ συχνά κάνουμε διάλογο με τον εαυτό μας. Αναρωτιόμαστε το λόγο που τείνουμε να επαναλαμβάνουμε συμπεριφορές, που καθόλου δεν χτίζουν μια καλύτερη ζωή, αλλά αντιθέτως την δυσκολεύουν. <em>Πρόκειται πράγματι για ένα παράδοξο φαινόμενο, που συμβαίνει σε όλους. </em>Οι Young καιKlosko κατέληξαν ότι όλα τα παραπάνω αλλά και πολλά άλλα μπορούν να χαρακτηριστούν ως “παγίδες ζωής”.<em></em></div>
<div style="text-align: justify;"> </div>
<div style="text-align: justify;"><em><br /></em></div>
<div style="text-align: justify;"><em>“Μια παγίδα αναφέρεται σ’ ένα σχήμα που άρχισε στην παιδική μας ηλικία και έχει αντίκτυπο σ’ όλη την υπόλοιπη ζωή. Ξεκίνησε με κάτι που μας έκανε η οικογένειά μας ή άλλα παιδιά. Μας εγκατέλειψαν, μας επέπληξαν, μας υπερπροστάτευσαν, μας κακοποίησαν, μας απομόνωσαν ή μας στέρησαν. Τελικά, η παγίδα αυτή γίνεται μέρος του εαυτού μας. Πολύ αργότερα, αφού εγκαταλείψουμε το σπίτι, όπου μεγαλώσαμε, συνεχίζουμε να δημιουργούμε καταστάσεις στις οποίες μας κακομεταχειρίζονται, μας αγνοούν, μας υποβιβάζουν ή μας ελέγχουν και στις οποίες αποδεικνυόμαστε αδύναμοι να πραγματώσουμε τους πιο επιθυμητούς μας στόχους.</em></div>
<div style="text-align: justify;"><em>Οι παγίδες προσδιορίζουν τον τρόπο σκέψης, τα συναισθήματα, την συμπεριφορά και τις σχέσεις μας με τους άλλους. Προκαλούν έντονα συναισθήματα, όπως θυμό, λύπη και άγχος. Ακόμα και όταν<strong>φαίνεται </strong>πως έχουμε τα πάντα – κοινωνική θέση, έναν ιδανικό γάμο, το σεβασμό των ανθρώπων που μας περιτριγυρίζουν, μια πετυχημένη καριέρα -, συχνά δεν μπορούμε να απολαύσουμε τη ζωή ή να πιστέψουμε στις επιτυχίες μας ”.</em></div>
<div style="text-align: justify;"> </div>
<div style="text-align: justify;">Η θεραπεία των σχημάτων βασίστηκε εξ αρχής στη γνωσιακή – συμπεριφοριστική θεραπεία, που περιλαμβάνει την εκπαίδευση στα γνωσιακά λάθη, την άσκηση στη χαλάρωση, την αναγνώριση καταστροφικών σκέψεων, την εναλλακτική ερμηνεία καταστάσεων, τη δοκιμή μικρών “πειραμάτων” προς αλλαγή της συμπεριφοράς κ.α. Λόγω όμως μακροχρόνιας πορείας των εν λόγω δυσκολιών – “παγίδων ζωής”, η θεραπεία εμπλουτίστηκε με ψυχαναλυτικές και βιωματικές τεχνικές. Τα σχήματα συνδέονται με γονεϊκές συμπεριφορές και αναμνήσεις από την παιδική και εφηβική ηλικία του ατόμου. Στήνονται διάλογοι και με τη χρήση νοερών εικόνων το άτομο συνδέει συναισθήματα από τις εικόνες της παιδικής ηλικίας με παρούσες συνθήκες ζωής.</div>
<div style="text-align: justify;"><strong><br /></strong></div>
<div style="text-align: justify;"><strong>Σε ποιες παγίδες ζωής έχετε πέσει;</strong></div>
<div style="text-align: justify;"> </div>
<div style="text-align: justify;">Παρακάτω, παρατίθεται ένας πίνακας με τα σχήματα – “παγίδες ζωής” κατά Young και Klosko. Σε κάθε φράση, που πιστεύετε ότι σας αντιπροσωπεύει αντιστοιχεί ένα σχήμα ζωής. Αναγνωρίστε τις δικές σας πεποιθήσεις και ανακαλύψτε τις παγίδες σας! Μόνο αν τις ανακαλύψετε, θα έχετε βρει το δρόμο να τις αντιμετωπίσετε (με τον κατάλληλα εκπαιδευμένο θεραπευτή)!</div>
<div> </div>
<table border="1" cellspacing="0" cellpadding="0">
<tbody>
<tr>
<td valign="top" width="284">
<div align="center">Συχνά νιώθω εγκαταλελειμμένη/ος και μόνη/ος. Δεν υπάρχουν πραγματικοί φίλοι ή σταθερά πρόσωπα στη ζωή μου</div>
</td>
<td valign="top" width="284">
<div align="center"> </div>
<div align="center">Εγκατάλειψη/Αστάθεια</div>
<div align="center"> </div>
</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top" width="284">
<div align="center">Το να έρχεσαι πολύ κοντά με τους άλλους είναι επικίνδυνο. Πρέπει να είμαι προσεχτική ώστε να μην με εκμεταλλευτούν ή να μου φερθούν άσχημα</div>
</td>
<td valign="top" width="284">
<div align="center"> </div>
<div align="center">Καχυποψία/κακοποίηση</div>
</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top" width="284">
<div align="center">Κανένας δεν με υποστηρίζει ή με καταλαβαίνει. Τα συναισθήματά μου δεν γίνονται αποδεκτά από τους άλλους</div>
</td>
<td valign="top" width="284">
<div align="center"> </div>
<div align="center">Συναισθηματική στέρηση</div>
</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top" width="284">
<div align="center">Νιώθω τόσο ελαττωματική και κακιά που νομίζω ότι κανένας δεν μπορεί να με αγαπήσει. Επειδή κάνω τόσα λάθη, νιώθω κατώτερη</div>
</td>
<td valign="top" width="284">
<div align="center"> </div>
<div align="center">Ελαττωματικότητα/Ντροπή</div>
</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top" width="284">
<div align="center">Είμαι διαφορετική/ος από τους άλλους με ένα περίεργο τρόπο. Η οικογένεια μου είναι επίσης διαφορετική. Νιώθω ότι δεν μπορώ να ταιριάξω με τους άλλους. Κανείς δεν με καταλαβαίνει</div>
</td>
<td valign="top" width="284">
<div align="center"> </div>
<div align="center"> </div>
<div align="center">Κοινωνική αποξένωση/Απομόνωση</div>
<div align="center"> </div>
</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top" width="284">
<div align="center">Είμαι αδύναμη/ος και ανήμπορη/ος. Δεν μπορώ να κάνω πολλά πράγματα μόνη μου χωρίς τους γονείς μου ή άλλον ενήλικα. Το να πάρω αποφάσεις μου είναι  πολύ δύσκολο</div>
</td>
<td valign="top" width="284">
<div align="center"> </div>
<div align="center">Εξάρτηση/Αίσθημα ανικανότητας</div>
</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top" width="284">
<div align="center">Πρέπει να είμαι προσεχτική/ος οπουδήποτε και αν βρίσκομαι. Ο κόσμος είναι επικίνδυνος. Είναι πολύ ριψοκίνδυνο να κάνεις οτιδήποτε</div>
</td>
<td valign="top" width="284">
<div align="center"> </div>
<div align="center">Ευαλωτότητα σε βλάβη ή Ασθένεια</div>
</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top" width="284">
<div align="center">Χρειάζομαι τους γονείς μου και με χρειάζονται και αυτοί. Είμαι  υποχρεωμένη/ος να τους λέω τα πάντα για τη ζωή μου και να κάνω ό,τι μου λένε</div>
</td>
<td valign="top" width="284">
<div align="center"> </div>
<div align="center">Υπερβολική εμπλοκή/Ανεκπλήρωτος Εαυτός</div>
</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top" width="284">
<div align="center">Φοβάμαι να αποτύχω (π.χ. στο σχολείο ή στα αθλήματα). Συχνά νιώθω χαζή/ος. Οι άλλοι είναι πολύ καλύτεροι από εμένα</div>
</td>
<td valign="top" width="284">
<div align="center"> </div>
<div align="center">Αίσθημα αποτυχίας</div>
</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top" width="284">
<div align="center">Δεν χρειάζεται να μάθω καινούρια πράγματα. Οι ασκήσεις είναι για τους βλάκες. Οι κανόνες που ακολουθούν οι άλλοι δεν πιάνουν σε εμένα γιατί εγώ είμαι ξεχωριστή/ός και ιδιαίτερη/ος</div>
</td>
<td valign="top" width="284">
<div align="center"> </div>
<div align="center"> </div>
<div align="center">Αυτονόητο Διακαίωμα/Μεγαλομανία</div>
</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top" width="284">
<div align="center">Δεν μπορώ να ολοκληρώνω βαρετούς στόχους ή καθήκοντα. Χάνω τον έλεγχο των συναισθημάτων μου, τρώω, πίνω, παίζω τυχερά παιχνίδια</div>
</td>
<td valign="top" width="284">
<div align="center"> </div>
<div align="center">Ανεπαρκής αυτοέλεγχος/ αυτοπειθαρχία</div>
</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top" width="284">
<div align="center">Αυτά που νιώθω και σκέφτομαι δεν είναι σημαντικά. Οι άλλοι ξέρουν καλύτερα από εμένα. Αυτοί μπορούν να αποφασίσουν πως πρέπει να γίνουν τα πράγματα</div>
</td>
<td valign="top" width="284">
<div align="center"> </div>
<div align="center">Υποτακτικότητα</div>
</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top" width="284">
<div align="center"> </div>
<div align="center">Χωρίς εμένα, όλα θα καταρρεύσουν. Εάν δεν ολοκληρώσω όλα τα πράγματα που κάνω, τίποτα δεν θα δουλέψει σωστά</div>
</td>
<td valign="top" width="284">
<div align="center"> </div>
<div align="center"> </div>
<div align="center">Αυτοθυσία</div>
</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top" width="284">
<div align="center"> </div>
<div align="center"> </div>
<div align="center">Πρέπει να δείξω στους άλλους πόσο καλή και εξαιρετική είμαι. Διαφορετικά νιώθω ανήσυχη και ανικανοποίητη</div>
<div align="center"> </div>
</td>
<td valign="top" width="284">
<div align="center"> </div>
<div align="center"> </div>
<div align="center"> </div>
<div align="center">Αναζήτηση επιδοκιμασίας/αναγνώρισης</div>
</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top" width="284">
<div align="center">Η ευτυχία μου είναι προσωρινή. Κάτι κακό θα γίνει αναπόφευκτα. Τα πράγματα μπορούν να χειροτερέψουν περισσότερο από όσο φαντάζομαι</div>
</td>
<td valign="top" width="284">
<div align="center"> </div>
<div align="center">Αρνητικότητα/Απαισιοδοξία</div>
</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top" width="284">
<div align="center">Δεν επιτρέπεται να δείξω τα συναισθήματά μου ή να συμπεριφέρομαι με ένα παιδικό, χαζό τρόπο</div>
<div align="center"> </div>
</td>
<td valign="top" width="284">
<div align="center"> </div>
<div align="center">Συναισθηματική στέρηση</div>
</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top" width="284">
<div align="center"> </div>
<div align="center">Ο μόνος τρόπος για να είμαι αγαπητή/ός, είναι με το να είμαι πετυχημένη/ος</div>
<div> </div>
</td>
<td valign="top" width="284">
<div align="center"> </div>
<div align="center">Ανελαστικά πρότυπα/Υπερεπικριτικότητα</div>
</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top" width="284">
<div align="center"> </div>
<div align="center">Εάν κάνω λάθος, μου αξίζει να τιμωρηθώ</div>
<div> </div>
<div align="center"> </div>
</td>
<td valign="top" width="284">
<div align="center"> </div>
<div align="center">Τιμωρητικότητα</div>
<div> </div>
</td>
</tr>
</tbody>
</table>
<p style="text-align: justify;"> </p>
<div style="text-align: justify;"><strong><span style="text-decoration: underline;">Η παγίδα της εγκατάλειψης "Σε παρακαλώ μη με αφήνεις!"</span></strong></div>
<p style="text-align: justify;"> </p>
<div style="text-align: justify;">Εάν αναγνωρίζετε αυτή τη φράση για τον εαυτό σας, τότε αυτό σημαίνει ότι βιώνετε έντονα συναισθήματα όταν μικρά ή μεγάλα γεγονότα ζωής ξυπνάνε τη βασική σας πεποίθηση: θα χάσετε τους ανθρώπους που αγαπάτε και θα μείνετε <strong>εντελώς</strong> μόνοι/ες, θα εγκαταλειφθείτε και αυτό θα κρατήσει για πάντα.</div>
<div style="text-align: justify;"> </div>
<div style="text-align: justify;">Ακόμα και σύντομοι αποχωρισμοί μπορεί να σας κάνουν να νιώσετε ανασφαλής, και ίσως να προσκολληθείτε υπερβολικά στο/στη σύντροφό σας, να θυμώσετε ή να φοβηθείτε αδικαιολόγητα μπροστά σε έναν ενδεχόμενο αποχωρισμό.</div>
<div style="text-align: justify;"> </div>
<div style="text-align: justify;">Οι αιτίες για να δημιουργηθεί μια τέτοια παγίδα κατά την παιδική ηλικία είναι πολλές και διαφορετικές για κάθε άτομο. Μπορεί να μεγαλώσατε με νταντάδες ή σε κάποιο ίδρυμα, με πολλές διαφορετικές μητρικές φιγούρες σε πολύ μικρή ηλικία. Μπορεί κάποιος γονιός σας να πέθανε ή να σας εγκατέλειψε όταν ήσασταν μικρός/ή, ή να χάσατε την προσοχή ενός γονιού σας σε σημαντικό βαθμό, όταν για παράδειγμα γεννήθηκε το αδελφάκι σας. Μπορεί, επίσης, η μητέρας σας να είχε εισαχθεί στο νοσοκομείο ή να είχε απομακρυνθεί από κοντά σας για ένα μεγάλο διάστημα όταν ήσασταν παιδί, ή η ίδια να ήταν ασταθής (έπεφτε σε κατάθλιψη, θύμωνε, μεθούσε). Τελος, μπορεί οι γονείς σας να χώρισαν όταν ήσασταν μικρός/ή ή να μάλωναν τόσο πολύ, που φοβόσασταν ότι η οικογένεια θα διαλυθεί. Αντιθέτως, η οικογένειά σας μπορεί να ήταν υπερβολικά περιοριστική και υπερπροστατευτική, ώστε δεν μάθατε ποτέ να αντιμετωπίζετε τις δυσκολίες της ζωής σαν παιδί.</div>
<div style="text-align: justify;"> </div>
<div style="text-align: justify;">Τι συμβαίνει όμως όταν ενεργοποιείται η παγίδα; Αρχικά μπορεί να σας πιάσει έντονο άγχος και ένα παραλήρημα: "Πού έχει πάει; Είμαι ολομόναχος/η, χάθηκα". Το άγχος αυτό μπορεί να κορυφωθεί και να κρατήσει ακόμη και για μέρες. Όταν κάποια στιγμή περάσει και θα έχει έρθει η αποδοχή, θα εμφανιστεί ταυτόχρονα και η λύπη, που μπορεί όμως να φτάσει μέχρι και την κατάθλιψη. Εάν τελικά αυτός ή αυτή επιστρέψει σε εσάς, τότε εσείς θυμώνετε μαζί του/της που σας εγκατέλειψε, αλλά και με τον εαυτό σας για τη μεγάλη σας αδυναμία. </div>
<div style="text-align: justify;"> </div>
<div style="text-align: justify;">Φαίνεται να γοητεύεστε από ανθρώπους και συντρόφους που σαν δημιοργούν ένα ανάμεικτο συναίσθημα ελπίδας και αμφιβολίας ότι θα μείνουν σταθερά μαζί σας. Αποφεύγετε ίσως και τις στενές σχέσεις από το φόβο ότι θα τις χάσετε ή ότι θα δεθείτε πάρα πολύ και θα πληγωθείτε. Θυμώνετε εύκολα και υπεραντιδράτε απέναντι σε ενδείξεις ότι ο/η σύντροφός σας θέλει να σας εγκαταλείψει. </div>
<div style="text-align: justify;"> </div>
<div style="text-align: justify;">Συνειδητοποιήστε, λοιπόν, την εγκατάλειψη της παιδικής σας ηλικίας, ανακαλύψτε και καταγράψτε τις αφορμές κατά τις οποίες βγαίνει η παγίδα στην καθημερινή σας ζωή. Αποφύγετε τους επιπόλαιους, ασταθείς και αμφιθυμικούς συντρόφους, πιστέψτε ότι υπάρχουν άνθρωποι που θα μείνουν δίπλα σας και δεν θα σας εγκαταλείψουν και μην υπεραντιδράτε στους φυσιολογικούς αποχωρισμούς μιας φυσιολογικής σχέσης. </div>
<p><em>Από το “Ανακαλύπτοντας ξανά τη ζωή σας” των </em><em><span lang="EN-US">Jeffrey</span><span lang="EN-US"> </span></em><em><span lang="EN-US">Young</span> και </em><em><span lang="EN-US">Janet</span><span lang="EN-US"> </span></em><em><span lang="EN-US">Klosko</span>, εκδόσεις Πατάκη. Βιβλίο αυτοβοήθειας.)</em></p>

Σχετικά άρθρα