<p style="text-align: justify;"><strong>Έφηβος και οικογένεια</strong></p>
<p style="text-align: justify;">Γράφει η Ελένη Λαζαράτου</p>
<p style="text-align: justify;">Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Παιδοψυχιατρικής</p>
<p style="text-align: justify;">Ιατρική Σχολή Πανεπιστημίου Αθηνών</p>
<p style="text-align: justify;"><img src="/contentfiles/photos/eidikoi/lazaratou.jpg" alt="" width="99" height="132" /> </p>
<p style="text-align: justify;">Οι έφηβοι εξωθούμενοι από τις βιολογικές αλλαγές που τους συμβαίνουν αναγκάζονται να αναδιαρθρώσουν τις σχέσεις τους και να διαφοροποιηθούν από τους γονείς τους.<strong></strong></p>
<p style="text-align: justify;">Η εφηβεία αποτελεί μια κρίση που δεν διαδραματίζεται μόνη της αλλά οδηγεί ολόκληρη την οικογένεια σε κρίση.</p>
<p style="text-align: justify;">Οι οικογένειες όπως και όλα τα κλειστά συστήματα αντιστέκονται στις  αλλαγές. Η εφηβεία οδηγεί κατ’ανάγκη σε αλλαγές των ισορροπιών μέσα στο υπάρχον σύστημα. Φυσιολογικά οι γονείς και τα παιδιά πρέπει να μετακινηθούν από μια στενή, σχεδόν συμβιωτική σχέση σε μια σχέση ανεξαρτησίας και αυτονομίας βιώνοντας τον αποχωρισμό.</p>
<p style="text-align: justify;">Στη διάρκεια αυτής της πορείας ο έφηβος και οι γονείς του αλληλεπιδρούν και ο ένας καθορίζει τη στάση του άλλου.</p>
<p style="text-align: justify;">Η μετάβαση στο καινούριο μοντέλο σχέσεων θα περιέχει αναπόφευκτα συγκρούσεις  το μέγεθος και η ένταση των οποίων καθορίζονται από την μια πλευρά από την προσωπικότητα του εφήβου και τον τρόπο που διεκδικεί την αυτονομία του και από την άλλη από την ψυχική ευελιξία των γονέων.</p>
<p style="text-align: justify;">Οι γονείς για να αντιμετωπίσουν την νέα κατάσταση ανατρέχουν στους προσωπικούς τους μύθους και παραδόσεις που αφορούν την εφηβεία προσαρμόζοντας τα στη δική τους εποχή και στο δικό τους παιδί. Ο έφηβος που έχουν μπροστά τους δεν παύει να είναι μια προέκταση του εαυτού τους που τους κάνει να ξαναζούν τα δικά τους εφηβικά χρόνια.</p>
<p style="text-align: justify;"><span style="font-size: 2em;">Από την πλευρά του εφήβου</span></p>
<p style="text-align: justify;">Στην παιδική ηλικία η παρουσία των γονέων είναι καθοριστική για την φυσιολογική συναισθηματική ανάπτυξη του παιδιού. Το παιδί δίπλα τους νοιώθει ηρεμία, ασφάλεια ανακούφιση. Αντίθετα για τον έφηβο αποτελούν πηγή έντασης, δυσφορίας, διέγερσης και όσο πιο κοντά του βρίσκονται τόσο η ένταση αυξάνει.</p>
<p style="text-align: justify;">Ο έφηβος σταδιακά γίνεται αυτόνομος, καθορίζει τον εαυτό του, αναγνωρίζει τις επιθυμίες του και μάχεται για τα ιδεώδη του.</p>
<p style="text-align: justify;">Η θέση του εφήβου όμως καθορίζεται από μια βαθιά αμφιθυμία. Διεκδικεί με πάθος την αυτονομία του την ίδια στιγμή που είναι άμεσα εξαρτημένος από την οικογενενειά του. Έχει ανάγκη να διαφοροποιηθεί από τους γονείς του ωστόσο οι ταυτίσεις του για να αποκτήσουν κάποια αξία στην ενήλικη ζωή θα πρέπει να εγγραφούν στο πλαίσιο της οικογενειακής παράδοσης.  Βρίσκεται έτσι στην παράδοξη θέση να πρέπει να αποχωριστεί εκείνους με τους οποίους έχει ανάγκη να ταυτιστεί. Την ίδια στιγμή που δηλώνει την  ανεξαρτησία του αναζητά τη μόνιμη προστασία.</p>
<p style="text-align: justify;">Κατά τη διάρκεια της παιδικής του ηλικίας οι γονείς του ήταν παντοδύναμοι, ήθελε να τους μοιάσει , ένιωθε ευχαριστημένος όταν ικανοποιούσε τις δικές του επιθυμίες. Ο έφηβος ανακαλύπτει ότι οι γονείς του είναι απλοί άνθρωποι με τις αδυναμίες και τα ελαττώματά τους. Η διεργασία της απομυθοποίησης την οποία πρέπει να φέρει σε πέρας του δημιουργεί συναισθήματα θυμού και απογοήτευσης. Οι γονείς όχι μόνο παύουν  να είναι αντικείμενα θαυμασμού αλλά υποτιμόνται καθ’ υπερβολή. Η γνώμη τους είναι πάντα λάθος, οι ιδέες τους ξεπερασμένες, τα αστεία τους ανούσια, η παρέα τους ανιαρή. Ο έφηβος αρνείται να τους συνοδεύσει σε εξόδους ή να συμμετέχει σε οικογενειακές γιορτές και συγκεντρώσεις.</p>
<p style="text-align: justify;">Η ανάγκη αποχωρισμού και απομυθοποίησης των γονέων που μπορεί να φθάσει μέχρι τη ρήξη εκφράζεται εντονότερα από εφήβους οι οποίοι είναι περισσότερο εξαρτημένοι. Αντίθετα ένας άλλος έφηβος ο οποίος δεν νιώθει τόσο μεγάλη εξάρτηση θα εκδηλώσει με ηπιότερο τρόπο την ανάγκη αποχωρισμού.</p>
<p style="text-align: justify;">Ο θαυμασμός και η αναγνώριση μπορεί να στραφούν σε κάποιον άλλο σημαντικό ενήλικα π.χ. ένα καθηγητή ή κάποιον από το ευρύτερο οικογενειακό περιβάλλον και ο έφηβος να δημιουργήσει μια στενή σχέση μαζί του.</p>
<p style="text-align: justify;">Αν ο δάσκαλος ή ο μεγαλύτερος φίλος επωμισθεί θετικά αυτό το ρόλο του γονεϊκού υποκατάστατου μπορεί να προσφέρει κατεύθυνση και στήριξη στον έφηβο και εκείνος να τις δεχθεί χωρίς εσωτερικές συγκρούσεις.</p>
<p style="text-align: justify;">Υπάρχει όμως ο κίνδυνος ο ενήλικας να καταχραστεί τα συναισθήματα του εφήβου, να του ασκήσει γοητεία, να κάνει θρησκευτική , πολιτική ή φιλοσοφική προπαγάνδα ή ακόμη και σεξουαλική , ομοφυλοφιλική αποπλάνηση.</p>
<p style="text-align: justify;">Ο έφηβος κρατάει μυστικά από τους γονείς του . Είναι ένας τρόπος να προφυλάξει τις επιθυμίες του, να κρατηθεί μακριά από το ψυχικό κόσμο των γονιών του. Μένει πολλές ώρες μόνος του στο δωμάτιο του ακούγοντας μουσική ή γράφοντας τις κρυφές του σκέψεις.</p>
<p style="text-align: justify;">Αρνείται επίσης τη γνώμη των γονιών του σε ότι αφορά το ντύσιμο, το χτένισμα, τη διατροφή. Είναι μια περίοδος που ανακαλύπτει το σώμα του, το υπερφροντίζει ή το παραμελεί. Ο τρόπος που ντύνεται, το χτένισμα που διαλέγει εικονογραφούν με τρόπο ενδεικτικό τη σχέση που έχει με τους γονείς του.</p>
<p style="text-align: justify;">Σ’ αυτή την περίοδο αποφεύγει τη σωματική επαφή με τους γονείς του. Τα αγόρια δεν θέλουν με κανένα τρόπο να τα πλησιάζει η μητέρα τους, να τα  αγγίζει, να τα φιλάει ή να τα χαϊδεύει. Το ίδιο συμβαίνει αντίστοιχα με τα κορίτσια και με τον πατέρα τους. Το άγχος γεννιέται από μια πιθανή αιμομικτική σχέση, η οποία πλέον δύναται να πραγματοποιηθεί.</p>