<p><strong style="text-align: justify;">ΚΡΙΣΗ ΚΑΙ ΚΑΤΑΘΛΙΨΗ</strong></p>
<p style="text-align: justify;"><strong>Πρόσφατα ήρθε ένας άνδρας γύρω στα 40, ο Λευτέρης, ζητώντας μου ένα φάρμακο για την επίμονη αϋπνία που παρουσίαζε τον τελευταίο μήνα. Πριν προλάβω καλά καλά να τον ρωτήσω για τις αιτίες της αϋπνίας του, βούρκωσε και με σπασμένη φωνή, μου διηγήθηκε, σαν να απολογείται σε ένα αόρατο δικαστήριο, το προσωπικό του δράμα.</strong></p>
<p style="text-align: justify;"><strong>Διηγείται ο ψυχίατρος Παύλος Σακκάς, στο σύγγραμμά του Η Ψυχιατρική Αλλιώς, από τις ιατρικές εκδόσεις ΒΗΤΑ.</strong></p>
<p style="text-align: justify;"><strong><img src="/contentfiles/eidikoi/psyxiatroi/rest%20of/pavlos-sakkas.jpg" alt="" width="88" height="88" /></strong></p>
<p style="text-align: justify;">-Δεν έκανα κάτι κακό… Δεν ήμουν παράλογος, ούτε επιπόλαιος… Δεν είμαι απατεώνας. Ξαφνικά όμως αισθάνομαι σαν τον χειρότερο εγκληματία, που πρέπει να πληρώσει για τα εγκλήματα που έκανε…</p>
<p style="text-align: justify;">Η διήγησή του ήταν ποταμός. Το μόνο που έκανα ήταν με την έκφρασή μου, να του δείχνω το ενδιαφέρον μου γι'αυτά που έλεγε. Φρόντιζα να μη διακόπτω ούτε τις σιωπές του. Όταν γύριζε το βλέμμα του σε μένα, τον κοίταζα στα μάτια. Κάποιες φορές, προκειμένου να τον ενθαρρύνω, έσκυβα το σώμα μου προς αυτόν.</p>
<p style="text-align: justify;">-…Ήμουν από τους καλύτερους πωλητές σε μια μεγάλη έκθεση αυτοκινήτων. Δούλευα δέκα χρόνια και κανένας δεν είχε παράπονο από μένα. Τα τελευταία χρόνια κατάφερνα να κερδίζω 4.000 ευρώ τον μήνα. Κάθε πρωί πήγαινα στη δουλειά, δεν ήμουν τεμπέλης— Η γυναίκα μου επίσης έβγαζε καλά λεφτά. Ήταν υπεύθυνη σε μ· μπουτίκ με ρούχα. Έτρεχε και αυτή από το πρωί ως το βράδυ… Πριν δύο χρόνια, μιας και η κόρη μας θα πήγαινε σχολείο, αποφασίσαμε  να μετακομίσουμε από τα Νέα Λιόσια, που είναι το πατρικό μα· σπίτι. Πήραμε με δάνειο ένα διαμέρισμα στο Μαρούσι, που αφενός έχει στην περιοχή του καλά σχολεία, αφετέρου είναι και πιο κοντά» στις δουλειές μας…</p>
<p style="text-align: justify;">Δεν κάναμε καμιά υπερβολή. Βάλαμε ένα δάνειο 2.000 τον μήνα, τη στιγμή που εγώ έβγαζα 4.000 και η γυναίκα μου 3.000. Και παίρνουμε και 400 ευρώ ενοίκιο από το πατρικό μου… Γράψαμε την κόρη μας σε ένα καλό σχολείο και είπαμε «δόξα τω Θεώ»… Δεν προλάβαμε να χαρούμε όμως. Τους τελευταίους μήνες ήρθαν τα πάνω κάτω. Όπως ξέρετε οι πωλήσεις αυτοκινήτων έχουν βαλτώσει. Για να μη σας τα πολυλογώ, η έκθεση αυτοκινήτων έκλεισε και όπως καταλαβαίνετε μου είναι αδύνατο πλέον να πιάσω δουλειά σε αυτό το αντικείμενο. Γύρισα όλες τις αντιπροσωπείες : και κανένας δεν προσλαμβάνει… Όλοι απολύουν. Είναι μάταιο γυρίζω όλη μέρα με ένα βιογραφικό στο χέρι. Δεν μπορείτε να φανταστείτε την απογοήτευση που παίρνω κάθε μέρα. Ντύνομαι γραβάτα και κοστούμι και γυρίζω την Αττική, κουβαλώντας έ πλατύ χαμόγελο, αλλά και ένα πλάκωμα στο στήθος μου.</p>
<p style="text-align: justify;">Κάθε που περνά, το χαμόγελό μου γίνεται όλο και πιο ψεύτικο. Όσο καλός πωλητής και να είμαι, δεν μπορώ πλέον να πουλήσω τον είναι μου. Είναι μάταιο και στενάχωρο… Η στεναχώρια φουσκώνει με πνίγει…</p>
<p style="text-align: justify;">Αναλύθηκε σε λυγμούς. Έσκυψα και του έδωσα ένα χαρτομάντιλα έκφρασή μου ήταν γεμάτη κατανόηση και συμπόνια, με την πλήρη  σημασία της λέξης «συμπόνια». Γιατί υπέφερα πραγματικά με το δράμα αυτού του φιλόδοξου, αλλά και φιλότιμου και εργατικού νέου άνδρα. Και πιστέψτε με, είναι δύσκολο να βλέπεις έναν υπερήφανο άνδρα να κλαίει!</p>
<p style="text-align: justify;">-… Βασανίστηκα όσο γύριζα γυρεύοντας δουλειά. Σταμάτησα Δεν έχει νόημα.</p>
<p style="text-align: justify;">-Και η γυναίκα σου;</p>
<p style="text-align: justify;">-Αστα γιατρέ. Λες και κατουρήσαμε στο πηγάδι! Πριν δύο μήνες έκλεισε η μπουτίκ και εκείνης… Αλλά ευτυχώς, με τις διασυνδέσεις που είχε και τις πελάτισσες που εξυπηρετούσε, κατάφερε και βρήκε δουλειά σαν απλή πωλήτρια σε μια μπουτίκ στο μεγάλο εμπορικό κέντρο. Βγάζει 1.500 και είμαστε και ευχαριστημένοι… Καθημερινά μου τηλεφωνούν από την Τράπεζα. Δεν μπορώ να πληρώσω το δάνειο… Θα αναγκαστούμε να χάσουμε το σπίτι μας… Δεν υπάρχει άλλη λύση. Θα γυρίσουμε στο πατρικό μου… Κάθε μέρα γυρίζει το βλέμμα μου στο διαμέρισμά μας και είναι σαν να το βλέπω για τελευταία φορά… Αισθάνομαι σαν μελλοθάνατος.</p>
<p style="text-align: justify;">-Έλα τώρα. Δεν είναι και τόσο τραγικά. Και άλλοι αναγκάστηκαν να μετακομίσουν. Δεν είναι πια και το τέλος του κόσμου. Άλλωστε τίποτε δεν είναι μόνιμο.</p>
<p style="text-align: justify;">-Και τι λες στο παιδί; Δεν με νοιάζει για μένα και τη γυναίκα μου. Αυτή καταλαβαίνει… Αν και να σου πω γιατρέ, εσύ που είσαι άντρας μπορείς να με καταλάβεις: Όσο και να λέει ότι καταλαβαίνει, μέσα της είμαι σίγουρος ότι θα με υποτιμά. Αυτή κάθε πρωί φεύγει για τη δουλειά της. Το παιδί πάει σχολείο και εγώ… κάνω τις δουλειές του σπιτιού… Δεν μπορώ άλλο γιατρέ. Νιώθω υπεύθυνος. Άλλωστε εγώ είμαι ο άντρας στο σπίτι. Δική μου ευθύνη είναι να τους εξασφαλίζω τα προς το ζην… Έτσι έχουμε μάθει. Και η Τράπεζα άλλωστε εμένα κυνηγάει. Νιώθω άχρηστος. Αλλά μαζί και ανήμπορος. Δεν μπορώ να κάνω τίποτε, για να αποτρέψω την καταστροφή. Κάθε βράδυ αυτά γυρίζουν στο μυαλό μου και μου είναι αδύνατο να κοιμηθώ…</p>
<p style="text-align: justify;">Είχαμε πια φτάσει στο τελευταίο σκαλοπάτι. Κατά την προσφιλή μου τακτική, αντί για λόγια παρηγοριάς και κατανόησης έγινα δεικτικός και ίσως κάποια από αυτά που έλεγα να φάνηκαν και επιθετικά.</p>
<p style="text-align: justify;">- Αρκετά με το αυτομαστίγωμά σου. Επιτέλους, όπως είπες δεν έκανες και τίποτε κακό. Και αν ήρθε η κρίση και η ύφεση, λόγω της οποίας έχασες τη δουλειά σου, δεν είσαι υπεύθυνος εσύ. Έξω γίνεται ένας πόλεμος, που δεν τον κήρυξες εσύ. Κατάλαβε το. Εσύ απλά υφίστασαι τις συνέπειες του. Και όπως στον πόλεμο, αν πέσει μια βόμβα στο σπίτι σου και γκρεμιστεί, θα πεις δόξα τω Θεώ, που εγώ και η οικογένεια μου σωθήκαμε. Και ας χάσεις ολόκληρο το σπίτι, με τα έπιπλα… Θα πάρεις το παιδί σου αγκαλιά και με τη γυναίκα σου, θα πας στο πατρικό, που είναι ακόμα όρθιο και θα ευγνωμονείς τον Θεό που σου άφησε και ένα κεραμίδι, να στεγάσεις την οικογένεια σου. Έτσι είναι η κατάσταση. Πρέπει να το συνειδητοποιήσουμε όλοι.</p>
<p style="text-align: justify;">-Ναι αλλά δεν είναι όλοι στη δική μου κατάσταση, γιατρέ.</p>
<p style="text-align: justify;">-Ακόμα… Αλλά μη νομίζεις, όλους μάς έχει επηρεάσει η κρίση. Μπορεί να μην έχουν γκρεμιστεί όλα τα σπίτια, αλλά όλοι ζορίζονται. Άλλωστε και στον βομβαρδισμό, δεν γκρεμίζονται όλα τα κτίρια. Εσύ είσαι τυχερός που έχεις κάπου να πας. Υπάρχουν άλλοι που αναγκάζονται να ζουν στα αυτοκίνητά τους. Γιατί υπάρχουν και αυτοί… Οι οποίοι όταν αγόραζαν τα αυτοκίνητα από σένα, δεν τους περνούσε από το μυαλό τέτοια εξέλιξη.</p>
<p style="text-align: justify;">Έπρεπε να ελαφρύνω λίγο την ατμόσφαιρα. Και παράλληλα να δείξω ότι άλλοι μπορεί να είναι και σε χειρότερη κατάσταση.</p>
<p style="text-align: justify;">-Το ότι υπάρχουν και χειρότερα, δεν σημαίνει ότι τα δικά μου είναι ευκολότερα.</p>
<p style="text-align: justify;">-Ναι, αλλά δεν σου δίνουν το δικαίωμα να κλαίγεσαι και να πιστεύεις ότι ο ουρανός έπεσε στο κεφάλι σου. Έπεσε στο κεφάλι όλων μας Σε άλλον περισσότερο και σε άλλον λιγότερο. Και εν πάση περιπτώση πρέπει να αντιληφθείς ότι οι ατομικές σου ευθύνες είναι μικρές Άρα δεν δικαιολογούνται τύψεις και ενοχές.</p>
<p style="text-align: justify;">-Μήπως πρέπει και να χαίρομαι;</p>
<p style="text-align: justify;">-Όχι αλλά αν συνειδητοποιήσεις ότι το πρόβλημα είναι γενικό και οι ευθύνες σου ελάχιστες, θα κοιτάξεις μπροστά σου και θα πάψεις να κλαις, γι'αυτά που έχασες. Πρέπει να ξέρεις ότι στον Πόλεμο και την Κατοχή δεν υπήρχε κατάθλιψη. Περιουσίες χάνονταν, άνθρωποι σκοτώνονταν, αλλά όσοι επιζούσαν κοίταζαν μπροστά. Φρόντιζαν για την επιβίωσή τους, μέχρι να τελειώσει ο πόλεμος. Και ο πόλεμος κάποια στιγμή θα τελειώσει. Αυτό είναι το μόνο βέβαιο. Αν επιβιώσουμε, θα γευθούμε τους καρπούς της ειρήνης. Ακόμα και η οικονομική ιστορία μιλά για κύκλους, ανάπτυξης και ύφεσης. Μετά λοιπόν την εύκολη ανάπτυξη και τη φούσκα που τη συνόδευσε, μας ήρθε κατακέφαλα η ύφεση. Τίποτε πιο προβλέψιμο. Απλώς κανείς δεν ήξερε το πότε. Έτσι είναι αυτά.</p>
<p style="text-align: justify;">Πήρα μια βαθιά ανάσα. Με κοίταζε λίγο πιο ξαλαφρωμένος. </p>