Διακοπές και οικονομική κρίση: Και αν δεν έχω πολλά χρήματα;

01/08/2014
Ομάδα Σύνταξης
Οικονομική κρίση

Από την επιστημονική ομάδα του διατροφολόγου Ευάγγελου Ζουμπανέα. <a href="http://www.diatrofi.gr/">www.diatrofi.gr</a>
Η κρίση λοιπόν αποτελεί εμπόδιο στις πολυπόθητες διακοπές. Η οικονομική στενότητα, η ανεργία, το άγχος του αύριο βάζουν φρένο στην επιθυμία απόδρασης από την καθημερινότητα. Η «απόδραση» βέβαια των διακοπών έπαιρνε νόημα από τη σταθερότητα των δεσμών μας με την καθημερινή ζωή: οικογένεια, εργασία, οικονομική δυνατότητα, σχέσεις. Σήμερα παραμένει ρευστό το ερώτημα «από τι να αποδράσω;» μιας και η κοινωνική, οικονομική, και προσωπική μας κατάσταση θα μας ακολουθήσει όπου κι αν βρισκόμαστε. Η ανατροπή των σταθερών μας σε όλα τα επίπεδα αποτελεί, αν μη τι άλλο, μια πρόκληση που γεννά πληθώρα συναισθημάτων. Στη θετική της πλευρά θα μπορούσαμε να δούμε παραδείγματα ανθρώπων που απαγκιστρώθηκαν από στερεότυπα ή ψυχαναγκασμούς (πχ. για να περάσω ωραία στις διακοπές χρειάζεται να πάω σε καλό ξενοδοχείο, ή κάθε καλοκαίρι ένιωθα πως όφειλα να πάω στο νησί μου για διακοπές αλλά τελικά δεν τις ευχαριστιόμουν). Στην αρνητική της μπορούμε να δούμε ανθρώπους απογοητευμένους και θυμωμένους με το γεγονός ότι δεν μπορούν να παρέχουν στους εαυτούς τους και τους αγαπημένους τους το όνειρο των διακοπών. Όμως εδώ χρειάζεται ένας έλεγχος πραγματικότητας. Είναι η κρίση που αποφασίζει για μένα ή εγώ σύμφωνα με το τι είναι προς το συμφέρον μου; Η απόφαση να μην πάω διακοπές είναι βασισμένη σε πραγματικά δεδομένα ή σε φόβο ή πανικό; Τι διαχείριση κάνω στα οικονομικά μου την περίοδο της κρίσης; Σε τι είδους διακοπές προσβλέπω;
Έρευνα, υπό τον καθηγητή ψυχολογίας του πανεπιστημίου Κορνέλ των ΗΠΑ Τόμας Γκίλοβιτς (δημοσιεύτηκε στο «Journal of Personality and Social Psychology") ανέδειξε ότι οι εμπειρίες ενός ταξιδιού προκαλούν στους ανθρώπους μεγαλύτερη χαρά από απόκτηση αγαθών για το λόγο ότι είναι πιο προσωπικές και εξατομικευμένες και έτσι δεν μπορούν να συγκριθούν με τις εμπειρίες άλλων ανθρώπων. Το εύρημα αυτό συμφωνεί με τα συμπεράσματα άλλων ερευνών ότι η ευτυχία στους ανθρώπους είναι σε μεγάλο βαθμό προϊόν σύγκρισης. Αν δηλαδή είμαι καλύτερα από ότι πέρυσι αλλά οι γύρω μου είναι ακόμα καλύτερα από εμένα, τότε νιώθω χειρότερα. Το πώς περνάμε στις διακοπές όμως είναι κάτι που δεν μπορεί να μπει σε σύγκριση γιατί είναι προσωπικό βίωμα άρα προκαλεί θετικά συναισθήματα.
Βέβαια, σε άλλη πρόσφατη έρευνα, Ολλανδοί ερευνητές προσπάθησαν να μετρήσουν την επίδραση των διακοπών στη συνολική ευτυχία των ατόμων και πόσο αυτή διαρκεί. Το βασικό συμπέρασμα της έρευνας είναι πως η φάση της προσμονής των διακοπών κάνει τον άνθρωπο σε μεγαλύτερο βαθμό χαρούμενο από τις ίδιες τις διακοπές. Ο σχεδιασμός των διακοπών μπορεί ν' αυξήσει τη διάρκεια ευτυχίας που νιώθει κάποιος ως και οκτώ εβδομάδες. Μια επιπλέον παράμετρος που μετρήθηκε στην έρευνα μετά το τέλος των διακοπών των συμμετεχόντων ήταν το αν η εμπειρία των διακοπών ήταν χαλαρωτική, ουδέτερη ή στρεσογόνα. Ακόμα κι αυτοί που περιέγραψαν την εμπειρία ως χαλαρωτική δεν ένιωθαν καλύτερα απ' όσους δεν είχαν πάει καθόλου διακοπές! Μόνο όσοι βίωσαν τις διακοπές ως πολύ χαλαρωτικές ένιωθαν περισσότερο ευτυχισμένοι από όλες τι υπόλοιπες ομάδες συμμετεχόντων, αλλά κι αυτοί μόνο για περίοδο δύο εβδομάδων. Τα αποτελέσματα αυτά αναδεικνύουν πρώτον το μέγεθος των προσδοκιών που συνοδεύουν τις διακοπές μας και που συνήθως είναι μη ρεαλιστικές (πχ. θα περάσω τέλεια, θα έρθω πιο κοντά στη γυναίκα μου, θα γνωρίσω τον επόμενο σύντροφό μου, θα χαλαρώσω εντελώς, κλπ) και δεύτερον ότι όντας εγκλωβισμένοι στο σύγχρονο τρόπο ζωής και αντίληψής της δυσκολευόμαστε πολύ να ευχαριστηθούμε ουσιαστικά την ομορφιά και τη χαλαρότητα που προσφέρει η φύση.
Έτσι λοιπόν, ενώ βιώνουμε τη βαθιά οικονομική κρίση, υπάρχουν εναλλακτικές για να περάσουμε ευχάριστα αλλά και εποικοδομητικά την περίοδο των διακοπών μας. Κάποιες ιδέες:
1. Παραμένω συνδεδεμένος με την πραγματικότητα. Οι διακοπές δεν είναι εχέγγυο ευτυχίας. Αντιθέτως συχνά είναι πηγή μεγάλου άγχους. 2. Ταξιδεύω για λίγες μέρες, σε κοντινούς προορισμούς που δεν απαιτούν μεγάλο κόστος πρόσβασης ενώ παράλληλα προσφέρουν χαμηλό κόστος διαμονής (πχ. κάμπινγκ ή οικονομικά δωμάτια) και διατροφής. Πολλές έρευνες δείχνουν ότι οι μεγαλύτερες διακοπές δεν είναι και οι καλύτερες. Τα περισσότερα θετικά συναισθήματα αναδύονται σε μικρές εξορμήσεις. 3. Απελευθερώνω τον εαυτό μου από συγκεκριμένες προσδοκίες που βασίζονται στο lifestyle και τις απαιτήσεις του καταναλωτισμού. Πχ. περνώ το βράδια στην παραλία με μια μπύρα ή αναψυκτικό από το περίπτερο. 4. Αν δεν μπορώ να φύγω από την πόλη, κάνω την πόλη μου ταξιδιωτικό προορισμό. Ανακαλύπτω ότι με ενδιαφέρει (ιδιαίτερα σημεία, μουσεία, παραλίες, ταβερνεία, κ.ο.κ.) και τις μέρες της άδειάς μου ή όσες μέρες ορίσω ως διακοπές τις ζω ως τουρίστας. 5. Είτε στην πόλη είτε εκτός, αποφεύγω να κάνω πράγματα με τα οποία ασχολούμαι όλον τον υπόλοιπο καιρό (πχ. «αποσυνδέομαι» από κάθε είδους μηχάνημα/πρόγραμμα/μέσο κοινωνικής δικτύωσης/κλπ ή ξεχνώ κάθε εργασιακή εκκρεμότητα) και επιλέγω ενέργειες κοντά στη φύση και που με γεμίζουν πραγματικά.