Mπορεί να πάθω κατάθλιψη από το πολύ άγχος;

<p>Κείμενο του Νευρολόγου Ψυχιάτρου κυρίου Παύλου Σακκά.</p>
<p>Το άγχος είπαμε οφείλεται σε υπερεγρήγορση, σε υπερβολική ευερεθιστότητα κάποιων νευρωνικών κυκλωμάτων στον εγκέφαλό μας. To GABA (γ-αμινο-βουτυρικό οξύ) είναι μια ενδογενής ουσία, που προ- καλεί μείωση της ευερεθιστότητας των νευρικών κυττάρων. Έτσι αν χορηγήσουμε ένα φάρμακο που μιμείται το GABA, θα έχουμε καταστο­λή της ευερεθιστότητας και επομένως καταστολή του άγχους. Τέτοια φάρμακα είναι τα γνωστά μας αγχολυτικά ή ηρεμιστικά. Επίσης παρό­μοια δράση έχει άλλωστε και το οινόπνευμα, το αρχαιότερο αγχολυτικό φάρμακο, που ανακάλυψε ο άνθρωπος.</p>
<p>Έχει όμως παρατηρηθεί ότι τα αγχολυτικά δεν αποτελούν από μόνα τους, οριστική λύση στο άγχος. Τα αγχολυτικά μειώνουν το άγχος προ­σωρινά, αλλά προφανώς δεν μπορούν να θεραπεύσουν τις αιτίες του άγχους. Αν διερευνήσουμε το ιστορικό όσων ασθενών, εμφανίζουν κρί­σεις πανικού, ή άλλες εκδηλώσεις άγχους, θα διαπιστώσουμε ότι όλα ξεκίνησαν, μια περίοδο που ο ασθενής περνούσε δύσκολα ψυχολογικά. Το άγχος εμφανίζεται και εξαπλώνεται όταν υπάρχει ψυχική καταπόνηση, δηλαδή όταν τα κυκλώματα σεροτονίνης, που είναι υπεύθυνα για την κατάθλιψη, καταπονούνται.</p>
<p>Από την άλλη, έχει παρατηρηθεί ότι αν δεν θεραπεύσουμε το άγχος και χρονίσει, τότε πολύ συχνά, μπορεί ο ασθενής να εμφανίσει κατάθλι­ψη. Και αυτό όχι μόνο λόγω της αναπηρίας, που επιφέρει το άγχος όταν γίνει καθημερινή κατάσταση. Αλλά είναι προφανές ότι υπάρχει και κά- ποια κοινή παθοφυσιολογία, που διατρέχει το άγχος και την κατάθλιψη.</p>
<p>Έτσι έχει πλέον γίνει πεποίθηση όλων των ειδικών, ότι για να θερα­πευτεί ριζικά το άγχος απαιτείται και αντικαταθλιπτική αγωγή. Τα αντι­καταθλιπτικά, ενισχύοντας τα κυκλώματα σεροτονίνης και νσραδρε- ναλίνης, ασκούν έμμεσο έλεγχο στην ευκολία που αναδύεται το άγχος. Εμποδίζουν θα λέγαμε το εύκολο πάτημα του κουμπιού του «συναγερ­μού». Φαίνεται ότι όταν τα κυκλώματα της κατάθλιψης αδυνατούν να δουλέψουν αποτελεσματικά, χάνουν τον έλεγχο του «συναγερμού», ο οποίος τότε μπορεί να ενεργοποιηθεί ευκολότερα και χωρίς σοβαρό λόγο.</p>
<p>Επίσης είναι κοινή διαπίστωση ότι η ύπαρξη άγχους, που συχνά συ­νοδεύεται από κατάθλιψη, προκαλεί επιδείνωση των σωματικών συ­μπτωμάτων, τόσο αντικειμενικά, όσο και υποκειμενικά. Οι καλύτεροι πελάτες των παθολόγων και των καρδιολόγων είναι οι αγχώδεις ασθε­νείς. Παρόλ' αυτά είναι αξιοσημείωτο ότι οι συνάδελφοι των ειδικοτή­των αυτών, δείχνουν αμηχανία όταν τους αντιμετωπίζουν. Κι αυτό γιατί γνωρίζουν από την πείρα τους, ότι δεν πρόκειται να τους ικανοποιή­σουν. Ο αγχώδης ασθενής που βγαίνει από το γραφείο του καρδιολό­γου, κρατώντας μια φυσιολογική εξέταση και τη διαβεβαίωση του καρ­διολόγου ότι «δεν <em>έχει τίποτε η καρδιά του»,</em> δεν είναι ευχαριστημένος. Μένει ανικανοποίητος από τη διαβεβαίωση του γιατρού, γιατί ξέρει πολύ καλά ότι τα συμπτώματα θα του ξανάρθουν.</p>
<p> </p>
<p>Είναι όχι μόνο ανικανοποίητος, αλλά και εκτεθειμένος στους συγγε­νείς και φίλους που τον συνοδέυσαν στον γιατρό, γιατί φαίνεται σαν να έκανε όλη αυτήν την εξέταση, χωρίς ουσιαστικό λόγο. Ο ασθενής που έχει κρίσεις άγχους με σωματικά συμπτώματα, στο βάθος του θα επιθυμούσε να του είχε διαγνώσει ο γιατρός κάτι σοβαρό. Μάλιστα αν σκεφτούμε ότι συνήθως πρόκειται για έκτακτες προσαγωγές στα επεί­γοντα των νοσοκομείων, τότε μπορούμε να αντιληφθούμε την απογο­ήτευση του ασθενούς και την ενόχληση των συνοδών, όταν οι γιατροί λένε ότι δεν είχε τίποτε παθολογικό ο ασθενής τους.</p>
<p> </p>
<p>Την επόμενη φορά, γιατί πάντα υπάρχει επόμενη κρίση άγχους, οι συγγενείς κοιτάνε επιτιμητικά τον ασθενή σαν να του λένε: <em>«Όχι πάλι!». </em>Γιατί βέβαια όλοι, εκείνη την ώρα γνωρίζουν ότι ο συναγερμός είναι ψεύτικος. Και στην κυριολεξία αυτό συμβαίνει. Ένας ψεύτικος συναγερ­μός από το μυαλό του ασθενούς. Όχι συνειδητά, γιατί εκείνος που υπο­φέρει περισσότερο είναι ο ίδιος ο ασθενής.</p>
<p>Είχα μια ασθενή που δεν μπορούσε να απομακρυνθεί από την Αθή­να, γιατί μόνο στην πρωτεύουσα, με τα πολλά νοσοκομεία ένιωθε ασφαλής. Μάλιστα στο μυαλό της είχε έναν χάρτη με τις θέσεις των νο­σοκομείων, έτσι πάντα ήξερε ποιο νοσοκομείο ήταν πλησιέστερα στον τόπο που βρισκόταν. Πίστευε ότι δεν μπορούσε να απομακρυνθεί από έναν συγκεκριμένο δακτύλιο που περιέβαλε την πρωτεύουσα. Δεν είχε πάει ούτε διακοπές, τα πέντε χρόνια που είχε το πρόβλημα με τις κρί­σεις άγχους. Ουσιαστικά ζούσε σε μια φυλακή. Καταλάβαινε ότι ήταν παράλογο, αλλά όπως οι περισσότεροι ασθενείς αυτής της κατηγορίας, νόμιζε ότι ήταν «ιδιοτροπία» της, που δεν μπορούσε να υπερνικήσει, όπως είναι μια κακιά συνήθεια, που δεν μπορούμε να κόψουμε.</p>
<p>Φταίει η άποψη που επικρατεί στην κοινωνία μας, ότι το άγχος μπο­ρούμε να το ελέγξουμε μόνοι μας. Έτσι οι ασθενείς αυτοί αισθάνονται αδύναμοι, όπως και την ασθένειά τους, τη θεωρούν προσωπική τους αδυναμία. Γϊ αυτόν τον λόγο και οι περισσότεροι προσπαθούν να την κρύψουν και αργούν πολύ να ζητήσουν βοήθεια. Πιστεύω ότι έχουμε χρέος να μιλήσουμε δημόσια γι'αυτήν τη μεγάλη παρεξήγηση, που κα­ταδικάζει αναρίθμητους ανθρώπους, να ζουν φυλακισμένοι στην αρ­ρώστια τους αυτή.</p>
<p>Μπορείτε να διαβάσετε περισσότερα στο βιβλίο «Η Ψυχιατρική Αλλιώς» Ιατρικές Εκδόσεις ΒΗΤΑ <em></em></p>

Σχετικά άρθρα