Η πελματιαία απονευρωσίτιδα είναι μια λεπτή αλλά ισχυρή μεμβράνη που βρίσκεται ακριβώς κάτω από το δέρμα του πέλματος. Εκτείνεται από την πτέρνα έως τις κεφαλές των μεταταρσίων, και ο ρόλος της είναι διπλός: υποστηρίζει την ποδική καμάρα αλλά και απορροφά τους κραδασμούς και τα stress, στα οποία υπόκειται το πόδι.

Γράφει ο Γιώργος Παπαδημητρίου, Χειρουργός-Ορθοπεδικός

Ο μηχανισμός υποστήριξης της ποδικής καμάρας από την πελματιαία απονεύρωση ονομάζεται μηχανισμός βαρούλκο (windlass mechanism).

Η λειτουργία του μηχανισμού αυτού είναι σε άμεση σχέση με την ευκαμψία των αρθρώσεων μεταξύ μεταταρσίων και δακτύλων κυρίως όμως μεταξύ πρώτου μεταταρσίου και μεγάλου δακτύλου. Απόδειξη της λειτουργίας του μηχανισμού αυτού αποτελεί μια μικρή δοκιμασία: όντας ορθιοι και ρίχνοντας βάρος στο πόδι εαν λυγίσουμε το μεγάλο δακτυλο προς τα επάνω (ραχιαία κάμψη) βλέπουμε ότι η ποδική καμάρα τονίζεται (αυξάνεται).

Μεγάλη επίσης σημασία έχει και η ελαστικότητα του γαστροκνημίου μυός (γάμπα) αλλά και του Αχίλλειου τένοντα.

Ποια είναι τα συμπτώματα της πελματιαίας απονευρωσίτιδας;

Το κυριότερο σύμπτωμα της πελματιαίας απονευρωσίτιδας είναι ο πόνος στο πέλμα κυρίως στην περιοχή όπου ο ποδική καμάρα συναντά την πτέρνα. Στο σημείο αυτό βρίσκεται η έκφυση (ξεκινά) η πελματιαία απονεύρωση.

Χαρακτηριστικό σημείο ότι ο πόνος είναι πολύ έντονος στα πρώτα βήματα αφότου σηκωθεί κάποιος από το κρεβάτι ή από την καθιστή θέση, ενώ υφίεται σημαντικά όσο ο ασθενής περπατάει.

Επίσης υπάρχει επιδείνωση του πόνου μετά και όχι κατά τη διάρκεια έντονης άσκησης ή κόπωσης.

Ποιες είναι οι αιτίες της πάθησης;

Η αιτία της πάθησης είναι επαναλαμβανόμενοι μικρο-τραυματισμοί της περιοχής. Αυτό συμβαίνει όταν αυξάνεται απότομα η ένταση ή η διάρκεια της άσκησης (π.χ. Όταν από έναν καθιστικό τρόπο ζωής περνάμε σε έντονη άσκηση)

Σε περιπτώσεις αθλητών μπορεί και η αλλαγή της επιφάνειας στην οποία προπονούνται να συμβάλλει στην εμφάνιση του πόνου.

Σημαντικό πόλο στην εμφάνιση της πάθησης παίζουν και τα υποδήματα, ιδίως αυτά που έχουν πολύ λεπτή και μαλακή σόλα και πτωχή υποστήριξη της ποδικής καμάρας (όπως τα flat καλοκαιρινά).

Άλλες φορές όμως δεν υπάρχει συγκεκριμένη αιτία.

Παράγοντες κινδύνου είναι η παχυσαρκία, οι «σφικτοί» μύες της γάμπας και η μειωμένη ελαστικότητα του Αχιλλείου τένοντα.

Μια λανθασμένη αντίληψη είναι ότι η ύπαρξη μιας άκανθας πτέρνης, μιας μικρής οστέινης «μύτης» στην πτέρνα, προκαλεί τον πόνο.

Η αλήθεια είναι ότι η άκανθα πτέρνης είναι αποτέλεσμα της υπερβολικής έλξης που εξασκεί η πελματιαία απονεύρωση στο οστό.

Αυτό αποδεικνύεται και από το γεγονός ότι περίπου μόνο το 5% των ανθρώπων με άκανθα πτέρνης έχει πόνο στη περιοχή.

Τι εξετάσεις πρέπει να γίνουν;

Συνήθως μια απλή ακτινογραφία γίνεται για να αποκλειστούν οστικά προβλήματα ή προβλήματα αρθρίτιδας στην περιοχή , που μπορούν να είναι αιτία πόνου.

Το υπερηχογράφημα στα χέρια ενός έμπειρου ακτινολόγου μπορεί να δώσει χρήσιμες πληροφορίες για την ύπαρξη φλεγμονής και να αποκλείσει και το ενδεχόμενο ρήξης της πελματιαίας απονεύρωσης.

Πώς αντιμετωπίζεται η πελματιαία απονευρωσίτιδα;

Άνω του 90% των ασθενών παρουσιάζει ίαση με απλές θεραπείες:

• Ανάπαυση: Θα πρέπει να μειώνεται η ένταση των δραστηριοτήτων που προκαλούν πόνο. Σε περίπτωση αθλητών θα πρέπει να σταματάει η προπόνηση σε σκληρές επιφάνειες.
• Βελτίωση των υποδημάτων
• Αντιφλεγμονώδης αγωγή: Χρήσιμη για την απαλοιφή του πόνου και της φλεγμονής. Θα πρέπει να δίδεται μόνο μετά από ιατρική σύσταση και μόνο όταν δεν υπάρχουν αντενδείξεις.
• Παγοθεραπεία: Απαραίτητη. Χρησιμοποιώντας ένα μικρό μπουκάλι νερού (500 ml) το οποίο έχουμε παγώσει στην κατάψυξη, το «κυλάμε» στο πάτωμα με το πάσχον πόδι επιτυγχάνοντας έτσι παγοθεραπεία και μάλαξη μαζί.
• Ασκήσεις : Επίσης απαραίτητες για την θεραπεία. Αποκαθιστούν την ελαστικότητα του γαστροκνημίου και του Αχιλλείου τένοντα.
• Περιλαμβάνουν: Διατάσεις γαστροκνημίας και διατάσεις της πελματιαίας απονεύρωσης, άπλωμα και μάζεμα μιας πετσέτας με το πόδι, μαλάξεις της πάσχουσας περιοχής (εικόνα)
• Χρήση ορθοτικών: Η χρήση υποπτερνίων σιλικόνης καθώς και ορθοτικών που υποστηρίζουν την ποδική καμάρα αφαιρεί τάση από την πελματιαία απονεύρωση.

Επειδή κατά τη διάρκεια της νύχτας συχνά κοιμόμαστε με τα πόδια σε θέση ιπποποδίας (με τις μύτες των ποδιών προς τα κάτω), θέση που προκαλεί συρρίκνωση της απονεύρωσης, η χρήση ναρθήκων νυκτός μπορεί να φανεί επίσης χρήσιμη.

• Φυσικοθεραπεία: Στις περιπτώσεις όπου η απλή συντηρητική θεραπεία δεν αποδίδει, η φυσιοθεραπεία μπορεί να δώσει λύση στα συμπτώματα.
• Θεραπεία με κρουστικά κύματα: κατά τη θεραπεία αυτή υψηλής ενέργειας ακουστικά κύματα μεταφέρονται στη περιοχή με πολύ καλά αποτελέσματα.
• Έγχυση κορτιζόνης με τοπική αναισθητικό: Η χρήση κορτιζόνης στην περιοχή μπορεί να αυξήσει την πιθανότητα ρήξης της πελματιαίας απονεύρωσης. Επιπλέον δεν είναι αποτελεσματική μέθοδος στην αντιμετώπιση του προβλήματος αυτού.
• Έγχυση αυτόλογων παραγόντων (PRP) : Σε περιπτώσεις χρόνιας πελματιαίας απονευρωσίτιδας, όπου έχει διαταραχθεί η δομή του κολλαγόνου της πελματιαίας απονεύρωσης, η έγχυση αυτόλογων αυξητικών παραγόντων σε συνδυασμό με ένα πρόγραμμα ασκήσεων μπορεί να δώσει οριστική λύση στο πρόβλημα.
• Χειρουργική αντιμετώπιση: Σε εξαιρετικά σπάνιες περιπτώσεις όπου κάθε άλλη θεραπεία έχει αποτύχει, προτείνεται από κάποιους η χειρουργική θεραπεία με διατομή της πελματιαίας απονεύρωσης. Τα αποτελέσματα όμως της μεθόδου είναι αμφιλεγόμενα.

Γιώργος Παπαδημητρίου

Χειρουργός – Ορθοπεδικός

Επιμελητής «Ιατρικού Κέντρου Αθηνών»-Κλινική Π. Φαλήρου

Διαβάστε σχετικά άρθρα:

Επιλογή παπουτσιών: Τα 5 λάθη που πρέπει να αποφύγεις!

Ποιες ορθοπαιδικές παθήσεις θεραπεύουν τα βλαστοκύτταρα;

Γιατί πονάνε τα πόδια μου όταν ξυπνάω;