Σχέσεις: Πόση σημασία έχουν τα πρώτα λεπτά γνωριμίας

<p>Οι εντυπώσεις που σχηματίζονται κατά τα πρώτα λεπτά μιας συνάντησης με ένα νέο πρόσωπο, έχουν καθοριστική και μακροχρόνια επίδραση στην ποιότητα των ανθρωπίνων σχέσεων.  Οι αποφάσεις που λαμβάνονται κατά τα πρώτα λεπτά μιας νέας γνωριμίας, μπορούν να είναι αρνητικές και να οδηγήσουν σε σοβαρή μείωση νέων επαφών μεταξύ των δύο. Σε τέτοιες συνθήκες δεν δίνεται η ευκαιρία για απόκτηση νέων πληροφοριών για το άλλο πρόσωπο που θα μπορούσαν ίσως να αλλάξουν τις αποφάσεις σχετικά με τη συγκεκριμένη σχέση. Όταν είναι θετικές οι εντυπώσεις και οι αποφάσεις που παίρνουμε για ένα πρόσωπο που συναντούμε για πρώτη φορά μετά από τα πρώτα μερικά λεπτά της συνάντησης, τότε επικοινωνούμε περισσότερο και κοινοποιούμε πιο πολλά στοιχεία σχετικά με το άτομό μας. Η εποικοδομητική αυτή συμπεριφορά, συμβάλει στην ανάπτυξη της σχέσης, της φιλίας και σε ορισμένες περιπτώσεις της αγάπης.</p>
<p>Τα σημαντικά αυτά συμπεράσματα προέρχονται από έρευνα που έκαναν επιστήμονες από το πανεπιστήμιο της Μινεσότα στο Οχάιο. Μελέτησαν τις αρχικές εντυπώσεις που κατέγραψαν 164 φοιτητές που συναντήθηκαν ανά 2 για πρώτη φορά. Η διάρκεια της πρώτης συνάντησης των φοιτητών ήταν από 3 έως 10 λεπτά. Εκτός από τις εντυπώσεις τους, οι φοιτητές δήλωναν το τι κοινό έβρισκαν με το άλλο άτομο που συναντούσαν, πόσο τους άρεσε το εν λόγω πρόσωπο, πως έβλεπαν τη σχέση αυτή να εξελίσσεται και ποιες αποφάσεις έπαιρναν. Στη συνέχεια, μετά από 9 εβδομάδες, οι φοιτητές έδιναν πληροφορίες στους ερευνητές για το πως εξελίχθηκε η σχέση με το άτομο που είχαν γνωρίσει στην αρχή της έρευνας.</p>
<p>Οι επιστήμονες διαπίστωσαν ότι εκείνοι οι οποίοι έβλεπαν από την αρχή με θετικό τρόπο την εξέλιξη της σχέσης τους, είχαν πολύ περισσότερες πιθανότητες να αναπτύξουν στενές σχέσεις. Και αυτό συνέβαινε ανεξάρτητα από το εάν η αρχική συνάντηση είχε διαρκέσει 3, 6 ή 10 λεπτά. Η θεωρία ότι η ποιότητα μιας σχέσης καθορίζεται στα πρώτα λεπτά μιας συνάντησης, υποστηρίζεται από τα αποτελέσματα της εν λόγω έρευνας. Οι περισσότερες θεωρίες σχετικά με την ανάπτυξη των σχέσεων, δίνουν λιγότερη σημασία στις εντυπώσεις και αποφάσεις που λαμβάνονται κατά τα πρώτα λεπτά της πρώτης συνάντησης μιας διαπροσωπικής σχέσης. Πολλοί πιστεύουν ότι η πρώτη συνάντηση είναι απλά η αρχική επαφή, το ανιχνευτικό στάδιο για μια μελλοντική σχέση. Στη συνέχεια με την ανάπτυξη της σχέσης, ο ένας μαθαίνει περισσότερα για τον άλλο, έχουν κοινές εμπειρίες και αντιλαμβάνονται το ρόλο και το σεβασμό που θα έχουν στη σχέση τους.</p>
<p>Γνωρίζουμε όμως ότι οι άνθρωποι συχνά δεν αντιδρούν λογικά αλλά με συναισθηματικές ή ακόμη και παράλογες συμπεριφορές. Αυτό παρατηρείται ακόμη περισσότερο όταν οι σχέσεις είναι πολύ στενές ή ερωτικού τύπου.  Πιστεύουμε ότι οι επιστήμονες από το πανεπιστήμιο της Μινεσότα, με την έρευνα τους προσθέτουν κάτι καινούργιο που δεν είχε μελετηθεί ικανοποιητικά μέχρι σήμερα. Μας δείχνουν ότι τα πρώτα λεπτά μιας συνάντησης με κάποιο άτομο που βλέπουμε για πρώτη φορά, είναι καθοριστικά για την ποιότητα και την εξέλιξη της σχέσης που θα έχουμε με το εν λόγω άτομο. Η θεωρία αυτή έχει τη δική της αξία. Μας παροτρύνει στο να είμαστε ιδιαίτερα προσεκτικοί στις καινούργιες γνωριμίες και συναντήσεις μας. Όμως πιστεύουμε ότι παρά το γεγονός ότι οι αρχικές εντυπώσεις έχουν καθοριστική σημασία, εντούτοις η ανθρώπινη συμπεριφορά είναι πολύπλοκη, απρόβλεπτη, μεταβαλλόμενη. Η θεωρία της σταδιακής ανάπτυξης της σχέσης και η θεωρία των πρώτων εντυπώσεων, κατά τη γνώμη μας δεν αποκλείουν η μια την άλλη. Οι πραγματικές καταστάσεις είναι σύνθετες και ο τομέας αυτός προσφέρεται για περισσότερες έρευνες που θα μας επιτρέψουν μια καλύτερη κατανόηση της δημιουργίας, λειτουργίας και εξέλιξης των διαπροσωπικών σχέσεων.</p>
<p>Βιβλιογραφία: At First Sight: Persistent Relational Effects of Get-Acquainted Conversations,  Journal of Social and Personal Relationships 2004;21(3):361-379, Ιούνιος 2004. British Psychological Society   Relationships Australia  </p>
<p><strong><span style="text-decoration: underline;">«Σε συμπάθησα σε ένα δέκατο του δευτερολέπτου»</span></strong> </p>
<p>Τελικώς, τα αποφασιστικά για μια γνωριμία δεν είναι τα πρώτα λεπτά – για να συμπαθήσει κανείς κάποιον δεν είναι αναγκαίο παρά 1/10 του δευτερολέπτου! Μέσα σ' αυτό το ασύλληπτο διάστημα, ο ανθρώπινος εγκέφαλος κρίνει εάν το πρόσωπο που αντικρίζει είναι συμπαθητικό ή άξιο εμπιστοσύνης για περαιτέρω προσέγγιση, σύμφωνα με τους ειδικούς της επιστημονικής επιθεώρησης «Psychological Science». Οι ψυχολόγοι Αλεξ Τοντόροφ και Τζανίν Ουίλις από το Πανεπιστήμιο του Πρίνστον διεξήγαγαν ένα πείραμα σε 117 φοιτητές, κατά το οποίο παρουσιάστηκαν 66 πορτρέτα προς χαρακτηρισμό.</p>
<p>Οι συμμετέχοντες διαιρέθηκαν σε πέντε ομάδες, σε καθεμία από τις οποίες ζητήθηκε να εκτιμήσουν ένα διαφορετικό χαρακτηριστικό των προσώπων αυτών – δηλαδή, εάν τα έβρισκαν ελκυστικά, έξυπνα, επιθετικά ή και όχι. Κάθε φωτογραφία-πορτρέτο επιδείχθηκε αρχικώς για 1/10 του δευτερολέπτου, κατόπιν μισό δευτερόλεπτο, στο τέλος ένα ολόκληρο δευτερόλεπτο. Οι συμμετέχοντες έπρεπε να εκτιμήσουν το συγκεκριμένο χαρακτηριστικό που είχε δοθεί στην ομάδα τους αμέσως μετά την εμφάνιση και το σβήσιμο της φωτογραφίας από την οθόνη, όπως και πόσο σίγουροι ήταν για την αξιολόγησή τους. «Ακόμη και όταν οι ερωτώμενοι είχαν την ευκαιρία να παρατηρήσουν ένα πρόσωπο για μεγαλύτερο διάστημα, το αποτέλεσμα της αξιολόγησης δεν άλλαζε σημαντικά, απλώς τότε ήσαν πιο σίγουροι για την απόφασή τους» εξηγεί ο Τοντόροφ, συμπληρώνοντας: «Επομένως, αξιολογούμε πάρα πολύ γρήγορα τις ιδιότητες του "απέναντί" μας, ακόμη κι αν δεν έχουμε προλάβει να ανταλλάξουμε ούτε κουβέντα μαζί του».</p>
<p>Βασικώς, η διαπίστωση αυτή είναι γνωστή στους κοινωνικούς ψυχολόγους από καιρό ως «Halo-Effekt», το πρώτο συνθετικό του όρου σημαίνει «φωτεινό πεδίο» και ενέχει τον συμβολισμό ότι η πρώτη εντύπωση «καταυγάζει» με φως το τοπίο και καλύπτει όλες τις επόμενες. Οι ειδικοί διευκρινίζουν πως «δεν αποφασίζουμε συνειδητά, αν βρίσκουμε κάποιον συμπαθή ή όχι – τουλάχιστον όχι σ' αυτό το δέκατο του δευτερολέπτου! «Αυτό είναι το χρονικό διάστημα που χρειάζεται ένα ερέθισμα για να φθάσει από το μάτι μας έως το αρμόδιο τμήμα του εγκεφάλου μας», λέει χαρακτηριστικά στην ιστοσελίδα της γερμανικής επιθεώρησης «Σπίγκελ», ο Χανς Ιρτελ, ψυχολόγος του Πανεπιστημίου Μάνχαϊμ, ειδικευμένος στον τομέα των συνειδητοποιήσεων. Επεξεργασία δεν υφίστανται όλα τα στοιχεία που από οπτικά ερεθίσματα φθάνουν στον λεγόμενο οπτικό φλοιό. «Σε όλες τις διαδικασίες συνειδητοποίησης ένα μέρος των μηνυμάτων παρεκτρέπεται προς την αμυγδαλή του εγκεφάλου, σημείο όπου οι ουδέτερες πληροφορίες -στη συγκεκριμένη περίπτωση των εμφανιζόμενων στην οθόνη προσώπων- λαμβάνουν συναισθηματική χροιά», εξηγεί ο Χ. Ιρτελ. Κι επειδή οι διαδικασίες συντελούνται παράλληλα, ο εγκέφαλος «αποφασίζει» τόσο γρήγορα. Αυτό διαπίστωσε και ο δρ Τοντόροφ στους συμμετέχοντες στο πείραμά του.</p>
<p>Με τη βοήθεια της «fMRT» (funktionelle Magnetresonanz-tomographie/ λειτουργική μαγνητική τομογραφία), ο ίδιος και οι συνεργάτες του κατόρθωσαν να δουν τις περιοχές δραστηριοποίησης του εγκεφάλου – όσο οι συμμετέχοντες κοίταζαν τις φωτογραφίες, στην αμυγδαλή τους σημειώνονταν έντονη αιμάτωση. Η αμυγδαλή του εγκεφάλου είναι γνωστή κυρίως για το ρόλο της στον σχηματισμό συναισθημάτων φόβου – «υπήρχε ήδη εδώ και εκατομμύρια χρόνια, πριν ακόμη σχηματιστεί ο πρόσθιος φλοιός, απ' όπου προέρχονται οι λογικές σκέψεις», διευκρινίζει ο Τοντόροφ. Εκείνη την εποχή, για την επιβίωση ενείχε πρωταρχική σημασία να ξεχωρίζει κανείς ποιος ήταν εχθρός και ποιος φίλος – γι' αυτό το λόγο αναπτύχθηκε στον ανθρώπινο εγκέφαλο ένα σύστημα, βάσει του οποίου σχηματιζόταν γρήγορα μια γνώμη πολύ ταχύτερα απ' ό,τι μια λογική αξιολόγηση. Οι συμμετέχοντες αντέδρασαν, λοιπόν, ενστικτωδώς στα οπτικά ερεθίσματα.</p>
<p>«Ωστόσο, η πρώτη εντύπωση δεν είναι η καθοριστική για την πορεία της επαφής και πιθανόν μιας σχέσης – δεν λειτουργούμε τόσο απλοϊκά», σπεύδει να τονίσει ο δρ Ιρτελ. «Ενα πρόσωπο προσφέρει ένα οπτικό ερέθισμα, αλλά η γνώμη μπορεί να αλλάξει στα επόμενα 10'' π.χ. από μία οσμή ή τον τόνο της φωνής. «Σκοπός μας δεν ήταν να δείξουμε την παντοδυναμία της πρώτης-πρώτης εντύπωσης εις βάρος άλλων λειτουργιών», λένε οι ψυχολόγοι. Βεβαίως, ασαφές παραμένει το ερώτημα, ποιες ιδιότητες ενός προσώπου λαμβάνονται υπόψη για την ασυνείδητη αυτή αξιολόγηση. Πάντως, είναι γνωστό ότι η έντονη συμμετρία και ορισμένες αναλογίες κάνουν ένα πρόσωπο συμπαθητικότερο κι ελκυστικότερο από ένα άλλο. Ο Τόμερ Λέιβαντ από το Πανεπιστήμιο Τελ Αβίβ ανέπτυξε προσφάτως μαζί με συνεργάτες του ένα πρόγραμμα Η/Υ, το οποίο επιτρέπει ένα είδος «ρετουσαρίσματος-βελτίωσης» των χαρακτηριστικών των προσώπων. Οχι όμως πάντα με πολύ μεγάλη επιτυχία, όπως σχολιάζει η γερμανική επιθεώρηση. </p>
<p>Το διαβάσαμε στο Βήμα </p>
<p> </p>

Σχετικά άρθρα