Tα είδη του στρες και τεχνικές αντιμετώπισης

<p style="text-align: justify;">Η λέξη «στρες» αποτελεί τον αγγλικό όρο (stress) αυτού που θα ονομάζαμε στα ελληνικά «ψυχοκοινωνική πίεση». Αφορά ακριβώς στο αίσθημα που έχουμε όταν δεχόμαστε πιέσεις είτε από το εξωτερικό περιβάλλον (π.χ., οικογένεια, σχέσεις, Πανεπιστήμιο, δουλειά) είτε από τον εαυτό μας (προσδοκίες, απαιτήσεις κτλ.) και στον τρόπο με τον οποίο αντιδρούμε όταν δεχόμαστε αυτές τις πιέσεις.</p>
<p style="text-align: justify;">Το στρες δεν είναι απαραίτητα κάτι το αρνητικό. Σε μικρή ένταση μάλιστα, μπορεί να είναι και η κινητήριός μας δύναμη. Κανείς μας δεν θα έφερνε σε πέρας για παράδειγμα μία εργασία, αν δεν τον ενεργοποιούσε λίγο στρες. Πρόκειται λοιπόν, για μία φυσιολογική αντίδραση του οργανισμού σε εξωτερικές ή εσωτερικές απαιτήσεις ή ακόμη και σε κινδύνους, οπότε και στόχος του στρες είναι να μας βοηθήσει να αντιδράσουμε.</p>
<p style="text-align: justify;">Δεν χειρίζονται όμως, όλα τα άτομα όλες τις καταστάσεις με τον ίδιο τρόπο. Έτσι, σε πολλούς ανθρώπους, η αντίδραση στο στρες ξεπερνά τα φυσιολογικά επίπεδα και αρχίζει να προκαλεί έντονη δυσφορία και δυσκολίες στην καθημερινή ζωή. Το στρες εμφανίζεται με τρεις μορφές:</p>
<p><strong><em>Οξύ στρες:</em></strong> προκαλείται από μία κατάσταση έντονη που μόλις προηγήθηκε (π.χ., συνέντευξη για δουλειά) ή που άμεσα επίκειται (π.χ., ραντεβού με κάποιον που μας ενδιαφέρει). Θέτει το άτομο σε ετοιμότητα και μπορεί να προκαλεί μέχρι και ευχάριστη ένταση, επαναλαμβανόμενο όμως εξαντλεί το άτομο.</p>
<p><strong><em>Επεισοδιακό οξύ στρες:</em></strong> οξύ στρες σε καθημερινή σχεδόν βάση. Τα άτομα αυτά είναι σαν να βρίσκονται διαρκώς «στην πρίζα». Προκαλεί έντονα σωματικά συμπτώματα (π.χ., καρδιακές παθήσεις, έλκος) και προβλήματα στην συμπεριφορά (π.χ., επιθετικότητα, ξεσπάσματα).</p>
<p><strong><em>Χρόνιο στρες:</em></strong> το άτομο βρίσκεται μόνιμα σε μία κατάσταση στρες, την οποία μέσα από τον χρόνο συνηθίζει ως αναπόσπαστο μέρος της ζωής του. Η ζωή τού φαίνεται «μίζερη» και στάσιμη. Το άτομο φθείρεται σωματικά και ψυχικά και νοιώθει δυστυχισμένο και ανικανοποίητο. Τα αποτελέσματα αυτού του τύπου στρες είναι αρκετά σοβαρά, καθώς μπορούν να καταλήξουν σε σημαντικά σωματικά ή ψυχικά προβλήματα.</p>
<div id="c10020" class="csc-default">
<div class="csc-textpic-text">
<p><strong>ΤΙ ΠΡΟΚΑΛΕΙ ΣΤΡΕΣ;</strong></p>
<p><strong><em>Το στρες προειδοποιεί!</em></strong></p>
<p>Είναι πολλά τα γεγονότα εκείνα ή οι καταστάσεις που μπορούν να δημιουργήσουν στρες σε ένα άτομο. Πηγές στρες μπορεί να εντοπίσει κανείς μέσα στον ίδιο τον <em>εαυτό</em> του, στην <em>οικογένειά</em> του, στο χώρο σπουδών ή εργασίας, στο κοινωνικό και φυσικό περιβάλλον. Για παράδειγμα, στρες μπορεί να δημιουργήσουν:</p>
</div>
</div>
<div id="c10021" class="csc-default">
<div class="csc-textpic-text">
<table border="3" cellspacing="0" cellpadding="0">
<tbody>
<tr>
<td width="107" height="42">προβλήματα σχέσεων</td>
<td width="98"> </td>
<td width="117">προβλήματα στις σπουδές</td>
<td width="111"> </td>
</tr>
<tr>
<td width="107" height="42"> </td>
<td width="98">οικονομικές δυσκολίες</td>
<td width="117"> </td>
<td width="111">προβλήματα στην εργασία</td>
</tr>
<tr>
<td width="107" height="42">το μέλλον, οι προοπτικές</td>
<td width="98"> </td>
<td width="117">οι 'απαιτήσεις' του εαυτού</td>
<td width="111"> </td>
</tr>
<tr>
<td width="107" height="42"> </td>
<td width="98">οι απαιτήσεις των άλλων</td>
<td width="117"> </td>
<td width="111">θέματα υγείας και ασφάλειας</td>
</tr>
<tr>
<td width="107" height="63">η μοναξιά</td>
<td width="98"> </td>
<td width="117">περιβαλλοντικά προβλήματα (π.χ. ο θόρυβος)</td>
<td width="111"> </td>
</tr>
<tr>
<td width="107" height="63"> </td>
<td width="98">η βία</td>
<td width="117"> </td>
<td width="111">κοινωνικές ανησυχίες και προβλήματα</td>
</tr>
<tr>
<td width="107" height="42">χρονικοί περιορισμοί</td>
<td width="98"> </td>
<td width="117">απανωτές δυσκολίες</td>
<td width="111"> </td>
</tr>
<tr>
<td width="107" height="63"> </td>
<td width="98">ο ανταγωνισμός</td>
<td width="117"> </td>
<td width="111">ξαφνικά γεγονότα ή δυσκολίες</td>
</tr>
</tbody>
</table>
<p> </p>
</div>
</div>
<div id="c10022" class="csc-default">
<div class="csc-textpic-text">
<p>Πέραν όμως από τα παραπάνω, υπάρχουν και άλλες συνθήκες που προκαλούν στρες:</p>
</div>
</div>
<div id="c10024" class="csc-default">
<div class="csc-textpic-text">
<table border="3" cellspacing="0" cellpadding="0">
<tbody>
<tr>
<td width="128" height="63">οι καταστάσεις που θεωρούμε ότι δεν ελέγχουμε</td>
<td width="77"> </td>
<td width="113"> </td>
<td width="117">οι σημαντικές αλλαγές στις συνθήκες ζωής</td>
</tr>
<tr>
<td width="128" height="21"> </td>
<td width="77">η ασάφεια</td>
<td width="113"> </td>
<td width="117"> </td>
</tr>
<tr>
<td width="128" height="63"> </td>
<td width="77"> </td>
<td width="113">η ματαίωση των προσδοκιών μας</td>
<td width="117"> </td>
</tr>
<tr>
<td width="128" height="84">οι καινούργιες, οι νέες καταστάσεις</td>
<td width="77"> </td>
<td width="113"> </td>
<td width="117">η αντίληψη ότι δεν θα τα καταφέρουμε σε κάτι</td>
</tr>
</tbody>
</table>
<p> </p>
</div>
</div>
<div id="c10025" class="csc-default">
<div class="csc-textpic-text">
<p>Κάποια από τα γεγονότα ή τις καταστάσεις που αντιμετωπίζουμε μπορούν να θεωρηθούν στρεσογόνες για όλους σχεδόν τους ανθρώπους (π.χ., η απώλεια προσφιλών προσώπων, η μοναξιά, μια καταστροφή). Κάποια άλλα όμως γίνονται στρεσογόνα μόνο όταν το άτομο θεωρεί ότι δεν μπορεί να τα αντιμετωπίσει. Παράγοντες όπως,</p>
<p>Οι προσδοκίες, <br />Οι επιθυμίες, <br />Οι συνθήκες του περιβάλλοντος, όπως αυτές γίνονται αντιληπτές, <br />Η ελλιπής κοινωνική υποστήριξη, <br />Ο αρνητικός τρόπος με τον οποίο αντιμετωπίζουμε τα πράγματα, <br />Ορισμένες αρνητικές συνήθειες (π.χ., η τελειομανία), <br />Στοιχεία της προσωπικότητας και της ιδιοσυγκρασίας,</p>
<p><br />διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στο εάν θα αξιολογήσουμε ένα γεγονός ή μια κατάσταση ως στρεσογόνο, καθώς και το πόσο στρες μας δημιουργεί</p>
<p> </p>
<div id="c10027" class="csc-default">
<div class="csc-textpic-text">
<p><strong>ΠΩΣ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΖΕΤΑΙ ΤΟ ΣΤΡΕΣ;</strong></p>
<p>Για να αντιμετωπίσουμε τις δυσκολίες που συναντούμε στη ζωή μας καταφεύγουμε σε διάφορες μεθόδους ή στρατηγικές.</p>
<p>Κάποιες από τις στρατηγικές που χρησιμοποιούμε μας ωφελούν για λίγο μόνο καιρό. Συνήθως αυτές αφορούν τον ίδιο μας τον εαυτό: προσπαθούμε να αλλάξουμε τα συναισθήματά μας ή προσπαθούμε να ξεχάσουμε ό,τι μας απασχολεί. Έτσι όμως το πρόβλημα παραμένει και εξακολουθεί να δημιουργεί δυσάρεστα συναισθήματα και άλλες αρνητικές συνέπειες. Τέτοιες στρατηγικές είναι η λήψη φαρμάκων, η κατάχρηση αλκοόλ ή καπνού, υπερβολική λήψη τροφής, η αποφυγή των γεγονότων ή των καταστάσεων που μας προκαλούν άγχος.</p>
<p>Υπάρχουν όμως και στρατηγικές που βοηθούν και ωφελούν τόσο άμεσα όσο και μακροπρόθεσμα. Οι στρατηγικές αυτές στρέφονται προς το ίδιο το πρόβλημα με στόχο την αντιμετώπισή του και την απαλλαγή μας από αυτό και τις συνέπειές του.</p>
<p>Τέτοιες στρατηγικές αντιμετώπισης του στρες είναι και αυτές που παρουσιάζονται παρακάτω.</p>
<p><strong>Τρεις συμβουλές για την αντιμετώπιση του στρες</strong></p>
</div>
</div>
<div id="c10028" class="csc-default">
<div class="csc-textpic-text">
<table border="3" cellspacing="0" cellpadding="0">
<tbody>
<tr>
<td width="213" height="42"><strong>1. Χαλαρώστε από την ένταση</strong></td>
<td width="281"><strong>2. Αντιμετωπίστε κατευθείαν το αγχογόνο ερέθισμα</strong></td>
<td width="242"><strong>3.</strong> <strong>Ελέγξτε τις δυσάρεστες σκέψεις</strong></td>
</tr>
</tbody>
</table>
<p> </p>
</div>
</div>
<div id="c10029" class="csc-default">
<div class="csc-textpic-text">
<h2><strong>Μαθαίνοντας να χαλαρώνουμε από την ένταση</strong></h2>
<p>Χαλαρώνουμε από την ένταση με δύο τρόπους: τη σωστή αναπνοή (διαφραγματική) και τη χαλάρωση των μυών του σώματος.</p>
<p><strong>Α) Διαφραγματική αναπνοή</strong></p>
<p>Η σωστή (διαφραγματική) αναπνοή μας βοηθά σημαντικά να χαλαρώνουμε. Είναι μια ανάγκη και πρέπει συχνά να ασκούμαστε σ' αυτήν.</p>
<p>Ξεκινείστε να ασκείστε ξαπλωμένοι όταν μαθαίνετε την άσκηση. Στην καρέκλα ή όρθιοι αργότερα.</p>
<ul>
<li>Τοποθετείστε το ένα χέρι στο στήθος και το άλλο στο στομάχι.</li>
<li>Εισπνεύστε από τη μύτη σας και αφήστε το στομάχι σας να φουσκώσει. Έτσι χρησιμοποιείτε πλήρως τους πνεύμονές σας. Προσπαθήστε να διατηρείτε την κίνηση του στήθους σας σε ένα μίνιμουμ, χωρίς να σφίγγεστε.</li>
<li>Απαλά και ήρεμα, εκπνεύστε από τη μύτη σας.</li>
<li>Επαναλάβετε, κρατώντας ένα ρυθμό. Στόχος είναι να παίρνετε 8-12 αναπνοές (εισπνοές και εκπνοές) το λεπτό.</li>
</ul>
<p>Στην αρχή μπορεί να νιώσετε ότι δεν λαμβάνετε αρκετό αέρα, αλλά καθώς θα εξασκείστε θα βρείτε ότι αυτός ο νέος τρόπος αναπνοής είναι ιδανικότερος και ανετότερος.</p>
<p><strong>Β) Χαλάρωση των μυών</strong></p>
<p>Η παρακάτω τεχνική είναι πολύ απλή αλλά αποτελεσματική. Χρειάζονται μόνο 5-10 λεπτά για να ολοκληρωθεί. Δοκιμάστε την τήν επόμενη φορά που θα νιώσετε ότι βρίσκεστε κάτω από πίεση.</p>
<ul>
<li>Καθήστε σε μια αναπαυτική καρέκλα, σε ένα καναπέ ή στο δάπεδο και «τεντωθείτε» λίγο.</li>
<li>Αφήστε τους ώμους και τα χέρια σας να χαλαρώσουν σε μια άνετη θέση. Κουνώντας ελαφρά, 'στρίβοντας' και τεντώνοντας ελαφρά τους μύες σταματά η ένταση.</li>
<li>Αφήστε την ένταση να φύγει από τα πόδια, το στήθος, το λαιμό με τον ίδιο τρόπο, όπως παραπάνω.</li>
<li>Νιώστε ότι η καρέκλα ή ο καναπές ή το δάπεδο στηρίζουν όλο το βάρος του σώματός σας. Νιώστε ότι τα χέρια σας και τα πόδια σας είναι βαριά και ότι 'βυθίζονται' στο κάθισμα.</li>
<li>Προσπαθείστε να είστε ήρεμοι. Χαλαρώστε το σαγόνι σας και το πρόσωπό σας.</li>
<li>Αν κάτι ενοχλητικό συμβεί ή σας περάσει από το μυαλό, απλά αγνοήστε το. Μην του δώσετε σημασία.</li>
<li>Κλείστε τα μάτια σας και φανταστείτε μια σκηνή σε ένα ήρεμο μέρος όπου απολαμβάνετε τη λιακάδα, τη θάλασσα ή ό,τι άλλο σας ικανοποιεί. Φανταστείτε ότι είστε πραγματικά στο μέρος αυτό.</li>
<li>Για λίγα λεπτά κρατείστε αυτή τη χαλαρή θέση.</li>
</ul>
</div>
</div>
<div id="c10030" class="csc-default">
<div class="csc-textpic-text">
<h2><strong> Μαθαίνοντας να αντιμετωπίζουμε κατευθείαν ό,τι μας απασχολεί</strong></h2>
<p>Αρκετές φορές καλούμαστε να δώσουμε λύσεις σε διάφορες δύσκολες περιστάσεις ή προβλήματα. Οι <strong>"τεχνικές επίλυσης προβλημάτων"</strong> που παρουσιάζονται παρακάτω μπορούν να φανούν εξαιρετικά χρήσιμες για την αντιμετώπιση τέτοιων δυσκολιών.</p>
<p>Η εφαρμογή της τεχνικής αυτής είναι απλή και απαιτεί λίγη μόνο προσπάθεια. Χωρίζεται σε 6 βήματα:</p>
<ul>
<li><strong>Καθορισμός του προβλήματος:</strong> Προσπαθείστε να ορίσετε επακριβώς τι σας ενοχλεί ή απασχολεί. Ορίστε ένα εντελώς συγκεκριμένο πρόβλημα χωρίς να απεραντολογείτε. Δουλέψτε με ένα μόνο θέμα τη φορά.</li>
<li><strong>Απαρίθμηση πιθανών λύσεων:</strong> Προσπαθείστε να βρείτε και καταγράψτε όσο το δυνατό περισσότερες λύσεις, για κάθε πλευρά του προβλήματος που σας απασχολεί. Προσπαθείστε να δείτε πώς θα αντιδρούσε κάποιος άλλος στη θέση σας. Μην διστάσετε να ζητήσετε τη συμβουλή τρίτων.</li>
<li><strong>Αξιολόγηση των "υπέρ" και των "κατά" κάθε πιθανής λύσης:</strong> Για κάθε πιθανή λύση που πριν βρήκατε, καταγράψτε τα υπέρ και τα κατά, που θα προέκυπταν από την πιθανή εφαρμογή αυτής της λύσης. Στόχος είναι η ανεύρεση εκείνης της λύσης με τα περισσότερα ή σημαντικότερα υπέρ και τα λιγότερα ή πιο ανώδυνα κατά.</li>
<li><strong>Σχεδιασμός:</strong> Με πολύ συγκεκριμένους όρους, αποφασίστε πως θα εφαρμόσετε την επιλεγμένη λύση. "Τι ακριβώς θα γίνει, πότε θα γίνει, ποιος θα αναμειχθεί, που θα γίνει, ποια βήματα ακριβώς θα ακολουθήσετε", είναι ερωτήματα που θα πρέπει να απαντηθούν.</li>
<li><strong>Δράση:</strong> Εφαρμόστε τη λύση που δώσατε.</li>
<li><strong>Αξιολόγηση αποτελεσμάτων:</strong> Αν η λύση πέτυχε, μπράβο σας! Εφαρμόστε τη μέθοδο και σε άλλα προβλήματά σας. Αν η λύση σας δεν επέτυχε τα αναμενόμενα, προσπαθείστε να ελέγξετε και να κατανοήσετε "τι πήγε στραβά". Ίσως φανήκατε υπεραισιόδοξος/-η, ίσως κρίνατε λάθος τις συνθήκες, ίσως ευθύνεται κάποιος τρίτος παράγοντας που δεν υπολογίσατε. Όποιο και να είναι το συμπέρασμά σας, θυμηθείτε ότι <strong>δεν αποτύχατε</strong>. Πρέπει όλοι μας να αναμένουμε κάποιες ατυχίες στη ζωή μας. Μάθετε από την εμπειρία σας και ξαναπροσπαθείστε, είτε ξεκινώντας και πάλι από το 1ο βήμα, είτε δοκιμάζοντας τη λύση που στο 3ο βήμα προέβαλε ως η αμέσως πιο ικανοποιητική. Σ' αυτή την περίπτωση, ξεκινείστε από το 4ο βήμα.</li>
</ul>
<p><strong>Ασχοληθείτε με τα προβλήματα σας έγκαιρα</strong>, ώστε να έχετε στη διάθεσή σας όλο τον απαραίτητο χρόνο.<br /><strong>Μην αναβάλετε την λήψη αποφάσεων</strong>, παρά μόνο όταν κρίνετε ότι πρέπει να γίνει κάτι τέτοιο, προκειμένου να εξασφαλιστούν καλύτερες συνθήκες.  Πανεπιστήμιο Αθηνών -<span>Τομέας Ψυχολογίας – Τμήμα Φιλοσοφίας, Παιδαγωγικής και Ψυχολογίας</span></p>
</div>
</div>
</div>
</div>

Σχετικά άρθρα