<p style="text-align: justify;">Διαβάστε ένα ενδιαφέρον κείμενο του Καθηγητή Ψυχολογίας στο Πάντειο Πανεπιστήμιο , Νίκου Σιδέρη </p>
<p style="text-align: justify;">Όση κι αν είναι η κακουχία και η δυσφορία που βιώνουν, όσες κι αν είναι οι δυσκολίες και οι δυνάμεις που υπονομεύουν τη θέση των μεγάλων, η ασυμμετρία της πραγματικότητας δεν τους επιτρέπει να υπεκφύγουν από μια θεμελιώδη υποχρέωσή τους. Η οποία συνίσταται στο να παρέχουν στα παιδιά (πάντοτε, και πολύ περισσότερο ίσως σε συνθήκες κρίσης) υλική και ψυχολογική υποστήριξη, προστασία και καθοδήγηση. Δηλαδή, να καλύπτουν, όσο μπορούν καλύτερα, τις υλικές και ψυχικές ανάγκες και προσδοκίες των παιδιών, είτε από τη θέση του γονιού, είτε από τη θέση του μεγάλου που έχει μια περισσότερο ή λιγότερο ζωτική ή σημαντική σχέση με το παιδί.</p>
<p style="text-align: justify;">Είναι εφικτό κάτι τέτοιο, σε τόσο ζόρικες συνθήκες; Θ'απαντήσω στο ερώτημα με μια ιστορία; Στη διάρκεια της Γερμανικής Κατοχής, η Ελλάδα υπέφερε τα πάνδεινα. Ανάμεσα στ'άλλα, και τρομερή πείνα, ιδίως στις αστικές περιοχές. Πρόσφατες ιστορικές μελέτες ερεύνησαν την πραγματικότητα των (πολυάριθμων) θανάτων από πείνα, «έβλεπες παντού παιδιά να πεθαίνουν στους δρόμους»- των οποίων η συναισθηματική, φαντασιακή και συμβολική φόρτιση έχει τέτοια ισχύ και απήχηση, που τα έχει αναδείξει σε εμβληματικές παραστάσεις της όλης τραγικής εμπειρίας της κατοχικής πείνας.</p>
<p style="text-align: justify;">Η πραγματικότητα, ωστόσο, όπως προκύπτει κυρίως από τη λεπτομερειακή ανάλυση των ληξιαρχικών εγγραφών, αποκαλύπτεται ότι περιέχει αποφασιστικές πτυχές, που χάνονται κάτω από τα πέπλα των στερεοτύπων. Μια τέτοια πτυχή είναι η εξής: Η κοινωνικο-δημογραφική κατηγορία η οποία υπέστη το βαρύτερο πλήγμα ως προς τους θανάτους από πείνα δεν είναι τα παιδιά. Είναι πρώτοι απ'όλους οι ώριμοι άνδρες, σε ηλικία που τους καθιστά ευάλωτους στις κακουχίες, με λειτουργία οικογενειάρχη και πατέρα++, ενώ ακολουθούν οι γυναίκες με αντίστοιχα χαρακτηριστικά.Τι σημαίνει αυτό το εύρημα; Πάνω απ'όλα, σημαίνει το εξής: Άνδρες και γυναίκες που βρίσκονται στη θέση της μητέρας και του πατέρα αποδέχονται εθελούσια τη μεγαλύτερη στέρηση, θυσιάζουν τη δική τους επιβίωση, βγάζουν από το στόμα τους την μπουκιά τους και την προσφέρουν για να τραφεί το παιδί τους. Το τραγικό μεγαλείο και το υψηλό ήθος μιας τέτοιας στάσης προφανώς λέει πολλά.</p>
<p style="text-align: justify;">Από τη σκοπιά που βλέπουμε εδώ το θέμα, ας αρκεστούμε μόνο σε ένα: Και στις χειρότερες συνθήκες κρίσης, αν οι γονείς σταθούν στη θέση του γονιού -κι αυτό, όπως δείχνει η ιστορία, είναι κάτι που γίνεται!-, τότε θα βρουν τον τρόπο που ταιριάζει ώστε να προσφέρουν στο παιδί τους και υλική υποστήριξη, αλλά και συναισθηματική τροφή, καθώς και τα λόγια που το παιδί χρειάζεται και θα ζητήσει να του πουν οι μεγάλοι. Τουτέστιν, το παιδί στην κρίση από τους γονείς του περιμένει προστασία και λόγια. Κι αυτό το αυτονόητο δεν είναι πέρα από τις δυνάμεις κάθε συνήθους γονιού και μεγάλου. Ειδικά αν ο μεγάλος έχει επίγνωση των ψυχικών μηχανισμών που αφορούν την παράσταση και το βίωμα της κρίσης από τους ίδιους τους μεγάλους, τότε θα μπορέσει να τοποθετηθεί με επαρκή σαφήνεια και ευστάθεια απέναντι στις απορίες και τις ανησυχίες του παιδιού. Και να αντεπεξέλθει αποτελεσματικά όχι μόνο στις υλικές απαιτήσεις της λειτουργίας του απέναντι στο παιδί, αλλά και στις εύλογες ανάγκες του για απαντήσεις με νόημα γι'αυτό. Μια τέτοια επίγνωση αποτελεί την πιο κρίσιμη ίσως προϋπόθεση για την επιτέλεση αυτού του καθήκοντος.</p>
<p style="text-align: justify;">Η ουσιαστική, εποικοδομητική έξοδος από την «ψυχή σε κρίση» που παράγει η κρίση θα χρειαστεί κάτι πολύ ευρύτερο από το να σκεφτεί καθένας και  να τοποθετηθεί με επίγνωση σε προσωπική βάση στο πλαίσιο στενών προσωπικών σχέσεων. Θα χρειαστεί μια διεργασία βαθύτερης πολιτισμικής, θεσμικής, νοοτροπικής και ψυχολογικής αναμόρφωσης του τοπίου – μια πραγματική διανοητική και ηθική μεταρρύθμιση. Ωστόσο, μέχρι να πραγματοποιηθεί αυτή η αναγέννηση (αν καταφέρει να πραγματοποιηθεί…), ο καθένας έχει την ευθύνη του για το τώρα και της δικής του ύπαρξης και της ύπαρξης όσων έχουν ζωτική σχέση μαζί του, όπως τα παιδιά.</p>
<p style="text-align: justify;">Τι σημαίνει, άραγε, στη σημερινή Ελλάδα, «διανοητική και ηθική μεταρρύθμιση» – δηλαδή, ανακατάκτηση της τέχνης του ζην; Σίγουρα δεν είναι κάτι απλό, επειδή ο καταναλωτικός ναρκισσισμός ως αίσθηση της ύπαρξης και τρόπος σκέψης σαγήνευσε τα τελευταία τριάντα χρόνια και καταδολίευσε μέχρι βαθιά τα σπλάχνα μια κοινωνία πεινασμένη για υλικά αγαθά και για αναγνώριση. Η ίδια κοινωνία και κάθε σκεπτόμενος άνθρωπος καλούνται τώρα να πραγματοποιήσουν ένα τεράστιο έργο ψυχής και πολιτισμού, αρχίζοντας από το προσωπικό επίπεδο και τον στενό κύκλο του καθενός. Κατ' εμένα, η νέα τέχνη του ζην, που θα επιτρέψει την υπέρβαση της αυταπάτης, συνοψίζεται σε τέσσερα πράγματα: Να είσαι αληθινός, να είσαι απλός, ν' αγαπάς, να εργάζεσαι. Αυτό το τετράπτυχο, αντί να δίνει έμφαση στον καταναλωτισμό, προτάσσει τη δημιουργική δραστηριότητα και την εργασία. Και αντί να τονίζει τον ναρκισσισμό, τονίζει την αλήθεια, την απλότητα και την αγάπη. Για να μπορέσει ωστόσο να προχωρήσει αυτή η μεταρρύθμιση (ως νέα ρύθμιση των πνευμάτων και της ανθρώπινης σχέσης), απαιτούνται δύο πράγματα:</p>
<p style="text-align: justify;">- Πρώτο, μια θεραπεία αλήθειας. Δηλαδή, ν' αποκαταστήσουμε το νόημα των λέξεων. Να πούμε τα πράγματα με τ' όνομά τους. Ν'αναγνωρίσουμε, καθένας προσωπικά, στον καθρέφτη, πόσο πλανήθηκε από το δολερό είδωλο του καταναλωτικού ναρκισσισμού και χάθηκε μέσα στην αυταπάτη, που συνοψίζεται στην ιδέα «Υπάρχω εφόσον καταναλώνω, είμαι αυτό που καταναλώνω – και όλο αυτό για να φαίνομαι (το περίφημο ίματζ ή φιγούρα)». Και να σκεφτούμε όλοι τι σημαίνει «ευ ζην» (προφανώς, κάτι άλλο από το «καταναλώνω και καμαρώνω»). Έτσι ώστε να «ξε-παραφρονήσουν» και τα πνεύματα και τα πράγματα – να λυτρωθούν από την κιμαδομηχανή που διαμορφώνουν ο διπλός δεσμός και το μούδιασμα της ψυχής.</p>
<p style="text-align: justify;">- Δεύτερο, επιστροφή στους ανθρώπους. Δηλαδή, επανεύρεση της τέχνης της ανθρώπινης σχέσης και της αξίας της ανθρωπιάς. Η λέξη ανθρωπιά μπορεί να σημαίνει κάτι διαφορετικό για τον καθένα, αλλά σίγουρα κάτι βαθύ. Οι άρχοντες αυτού του κόσμου (μαζί και οι διαμορφωτές της γνώμης που τους υπηρετούν) προωθούν συστηματικά τη  στρατηγική της απανθρωπιάς «Φάε πρώτος εσύ τους άλλους προτού σε φάνε εκείνοι» – αλλέως, «Φά’ τους να μη σε φάνε!». Αντίθετα σε αυτό το ρεύμα, εμείς λοιπόν ας πάμε κοντά στους ανθρώπους, ώστε να καλλιεργηθούν ξανά η ανθρωπιά και η ανθρώπινη σχέση, σε επίπεδο αγαπημένων προσώπων, οικογένειας, φίλων, γνωστών, συγγενών, γειτονιάς, τόπου, κοινωνίας, ανθρωπότητας. Ανακατακτώ-ντας την τέχνη να ζούμε «ομολογουμένως», όπως έλεγαν οι αρχαίοι Έλληνες φιλόσοφοι – δηλαδή, σε συμφωνία με τη φύση και με κάποια ανώτερη ηθική αναφορά, που προσδίδει νόημα στην ύπαρξη. Χωρίς να επιτρέπουμε τη μετατροπή μας σε μια εικόνα-καρικατούρα που ιδιοτελώς ζωγραφίζουν κάποιοι άλλοι για τον απρόσωπο «καθένα», αιχμάλωτοι του λαιφστάιλ και πλανώμενοι στις οδούς της απώλειας και της αλλοτρίωσης. Προσπαθώντας για την εμπειρία μιας αυθεντικής ζωής.</p>
<p style="text-align: justify;">Συμπέρασμα: Οι μεγάλοι και οφείλουν να παλέψουν και μπορούν να καλύψουν την ανάγκη του παιδιού, το οποίο περιμένει απ'αυτούς τα λόγια που θα του παράσχουν νόημα και δύναμη απέναντι στη δοκιμασία. </p>
<p style="text-align: justify;"> </p>
<p style="text-align: justify;">Απόσπασμα από το βιβλίο Μιλώ για την κρίση με το Παιδί, Εκδόσεις Μεταίχμιο </p>