Αντικαταθλιπτικά: Πράγματα που οφείλεις να γνωρίζεις αν τα παίρνεις

<p style="text-align: justify;"><strong>Τα φάρμακα που χρησιμοποιούνται στην θεραπεία οποιουδήποτε τύπου καταθλιπτικής διαταραχής είναι τα αντικαταθλιπτικά. </strong>Τα φάρμακα αυτά χρησιμοποιούνται όμως και για την αντιμετώπιση άλλων καταστάσεων όπως οι αγχώδεις διαταραχές (διαταραχή κρίσεων πανικού, ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή), οι διαταραχές διατροφής (νευρική ανορεξία, βουλιμία), τα σύνδρομα χρόνιου πόνου, η νυχτερινή ενούρηση, η διακοπή του καπνίσματος, ο αλκοολισμός κ.ά.</p>
<p style="text-align: justify;">!! Αν δεν είστε σίγουροι γιατί ο γιατρός σας συνταγογράφησε αντικαταθλιπτικά φάρμακα, θα πρέπει να το συζητήσετε μαζί του.</p>
<p style="text-align: justify;">→  <span style="text-decoration: underline;">Ποιος χρειάζεται αντικαταθλιπτικά;</span></p>
<p style="text-align: justify;">Αν έχετε ήπια κατάθλιψη, πιθανότατα δεν χρειάζεστε αντικαταθλιπτική αγωγή, αν έχετε μέτρια κατάθλιψη, πιθανότητα να χρειάζεστε και αν έχετε σοβαρή είναι βέβαιο ότι χρειάζεστε αντικαταθλιπτικά.</p>
<p style="text-align: justify;">Η φαρμακευτική αντιμετώπιση της κατάθλιψης δεν είναι απλή ούτε μικρής διάρκειας, καθώς στόχος, εκτός από την αντιμετώπιση των συμπτωμάτων, είναι και η αποφυγή της υποτροπής, που είναι συχνή. Επιπλέον, επειδή κάθε άτομο πάσχει κατά κάποιον τρόπο από την "δική" του κατάθλιψη, η εξεύρεση του κατάλληλου γι' αυτό φάρμακο μπορεί να αποδειχθεί όχι και τόσο απλή διαδικασία.</p>
<p style="text-align: justify;">Παρακάτω, μπορείτε να διαβάσετε πληροφορίες για τα εξής θέματα σχετικά με την φαρμακευτική αγωγή της κατάθλιψης:</p>
<p style="text-align: justify;"><strong>ΠΩΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΟΥΝ ΤΑ ΑΝΤΙΚΑΤΑΘΛΙΠΤΙΚΑ</strong></p>
<p style="text-align: justify;"> <strong>→</strong><strong> </strong><strong> <span style="text-decoration: underline;">Πώς επικοινωνούν τα νευρικά κύτταρα:</span></strong></p>
<p style="text-align: justify;">Ο ανθρώπινος εγκέφαλος είναι το πιο πολύπλοκο, πολυσύνθετο "κέντρο επικοινωνιακών συνδέσεων" στον κόσμο. Δέκα εκατομμύρια εγκεφαλικά κύτταρα μεταδίδουν δισεκατομμύρια μηνύματα κάθε δευτερόλεπτο. Κι αυτό συμβαίνει συνεχώς και χωρίς να το αντιλαμβανόμαστε. Μπορεί να απαιτούνται εκατοντάδες νευρικά κύτταρα για να εκτελέσουμε οποιαδήποτε ενέργεια ή να κάνουμε μια σκέψη. Για να συνεργαστούν τα νευρικά κύτταρα χρειάζεται να επικοινωνήσουν μεταξύ τους.</p>
<p style="text-align: justify;">Τα νευρικά κύτταρα του εγκεφάλου χωρίζονται μεταξύ τους από ένα μικρό χώρο, την "<strong>σύναψη</strong>", δεν έχουν δηλαδή άμεση επαφή το ένα με το άλλο. Για να μεταφέρουν μηνύματα από το ένα στο άλλο, τα νευρικά κύτταρα απελευθερώνουν χημικές ουσίες που ονομάζονται <strong>νευροδιαβιβαστές</strong>. Οι νευροδιαβιβαστές αφήνουν το ένα νευρικό κύτταρο, διασχίζουν τον χώρο της σύναψης και φθάνουν στο επόμενο κύτταρο στο οποίο προσκολλώνται στους ειδικούς <strong>υποδοχείς </strong>(θέσεις) που μπορούν να προσλάβουν αυτές τις χημικές ουσίες και να ανταποκριθούν. Το μήνυμα μεταφέρεται μόνο όταν υπάρχει αρκετός νευροδιαβιβαστής στην σύναψη. Μετά την απελευθέρωση τους, οι νευροδιαβιβαστές διασπώνται ή επαναπορροφώνται από τα νευρικά κύτταρα που τους απελευθέρωσαν.</p>
<p style="text-align: justify;">Μελέτες έχουν δείξει ότι κάποιοι σημαντικοί νευροδιαβιβαστές (σεροτονίνη, ντοπαμίνη, νοραδρεναλίνη) υπολείπονται στην κατάθλιψη: τα επίπεδα τους είναι χαμηλά στις συνάψεις και αυτό οδηγεί σε λανθασμένη εγκεφαλική επικοινωνία και μεταφορά μηνυμάτων.</p>
<p style="text-align: justify;">Τα αντικαταθλιπτικά δρουν αυξάνοντας την ποσότητα των νευροδιαβιβαστών στο χώρο ανάμεσα στα κύτταρα.</p>
<p style="text-align: justify;">Η αύξηση του νευροδιαβιβαστή στην σύναψη μπορεί να επιτευχθεί με διάφορα είδη αντικαταθλιπτικών που δρουν με διαφορετικό τρόπο:</p>
<p style="text-align: justify;">- Αυξάνοντας την ποσότητα του νευροδιαβιβαστή που παράγεται</p>
<p style="text-align: justify;">- Εμποδίζοντας την διάσπαση των νευροδιαβιβαστών</p>
<p style="text-align: justify;">- Αναστέλλοντας την επαναρρόφηση (ή επαναπρόσληψη) των νευροδιαβιβαστών της σύναψης από τα νευρικά κύτταρα.</p>
<p style="text-align: justify;">Έτσι, επαναφέρουν την ισορροπία των νευροδιαβιβαστών στις εγκεφαλικές νευρικές συνάψεις. Με την πάροδο του χρόνου, ο οργανισμός διορθώνει τα ελλείμματα του και τα αντικαταθλιπτικά δεν χρειάζονται πλέον (στις περισσότερες περιπτώσεις).</p>
<p style="text-align: justify;"><em> </em></p>
<p style="text-align: justify;"><strong>ΟΔΗΓΙΕΣ ΧΡΗΣΗΣ ΤΩΝ ΑΝΤΙΚΑΤΑΘΛΙΠΤΙΚΩΝ (ΓΕΝΙΚΑ)</strong></p>
<p style="text-align: justify;">◊ Ο γιατρός που είναι κατάλληλα καταρτισμένος και έχει την αντίστοιχη εμπειρία για την χορήγηση αντικαταθλιπτικής αγωγής είναι ο ψυχίατρος. <strong>Ο ψυχίατρος θα συστήσει το κατάλληλο φάρμακο καθώς και την καθημερινή δόση. </strong>Η πιθανότητα υποτροπής της κατάθλιψης έχει συχνά στενή σχέση με την μη συμμόρφωση του ασθενούς στις οδηγίες του θεράποντος ιατρού (πρώιμη διακοπή της αγωγής, μη συστηματική λήψη των φαρμάκων, μη συμμόρφωση με την προτεινόμενη καθημερινή δόση). Είναι λοιπόν σημαντικό να ακολουθείτε αυστηρά τις οδηγίες του θεραπευτικού πλάνου που σας σύστησε ο γιατρός σας.</p>
<p style="text-align: justify;">◊ Αν παίρνετε άλλα φάρμακα ή φυτικά σκευάσματα, συμπεριλαμβανομένου οποιουδήποτε φαρμάκου αγοράσατε μόνοι σας (ακόμα κι αν πρόκειται για φάρμακο που δεν χρειάζεται συνταγογράφηση) ή σας το έγραψε γιατρός, <strong>είναι σημαντικό να ρωτήσετε τον γιατρό σας αν είναι ασφαλής η λήψη τους μαζί με τα αντικαταθλιπτικά (για να αποφευχθούν τυχόν αλληλεπιδράσεις). </strong>Είναι επίσης σημαντικό να ενημερώνετε τον γιατρό σας για άλλες οργανικές παθήσεις ή ιστορικό ψυχολογικών προβλημάτων ώστε να επιλέξει το φάρμακο που σας ταιριάζει.</p>
<p style="text-align: justify;">◊ Σε γενικές γραμμές, όταν κανείς λαμβάνει θεραπευτική αγωγή, δεν πρέπει να καταναλώνει <strong>αλκοόλ</strong>. Ιδιαίτερα στην περίπτωση των ψυχιατρικών φαρμάκων, οι αλληλεπιδράσεις με το αλκοόλ είναι πολύπλοκες και γενικά είτε οδηγούν σε σοβαρές και ανεπιθύμητες παρενέργειες είτε υποβαθμίζουν τη θεραπευτική ικανότητα των φαρμάκων. Χρειάζεται να είστε ιδιαίτερα προσεκτικοί, καθώς το αλκοόλ επηρεάζει διαφορετικά κάθε άνθρωπο, ειδικά κατά την διάρκεια λήψης φαρμάκων. Συμβουλευτείτε τον γιατρό σας αν πίνετε συστηματικά.</p>
<p style="text-align: justify;"><strong>◊ Τα ναρκωτικά </strong>μπορεί να επηρεάσουν την αντικαταθλιπτική σας θεραπεία. Υπάρχουν πολύ λίγες πληροφορίες σχετικά με την λήψη αντικαταθλιπτικών σε συνδυασμό με τα ναρκωτικά με αποτέλεσμα η επίδραση και η ασφάλεια της ταυτόχρονης λήψης τους να είναι άγνωστες. Είναι καλύτερο να μην κάνετε χρήση ναρκωτικών ουσιών ενώ παίρνετε αντικαταθλιπτική αγωγή. Ενδέχεται να χρειάζεστε εξειδικευμένη βοήθεια και υποστήριξη γι' αυτό.</p>
<p style="text-align: justify;">◊ Όταν χρησιμοποιούνται φάρμακα για τη θεραπεία της κατάθλιψης, <strong>οι γιατροί επιβάλλεται να παρακολουθούν τους ασθενείς τους τακτικά </strong>με στόχο να ελέγχουν την κατάσταση τους, την αποτελεσματικότητα της θεραπείας και να ανιχνεύουν τυχόν παρενέργειες που παρουσιάζονται. Η παρακολούθηση αυτή πρέπει να αρχίζει εντός 1 έως 2 εβδομάδων μετά την πρώτη φορά λήψης του φαρμάκου και να συνεχίζεται 1 φορά την εβδομάδα ή 1 φορά στις 15 μέρες μέχρι την σταθεροποίηση της κατάστασης. Στη συνέχεια, η παρακολούθηση γίνεται κάθε 1 ή 2 μήνες.</p>
<p style="text-align: justify;">◊ <strong>Η φαρμακευτική θεραπεία της κατάθλιψης χωρίζεται σε δύο στάδια</strong>: Το πρώτο στάδιο ονομάζεται <strong>οξεία θεραπεία</strong> και έχει στόχο να νιώσετε καλύτερα. Το δεύτερο στάδιο ονομάζεται <strong>θεραπεία συντήρησης ή διατήρησης</strong> και έχει στόχο να παραμείνετε καλά. Εάν η κατάθλιψη δεν βελτιώνεται σε 6 έως 8 εβδομάδες από την ημέρα έναρξης της θεραπείας, ο γιατρός οφείλει να προχωρήσει στην τροποποίηση (αύξηση της δόσης του φαρμάκου) ή την αλλαγή της φαρμακευτικής αγωγής (αντικατάσταση με άλλο αντικαταθλιπτικό ή συνδυασμός 2 φαρμάκων όταν το ένα φάρμακο από μόνο του δεν είναι αρκετό). <br /> <span style="text-decoration: underline;">Οι ασθενείς με ένα πρώτο επεισόδιο κατάθλιψης </span>που υποχωρεί πλήρως μετά από φαρμακευτική θεραπεία, χρειάζεται να συνεχίζουν το φάρμακο τους για ακόμη 6 έως 9 μήνες για να μειωθούν οι πιθανότητες η κατάθλιψη να παρουσιαστεί ξανά (υποτροπή). <span style="text-decoration: underline;">Οι ασθενείς που είχαν 2 ή περισσότερα επεισόδια κατάθλιψης στο παρελθόν</span> πιθανόν να χρειάζεται να συνεχίσουν τη θεραπεία τους για περισσότερο από 9 μήνες. Ορισμένοι γιατροί συμβουλεύουν τους ασθενείς τους να συνεχίσουν την φαρμακευτική αγωγή για αόριστο χρονικό διάστημα, <span style="text-decoration: underline;">αν το πρώτο επεισόδιο κατάθλιψης εκδηλώθηκε μετά την ηλικία των 50 </span>ετών (υπάρχει αυξημένος κίνδυνος υποτροπής). Ορισμένα (λίγα) άτομα χρειάζεται να παίρνουν φάρμακα επ' αόριστον για να ελέγχουν την κατάθλιψη και να προλαμβάνουν τις υποτροπές.</p>
<p style="text-align: justify;"><em>Οι αποφάσεις σχετικά με την διάρκεια της λήψης αντικαταθλιπτικών είναι διαφορετικές για κάθε άτομο καθώς λαμβάνονται υπόψη πολλοί παράγοντες και τα εξατομικευμένα χαρακτηριστικά του ασθενούς και των συνθηκών.</em></p>
<p style="text-align: justify;">◊ Οι ενήλικες που λαμβάνουν αντικαταθλιπτικά φάρμακα, ιδιαίτερα οι ασθενείς με κατάθλιψη, πρέπει να παρακολουθούνται στενά, ειδικά στην αρχική περίοδο λήψης της φαρμακευτικής αγωγής, για <strong>τυχόν επιδείνωση της κατάθλιψης τους ή για αύξηση σκέψεων ή συμπεριφοράς αυτοκτονίας</strong>. Ιδιαίτερα, η στενή παρακολούθηση είναι πολύ σημαντική και επιβάλλεται όταν τα αντικαταθλιπτικά φάρμακα χορηγούνται για πρώτη φορά ή όταν οι δόσεις των φαρμάκων που χορηγούνται τροποποιούνται. Επίσης, είναι απαραίτητη στους έφηβους ασθενείς. Ασθενείς των οποίων τα συμπτώματα χειροτερεύουν ενώ λαμβάνουν αντικαταθλιπτικά, συμπεριλαμβανομένης και της αύξησης των σκέψεων και συμπεριφοράς αυτοκτονίας, πρέπει άμεσα να αξιολογούνται από ειδικό ψυχίατρο.</p>
<p style="text-align: justify;">◊ Παίρνοντας το φάρμακο σας σωστά και τακτικά (σύμφωνα με τις οδηγίες του γιατρού σας), θα ωφεληθείτε πλήρως από αυτό. <strong>Αν παραλείψετε ή ξεχάσετε μια δόση</strong> στην συνηθισμένη της ώρα αλλά την θυμηθείτε μέσα στις επόμενες 1-2 ώρες, πάρτε την αμέσως. Αν έχει παρέλθει μεγαλύτερο χρονικό διάστημα, απλώς παραλείψτε την χαμένη δόση ή ζητήστε την συμβουλή του γιατρού σας. Πάρτε την επόμενη δόση στην σωστή της ώρα και μην παίρνετε παραπάνω φάρμακο στην επόμενη δόση. Αν δεν πάρετε κάποιες δόσεις, ενδέχεται να παρουσιάσετε συμπτώματα "διακοπής" (βλ. παρακάτω)</p>
<p style="text-align: justify;">◊ Τα αντικαταθλιπτικά μπορούν να προκαλέσουν ορισμένα συμπτώματα που ονομάζονται <strong>"συμπτώματα διακοπής". </strong>Μπορούν να εμφανιστούν αν μειωθεί η δόση, αν παραλειφθούν δόσεις ή κυρίως αν διακοπεί απότομα η λήψη του φαρμάκου. Τα συμπτώματα αυτά είναι συνήθως ήπια και υποχωρούν έπειτα από μερικές μέρες, μπορεί όμως να είναι και σοβαρότερα. Πιθανά τέτοια συμπτώματα είναι: ζάλη, άγχος, αίσθηση ηλεκτρικών εκκενώσεων (ηλεκτροσόκ), συμπτώματα γρίπης (ρίγη, πόνοι στους μύες, πονοκέφαλος), ναυτία, διάρροια, μεταπτώσεις της διάθεσης, ξεσπάματα κλάματος, προβλήματα στον ύπνο (αϋπνία, υπερβολικός αριθμός ονείρων). Η λήψη των αντικαταθλιπτικών δεν πρέπει να διακόπτεται απότομα αλλά σταδιακά και με την σύμφωνη γνώμη του θεράποντος ιατρού, μειώνοντας την δοσολογία εντός χρονικού διαστήματος 4 εβδομάδων συνήθως έως ότου διακοπούν εντελώς. Αν –παρά την σταδιακή διακοπή – πιστεύετε ότι εμφανίζετε ανησυχητικά συμπτώματα, συζητήστε με το γιατρό σας: μπορεί να χρειάζεται να μειώσετε την δοσολογία σας με πιο αργούς ρυθμούς.</p>
<p style="text-align: justify;"> </p>
<div style="text-align: justify;" align="center">
<table style="width: 564px;" border="1" cellspacing="0" cellpadding="0">
<tbody>
<tr>
<td valign="top">
<p><strong>ΜΥΘΟΣ:</strong></p>
</td>
<td valign="top">
<p><strong><em>Μόλις νιώσω καλύτερα, μπορώ να σταματήσω να παίρνω τα αντικαταθλιπτικά.</em></strong></p>
</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">
<p><strong> </strong></p>
</td>
<td valign="top">
<p><em> </em></p>
</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">
<p><strong>ΑΛΗΘΕΙΑ:</strong></p>
</td>
<td valign="top">
<p>Όπως συμβαίνει και με την αντιβίωση (που πρέπει να συνεχίσετε να την παίρνετε σύμφωνα με τις οδηγίες του γιατρού, ακόμη κι αν έχετε νιώσει καλύτερα νωρίτερα), πρέπει να συνεχίσετε να παίρνετε τα αντικαταθλιπτικά ακόμα κι αφού νιώσετε καλύτερα.Οι περισσότεροι άνθρωποι που παίρνουν αντικαταθλιπτικά φάρμακα πρέπει να τα λαμβάνουν συνεχώς για 6-9 μήνες. Αυτό το διάστημα χορήγησης αποτρέπει τον κίνδυνο υποτροπής. Ο γιατρός σας είναι αυτός που θα σας καθοδηγήσει και θα σας υποδείξει πότε να αρχίσετε να μειώνετε τη δόση σας σταδιακά και πότε να σταματήσετε εντελώς τη λήψη φαρμάκων.</p>
<p> </p>
</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">
<p><strong>ΜΥΘΟΣ:</strong></p>
</td>
<td valign="top">
<p><strong><em>Αν αρχίσω να παίρνω αντικαταθλιπτικά, θα πρέπει να τα παίρνω για το υπόλοιπο της ζωής μου.</em></strong></p>
</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">
<p><strong> </strong></p>
</td>
<td valign="top">
<p> </p>
</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">
<p><strong>ΑΛΗΘΕΙΑ:</strong></p>
</td>
<td valign="top">
<p>Οι περισσότεροι άνθρωποι που παίρνουν αντικαταθλιπτικά φάρμακα πρέπει να τα λαμβάνουν συνεχώς για 6-9 μήνες. Αυτό όμως δε σημαίνει ότι είναι απαραίτητα για μια ζωή. Ο γιατρός σας είναι αυτός που θα σας καθοδηγήσει και θα σας υποδείξει πότε να αρχίσετε να μειώνετε τη δόση σας σταδιακά και πότε να σταματήσετε εντελώς τη λήψη φαρμάκων. Είναι αλήθεια πάντως ότι η απότομη διακοπή των αντικαταθλιπτικών μπορεί να προκαλέσει προβλήματα, όπως πονοκεφάλους, ζάλη και ναυτία.</p>
</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">
<p><strong> </strong></p>
</td>
<td valign="top">
<p> </p>
</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">
<p><strong> ΜΥΘΟΣ:</strong></p>
</td>
<td valign="top">
<p><strong><em>Τα αντικαταθλιπτικά σας βοηθούν να ξεχάσετε τα προβλήματα σας, όχι όμως και να τα αντιμετωπίσετε. </em></strong></p>
</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">
<p><strong> </strong></p>
</td>
<td valign="top">
<p> </p>
</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">
<p><strong> ΑΛΗΘΕΙΑ:</strong></p>
</td>
<td valign="top">
<p>Τα αντικαταθλιπτικά δεν μπορούν να σας κάνουν να ξεχάσετε τα προβλήματα σας αλλά μπορούν να σας βοηθήσουν να είστε σε θέση να ασχοληθείτε μαζί τους. Η κατάθλιψη μπορεί να διαστρεβλώσει την αντίληψη σας για τα προβλήματα σας και να σας εξαντλήσει, αποστερώντας σας από την απαραίτητη ενέργεια για την αντιμετώπιση δύσκολων θεμάτων. Πολλοί θεραπευτές αναφέρουν ότι όταν οι ασθενείς τους παίρνουν αντικαταθλιπτικά, αυτό τους βοηθά να σημειώσουν μεγαλύτερη πρόοδο στην θεραπεία τους. </p>
</td>
</tr>
</tbody>
</table>
</div>
<p style="text-align: justify;"><strong>     </strong> <em> </em></p>
<p style="text-align: justify;"><em>ΣΗΜΕΙΩΣΗ : Πάντα ανατρέχετε στο ενημερωτικό φυλλάδιο ασθενούς του κατασκευαστή που συνοδεύει την συσκευασία του φαρμάκου σας για περισσότερες πληροφορίες και τον πλήρη κατάλογο των ανεπιθύμητων ενεργειών και προφυλάξεων. Αν έχετε οποιεσδήποτε ερωτήσεις ή απορίες σχετικά με την φαρμακευτική σας αγωγή, μην διστάσετε να ρωτήσετε τον γιατρό σας. Το παρόν ενημερωτικό κείμενο περιέχει μόνο γενικές πληροφορίες και δεν αντικαθιστά την εμπειρία και την κρίση του γιατρού σας, ο οποίος είναι και ο μόνος κατάλληλος και υπεύθυνος για το πλάνο της εξατομικευμένης θεραπευτικής σας αγωγής.</em></p>
<p style="text-align: justify;"><em> </em></p>
<p style="text-align: justify;"><em>Κείμενο: Αγγελική Μενεδιάτου, Ψυχολόγος, Μ.Α. Κλινικής Ψυχολογίας και Άγγελος Κουκλινός, Ψυχίατρος</em></p>
<p style="text-align: justify;"> </p>
<p style="text-align: justify;"> </p>

Σχετικά άρθρα