<p style=”text-align: justify;”> Κλασικά, η Διπολική Διαταραχή (ΔΔ) χαρακτηρίζεται από συναισθηματικά επεισόδια που μπορεί να είναι καταθλιπτικά, μανιακά ή μεικτά με εναλλαγή μεταξύ των επεισοδίων. Παραδοσιακά θεωρείται ότι υπάρχουν δύο πόλοι ο καταθλιπτικός και ο μανιακός, μεταξύ των οποίων κινείται το συναίσθημα του ασθενούς.</p>
<p style=”text-align: justify;”>Καταθλιπτικό Επεισόδιο</p>
<p style=”text-align: justify;”>Το καταθλιπτικό επεισόδιο χαρακτηρίζεται κυρίως από καταθλιπτικό συναίσθημα και ανηδονία. Οι σκέψεις έχουν αρνητικό περιεχόμενο και είναι απαισιόδοξες (για τον εαυτό, τον κόσμο, το μέλλον) ενώ συμπτώματα αποπροσωποποίησης και αποπραγματοποίησης μπορεί να είναι παρόντα. Ευερεθιστότητα εμφανίζεται σε ποσοστό μέχρι και 75%. Ψυχωτικά συμπτώματα (παραληρητικός ιδεασμός συνήθως σύντονος με το συναίσθημα, ψευδαισθήσεις κυρίως ακουστικές) μπορεί να υπάρχουν, επίσης. Την εικόνα συμπληρώνουν ψυχοκινητικές διαταραχές (διέγερση ή επιβράδυνση), γνωστικές διαταραχές, διαταραχές ύπνου, διαταραχές της libido και παράπονα για σωματικούς πόνους χωρίς να υπάρχει σωματική πάθηση. Σε σοβαρού βαθμού καταθλιπτικό επεισόδιο, μπορεί να διαπιστωθεί αυτοκτονικός ιδεασμός, κατ’ άλλους δε, ο αυτοκτονικός ιδεασμός μπορεί να υπάρχει σε όλη την πορεία της νόσου.</p>
<p style=”text-align: justify;”>Μανιακό Επεισόδιο</p>
<p style=”text-align: justify;”>Το μανιακό επεισόδιο, όταν εμφανιστεί, είναι αυτό που θέτει χωρίς αμφιβολία τη διάγνωση. Η τυπική εικόνα περιλαμβάνει αυξημένο/ανεβασμένο συναίσθημα και ευερεθιστότητα, περίσσεια ενέργειας, υπερπαραγωγή ιδεών, ψυχοκινητική επιτάχυνση, παρορμητικότατα και ιδέες μεγαλείου. Το συναίσθημα χαρακτηρίζεται από υπερενθουσιασμό, ευφορία, γέλια ενώ τα λογοπαίγνια και οι έντονες χειρονομίες είναι συχνά παρόντα . Η λογόρροια και η πίεση λόγου είναι χαρακτηριστικές και παρούσες μέχρι και στο 100% των ασθενών. Η αίσθηση της απόλυτης υγείας και της ατελείωτης ενέργειας οδηγεί τους ασθενείς στην ταυτόχρονη έναρξη πολλών δραστηριοτήτων χωρίς να τις ολοκληρώνουν. Το περιεχόμενο των σκέψεων είναι υπεραισιόδοξο, με υψηλή αυτοπεποίθηση, ενώ συχνά οι ασθενείς έχουν την πεποίθηση ότι επιτυγχάνουν ιδιαίτερης σημασίας επιτεύγματα. Χαρακτηριστική είναι η φυγή ιδεών. Η άρση των αναστολών μπορεί να οδηγήσει σε συμπεριφορές που φέρνουν σε δύσκολη θέση τους οικείους, ενώ η υπεσεξουαλικότητα που χαρακτηρίζει τους ασθενείς οδηγεί πολλές φορές σε νόσηση από σεξουαλικώς μεταδιδόμενες ασθένειες. Συχνά είναι επίσης, τα οικονομικά προβλήματα που προκύπτουν είτε από αναίτια έξοδα είτε από άστοχες επενδύσεις και δάνεια. Τα ψυχωτικά συμπτώματα δεν είναι σπάνια και έχουν να κάνουν με παρανοϊκές ιδέες, ιδέες μεγαλείου και ιδιαίτερων ικανοτήτων, καθώς και με ακουστικές ψευδαισθήσεις σύντονες με το συναίσθημα.</p>
<p style=”text-align: justify;”>Υποαανιακό Επεισόδιο</p>
<p style=”text-align: justify;”>Το υπομανιακό επεισόδιο έχει τα ίδια χαρακτηριστικά με το μανιακό σε μικρότερη διάρκεια και ένταση, γεγονός που συνήθως δεν προκαλεί τις κοινωνικές και οικονομικές επιπτώσεις της οξείας μανίας. Κατά τη διάρκεια του επεισοδίου, μπορεί να εμφανιστεί αύξηση της λειτουργικότητας. Σε βάθος χρόνου όμως, κυρίως λόγω διαταραχών κρίσης, μπορούν τα επανειλημμένα επεισόδια να οδηγήσουν σε κάποιου βαθμού έκπτωση της λειτουργικότητας.</p>
<p style=”text-align: justify;”>Μεικτό Επεισόδιο<br />Αν και ο ορισμός της Διπολικής Διαταραχής προϋποθέτει δύο διαφορετικούς τύπους συναισθηματικών επεισοδίων, φαίνεται πως απόλυτα ξεκάθαρο μανιακό ή καταθλιπτικό επεισόδιο είναι μάλλον σπάνιο. Σε ποσοστό πάνω από 70% οι ασθενείς εμφανίζουν συμπτώματα και του αντίθετου πόλου χωρίς να πληρούν τα κριτήρια yia το αντίθετο επεισόδιο (7). Αν και υπάρχουν διαφωνίες yia τον αριθμό των κριτηρίων που πρέπει να πληρούνται yia να χαρακτηριστεί ένα επεισόδιο μεικτό, η ταυτόχρονη παρουσία συμπτωμάτων και των δύο πόλων χωρίς ξεκάθαρη επικράτηση του ενός, είναι ο ευρέως αποδεκτός ορισμός του.</p>
<p style=”text-align: justify;”>Η Διπολική Διαταραχή ταξινομείται από το ICD-10 (International Classification of Diseases-10) του Παγκόσμιου Ορφανισμού Υγείας (WHO) (8) υπό την κωδικοποίηση F31.0 έως F31.9 ως εξής: F31.0 Διπολική συναισθηματική διαταραχή, παρόν επεισόδιο υπομανιακό, F31.1 Διπολική συναισθηματική διαταραχή, παρόν επεισόδιο μανιακό χωρίς ψυχωτικά συμπτώματα, F31.2 Διπολική συναισθηματική διαταραχή, παρόν επεισόδιο μανιακό με ψυχωτικά συμπτώματα, F31.3 Διπολική συναισθηματική διαταραχή, παρόν επεισόδιο ήπιας ή μέτριας κατάθλιψης, F31.4 Διπολική συναισθηματική διαταραχή, παρόν επεισόδιο βαριάς κατάθλιψης χωρίς ψυχωτικά συμπτώματα, F31.5 Διπολική συναισθηματική διαταραχή, παρόν επεισόδιο βαριάς κατάθλιψης με ψυχωτικά συμπτώματα, F31.6 Διπολική συναισθηματική διαταραχή, παρόν επεισόδιο μικτό, F31.7 Διπολική συναισθηματική διαταραχή, σε ύφεση κατά την παρούσα φάση, F31.8 Αλλες διπολικές συναισθηματικές διαταραχές και F31.9 Διπολική συναισθηματική διαταραχή, μη καθορισμένη.</p>
<p style=”text-align: justify;”>Αντίστοιχα η τελευταία έκδοση του Διαγνωστικού και Στατιστικού Εγχειριδίου της Αμερικάνικης Ψυχιατρικής Εταιρείας (APA) του DSM-5, το 2013 (9), ταξινομεί τη Διπολική Διαταραχή σε ανεξάρτητο κεφάλαιο από τη μονοπολική κατάθλιψη και καταργεί το γενικό κεφάλαιο των Διαταραχών της διάθεσης. Η παρούσα κατάταξη του DSM-5 έχει ως εξής: Διπολική Διαταραχή I, με ιστορικό ενός καταθλιπτικού και ενός μανιακού/μεικτού επεισοδίου τουλάχιστον και κωδικοποίηση από 296.41 έως 296.7 ανάλογα με τη βαρύτητα και τη συμπτωματολογία. Διπολική Διαταραχή II με ιστορικό ενός καταθλιπτικού και ενός υπομανιακού επεισοδίου Τουλάχιστον, με κωδικοποίηση 296.89.</p>
<p style=”text-align: justify;”>To ICD-10 κωδικοποιεί το μανιακό επεισόδιο μόνο του (F30.0-F30.9), ενώ αμφότερα τα ταξινομικά συστήματα έχουν ξεχωριστή ταξινόμηση για το καταθλιπτικό επεισόδιο.</p>
<p style=”text-align: justify;”>Συννοσηρότητα</p>
<p style=”text-align: justify;”>Μελέτες στο γενικό πληθυσμό έδειξαν ότι σχεδόν όλοι οι ασθενείς με ΔΔ πάσχουν από τουλάχιστον μία ακόμα ψυχική διαταραχή, ενώ τα δύο τρίτα περίπου αναφέρουν ότι η εμφάνιση της συννοσηρής κατάστασης προηγήθηκε της εμφάνισης της ΔΔ . Επιπλέον, πολλές μελέτες αναφέρουν ότι στη διάρκεια ζωής των διπολικών ασθενών σε ποσοστό 50-75% διαπιστώνεται η ύπαρξη και δεύτερης ψυχικής πάθησης). Η ψυχιατρική συννοσηρότητα φαίνεται να σχετίζεται με μια πιο περίπλοκη κλινική εικόνα, με νεαρή ηλικία έναρξης και δυσμενή πορεία και έκβαση, ενώ είναι συχνή η αυτοκτονικότητα και οι αυτοτραυματισμοί ). Οι συχνότερες συννοσηρές καταστάσεις φαίνεται πως είναι οποιαδήποτε αγχώδης διαταραχή, η κατάχρηση ή εξάρτηση από ουσίες, οι διαταραχές ελέγχου των παρορμήσεων, οι διαταραχές πρόσληψης τροφής και η διαταραχή ελλειμματικής προσοχής και υπερκινητικότητας (ΔΕΠΥ).</p>
<p style=”text-align: justify;”>Συχνή είναι επίσης και η συννοσηρότητα με άλλες ιατρικές παθήσεις εκτός των ψυχιατρικών. Αναφέρεται πως οι ασθενείς με ΔΔ έχουν μέχρι τέσσερεις φορές υψηλότερο κόστος υγειονομικής φροντίδας σε σχέση με αυτούς που δεν έχουν κάποια ψυχική διαταραχή. Οι συχνότερες παθήσεις, ανάλογα με το δείγμα, αφορούν το καρδιαγγειακά, το ενδοκρινολογικό και το γαστρεντερικό σύστημα, ενώ και ο πόνος είναι πολύ συχνός. Αυξημένα είναι και τα ποσοστά λοιμωδών νοσημάτων (HCV, AIDS), σε σχέση με το γενικό πληθυσμό.</p>
<p style=”text-align: justify;”>Οι ακραίες συναισθηματικές εκδηλώσεις της Διπολικής Διαταραχής (ΔΔ) και παράλληλα, οι μεταβολές στην ενέργεια, τη βούληση, τα κίνητρα και την ψυχοκινητικότητα, την τοποθετούν ανάμεσα στις πιο αναπηριογόνες ιατρικές παθήσεις με σοβαρή επίπτωση στη δημόσια υγεία, την  εργασία, την οικογένεια, στις διαπροσωπικές σχέσεις, στην εκπαίδευση και στην ποιότητα ζωής . Ήδη από το 1990 ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (Π.Ο.Υ.) την περιέλαβε στις πρώτες δέκα παθήσεις που προκαλούν αναπηρία σε σχέση με τα Σταθμισμένα ως προς την Αναπηρία Χρόνια Ζωής (Disability Adjusted Life Years – DALY’s) . Αναφέρεται ότι τουλάχιστον σε ένα τομέα της ζωής η αναπηρία εμφανίζεται σε ποσοστό μέχρι και 54% . Συνολικά, η ΔΔ σχετίζεται με χαμηλή λειτουργικότητα στον τομέα της εργασίας, της οικογένειας και της κοινωνικής ζωής η οποία δεν εμφανίζεται μόνο στη διάρκεια της οξείας φάσης των επεισοδίων (63). Η δυσλειτουργία στην εργασία φαίνεται πως αποτελεί τη βασική αναπηρία στους ασθενείς με ΔΔ, καθώς έχουν αυξημένη πιθανότητα να χάσουν ώρες ή και μέρες εργασίας, να λαμβάνουν αναπηρικά επιδόματα, να είναι ανασφάλιστοι ή να καλύπτονται από την Πρόνοια, να χάσουν τη δουλειά τους ή να εμπλακούν σε παράνομες και εγκληματικές ενέργειες (64). Οι αναπηρικές συντάξεις και τα προνοιακά επιδόματα, η ανάγκη νοσηλείας και λήψης φαρμακευτικής αγωγής, η συννοσηρότητα και η απώλεια εργασίας αυξάνουν το κόστος φροντίδας. Η αναφερόμενη ποιότητα ζωής των ασθενών ΔΔ φαίνεται πως σχετίζεται με τα συμπτώματα, καταθλιπτικά ή μανιακά, κάτι που κάνει δύσκολη την αντικειμενική εκτίμηση της. Γενικά, η υποβάθμιση της ποιότητας ζωής, φαίνεται να συσχετίζεται με τα καταθλιπτικά συμπτώματα, αν και μάλλον η νευρογνωσιακή έκπτωση είναι υπεύθυνη για την αίσθηση χαμηλής ποιότητας ζωής που έχουν οι ασθενείς με ΔΔ </p>
<p style=”text-align: justify;”> θεραπευτικές επιλονές</p>
<p style=”text-align: justify;”>Η θεραπευτική αντιμετώπιση της Διπολικής Διαταραχής είναι κατά βάση φαρμακευτική και η σύγχρονη ψυχοφαρμακολογία παρέχει πολλές τέτοιες επιλογές. Η αντιμετώπιση συνήθως χωρίζεται σε τρεις τομείς, οι οποίοι αντιστοιχούν στις τρεις κύριες φάσεις της νόσου. Έτσι και η στρατηγική διαφέρει μεταξύ της θεραπείας ενός καταθλιπτικού επεισοδίου, ενός μανιακού και της φάσης συντήρησης στην οποία κατά κανόνα θεωρείται ότι η νόσος είναι σε ύφεση. Πέραν των φαρμακευτικών παραγόντων που προτείνονται, η ΗΣΘ συνεχίζει να αποτελεί θεραπευτική επιλογή για τους περισσότερους οργανισμούς παγκοσμίως, που έχουν συντάξει θεραπευτικές οδηγίες. Έχουν προταθεί επιπλέον και ψυχοθεραπευτικές μέθοδοι για την αντιμετώπιση της νόσου, οι οποίες όμως έχουν επικουρικό ρόλο και στοχεύουν στην καλύτερη επίγνωση της νόσου από τον πάσχοντα και στην εκπαίδευση για την καλύτερη κοινωνική προσαρμογή του</p>