Γιατί οι ικανοί δεν επιβιώνουν στην Ελλάδα;

Ο κ. Χαράλαμπος Μ. Μουτσόπουλος είναι Ομότιμος Καθηγητής της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών. Διαβάσαμε ένα εξαιρετικό του άρθρο στο ΒΗΜΑ με το οποίο περιγράφει τον τρόπο με τον οποίο στην Ελλάδα υπονομεύεται η αριστεία.

Η αλλοίωση των εννοιών.

Η επιβράβευση των αρίστων είναι κοινή πρακτική στις προηγμένες χώρες. Μέσω της επιβράβευσης ανταμείβεται η ευγενής άμιλλα και προσφορά. Αντίθετα, στη χώρα της μετριοκρατίας η αριστεία θεωρείται ελιτίστικη και υπονομεύεται. Οι ικανοί και αφοσιωμένοι λειτουργοί, όταν δεν περιθωριοποιούνται, λοιδορούνται ή διαβάλλονται. Οι οκνηροί, οι ατάλαντοι και οι ιδιοτελείς προσπαθούν να μειώσουν την προσφορά των ικανών και αφοσιωμένων. Την πρακτική αυτή περιέγραψε γλαφυρά ο μεγάλος μας ποιητής Μανόλης Αναγνωστάκης: «Φοβάμαι τους ανθρώπους που με καταλερωμένη τη φωλιά τους πασχίζουν να βρουν λεκέδες στη δική σου».

Η υπονόμευση της αριστείας καθίσταται εφικτή και αποκτά στοιχεία λογικοφάνειας στο μέτρο που έχει επέλθει μια λεπτή πλην ουσιαστική αλλοίωση των εννοιών. Η αλλοίωση αυτή δεν είναι προϊόν κάποιας συνωμοσίας αλλά «εύλογο» παραπροϊόν του τρόπου που λειτουργεί ο δημόσιος βίος στη μεταπολιτευτική Ελλάδα. Ας θυμηθούμε τη διαστρέβλωση μερικών εννοιών που συναντούμε συχνά:

«Αντικοινωνικός»: αυτός που επιζητεί ποιοτικές συντροφιές αλλά αποφεύγει «τη συνάφεια του κόσμου την πολλή» – κοινωνικές συγκεντρώσεις κενότητας ή σκοπιμότητας, εφήμερης επίδειξης και κουτσομπολιού.

«Αντισυνάδελφος»: αυτός που με παρρησία, δίχως προσωπικό όφελος, δημοσιοποιεί  επικρατούσες στον κλάδο του ανήθικες και παράνομες πρακτικές.

«Αυταρχικός»: αυτός που με το παράδειγμά του απαιτεί από συναδέλφους, υφισταμένους ή μαθητές να επιτελούν υπεύθυνα το καθήκον που ανέλαβαν ή τους ανατέθηκε.

«Διάσημος»: αυτός για τον οποίον μιλούν και διαφημίζουν, χωρίς γνώση αλλά συνήθως με ιδιοτέλεια ή άγνοια, πολλά «παπαγαλάκια», συνήθως των ΜΜΕ.

«Ιδιόρρυθμος»: ο μη διαπλεκόμενος, ο ειλικρινής, ο «αντικοινωνικός» (βλ. παραπάνω), αυτός που δεν ακολουθεί κανόνες «πολιτικά ορθής» συμπεριφοράς.

«Κορόιδο» ή «μ…ας»: ο ευσυνείδητος, ο υπεύθυνος, ο τίμιος, ο αφοσιωμένος στη δουλειά του και στο λειτούργημά του.

«Τρελός»: αυτός που «χαλά την πιάτσα» γιατί δεν διαπλέκεται, δεν μιζάρεται ούτε δωροδοκείται, εφαρμόζει αξιοκρατικές πρακτικές και εκφράζει την άποψή του άφοβα χωρίς να υπολογίζει το προσωπικό κόστος.

«Υβριστής»: αυτός που για να υποστηρίξει τον αδύνατο επιτιμά τον παρανομούντα, τον τεμπέλη, τον ανήθικο.

«Χαμηλών τόνων»: αυτός που βλέπει το παράνομο ή το ανήθικο και ενώ διαφωνεί χαμογελά, προσπερνά και σιωπά.

Οταν η αλλοίωση των εννοιών συντελεστεί, μύρια δεινά έπονται.

Η κοινωνία χάνει τον μπούσουλα, οι θεσμοί διαστρέφονται, τα άτομα αδυνατούν να επικοινωνήσουν, η συν-εργασία καθίσταται προβληματική ή αδύνατη – τείνουν να κυριαρχούν η ιδιοτέλεια και ο καιροσκοπισμός. Τα αποτελέσματα είναι γνωστά. Κάθε ομοιότητα, φυσικά, με τα διαδραματιζόμενα στη χώρα της φαιδράς πορτοκαλέας είναι εντελώς συμπτωματική.

Ο κ. Χαράλαμπος Μ. Μουτσόπουλος είναι καθηγητής της Κλινικής και του Εργαστηρίου Παθολογικής Φυσιολογίας της Ιατρικής Σχολής του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών. Μπορείτε να αναζητήσετε το κείμενό του στην ιστοσελίδα

Σχετικά άρθρα