Ευρωπαϊκή Κοινότητα Ανθρακα Χάλυβα – 65 χρόνια μετά

<p><strong>Θεοδώρα Σταθούλια</strong> (πολιτική επιστήμονας, δρ επιστήμης της πληροφορίας), <strong>efsyn.gr</strong></p>
<p>Στις 18 Απριλίου 1951 στο Παρίσι υπογράφεται από τους υπουργούς Εξωτερικών έξι ευρωπαϊκών χωρών η<strong> Συνθήκη για την ίδρυση της Ευρωπαϊκής Κοινότητας Ανθρακα και Χάλυβα (ΕΚΑΧ).</strong> Η Συνθήκη ΕΚΑΧ «συνενώνει τη Γαλλία, τη Γερμανία, την Ιταλία και τις χώρες της Μπενελούξ σε μία Κοινότητα που έχει αποστολή την οργάνωση της ελεύθερης κυκλοφορίας άνθρακα και χάλυβα, καθώς και την ελεύθερη πρόσβαση στις πηγές παραγωγής».</p>
<p>Ο Κ. Αντενάουερ από τη Γερμανία και ο Ρ. Σουμάν από τη Γαλλία είναι ανάμεσα στους έξι της ιστορικής συμφωνίας. <strong>Αν μέρος από τις ρίζες της Ευρωπαϊκής Ενωσης βρίσκεται στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο,</strong> τότε θα πρέπει να αναφερθεί ότι στις 9 Μαΐου 1950 η χρονικά προγενέστερη αλλά θεμελιακή διακήρυξη του Ρομπέρ Σουμάν διατυπώνει τη θέση ότι με την από κοινού διαχείριση της παραγωγής άνθρακα και χάλυβα στο μέλλον ένας πόλεμος μεταξύ Γαλλίας και Γερμανίας -όπως επί λέξει αναφέρεται στη διακήρυξη– καθίσταται «όχι μόνον αδιανόητος αλλά και υλικά αδύνατος».</p>
<p><strong>Η ΕΚΑΧ ήταν ο πρώτος από μια σειρά υπερεθνικούς ευρωπαϊκούς θεσμούς</strong> που τελικά μετεξελίχθηκαν στη σημερινή Ευρωπαϊκή Ενωση. Και αν «η λύση στην Ιστορία μοιάζει με την κάθαρση της τραγωδίας», όπως μας λέει ο ιστορικός μας Ν. Σβορώνος, τότε πράγματι μαζί με την πολιτική διευθέτηση των πηγών του πλούτου, που ήταν ο άνθρακας και ο χάλυβας, <strong>με την ΕΚΑΧ η πολιτική και οικονομική ελίτ της μεταπολεμικής Ευρώπης θέλησε να προχωρήσει πιο γρήγορα στην «κάθαρση της τραγωδίας» του πολέμου.</strong> Και, <strong>πολύ περισσότερο</strong>, θέλησε να προχωρήσει στη <strong>ρύθμιση του νέου μεταπολεμικού τοπίου για τη Δυτική Ευρώπη με στόχο τη δημιουργία της Ευρωπαϊκής Αμυντικής Κοινότητας το 1954.</strong></p>
<p><strong></strong>Η απόρριψή της όμως από τη Γαλλία θεωρήθηκε από τη Γερμανία ότι συνιστούσε μείζονα απειλή για την ασφάλεια της ίδιας αλλά και της Δυτικής Ευρώπης από τη Σοβιετική Ενωση και έτσι με τις τεράστιες προσπάθειες του Β. Χαλστάιν, του ευφυούς Γερμανού πολιτικού που όρισε ο Αντενάουερ υπεύθυνο για την πολιτική ενοποίηση των έξι, η προσπάθεια εστιάστηκε στην οικονομική και πολιτική ολοκλήρωση που οδήγησε τελικά το <strong>1957 στη Συνθήκη της Ρώμης.</strong></p>
<p><strong></strong>Εν τούτοις, η ιστορική επιδίωξη για μια πολιτική ενοποίηση που θα ρύθμιζε πολύ κρίσιμα μεταπολεμικά θέματα κυριαρχίας έφερε στην επιφάνεια καινούργια ερωτήματα στις νέες συνθήκες, σε ένα ιδιαίτερα ευαίσθητο εθνικό περιβάλλον, που μετά τη Συνθήκη της Ρώμης του 1957 εκδηλώθηκε σύντομα από τη <strong>Γαλλία με την «κρίση της άδειας καρέκλας». </strong>Η κρίση αυτή <strong>ονομάστηκε έτσι, γιατί</strong> το 1965 η Γαλλία αποφασίζει να αποσύρει όλους τους εκπροσώπους της από τους θεσμούς ως διαμαρτυρία για τη μη χρηματοδότηση της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής (ΚΑΠ), ως εξισορρόπηση των δικών της συμφερόντων μέσα στην Ενωση.</p>
<p>Και αυτό γιατί βλέποντας ότι οι μόνες χώρες που ωφελήθηκαν από την εσωτερική αγορά χάλυβα είναι η Ιταλία και η Γερμανία, ζήτησε να χρηματοδοτηθεί η ΚΑΠ, αίτημα όμως που δεν έγινε δεκτό από τη διακυβερνητική των μετεχόντων κρατών. Ετσι, για έξι μήνες οι θέσεις των εκπροσώπων της Γαλλίας στα όργανα της ΕΟΚ παραμένουν κενές.</p>
<p>Η σύγκρουση έφερε στην επιφάνεια το θέμα για τον υπερεθνικό χαρακτήρα των αποφάσεων, θέση όμως που βρήκε σθεναρή αντίσταση από τον Ντε Γκολ που ήθελε μια πολιτική και οικονομική συνομοσπονδία.</p>
<p>Ο συμβιβασμός του 1966, γνωστός ως «Λουξεμβουργιανός Συμβιβασμός», υποστήριζε ότι όταν τα ζωτικά συμφέροντα ενός ή περισσότερων εταίρων διακυβεύονται, το Συμβούλιο θα προσπαθεί να καταλήξει σε λύση που θα είναι αποδεκτή από όλους, εντός εύλογου χρονικού διαστήματος. Η Γαλλία επέμεινε στην ομοφωνία των αποφάσεων. Ο Ντε Γκολ τους ήθελε όλους συν-υπεύθυνους.</p>
<p><strong>Σήμερα, η βαθιά κρίση στον βιομηχανικό τομέα του χάλυβα στην Ε.Ε., ως δεύτερης μεγαλύτερης παραγωγού χάλυβα στον κόσμο,</strong> μετά την Κίνα, αντιπροσωπεύοντας το 11% της παγκόσμιας παραγωγής, <strong>είναι το αποτέλεσμα της θέσης της Κίνας αλλά και της οικονομικής κρίσης, με τη ζήτηση του χάλυβα να παραμένει πολύ κάτω από τα επίπεδα προ κρίσης.</strong></p>
<p><strong>Η ανακοίνωση από την ινδική Tata Steel, που σχεδιάζει να</strong> πουλήσει την επιχείρηση του χάλυβα στο Ηνωμένο Βασίλειο θέτοντας χιλιάδες θέσεις εργασίας σε κίνδυνο, προστέθηκε στην ευρωπαϊκή κρίση χάλυβα. Οι εισαγωγές χάλυβα από την Κίνα θα μπορούσαν να χτυπηθούν με νέους εμπορικούς δασμούς από την Ε.Ε., σύμφωνα με τον Ζ.-Κ. Γιούνκερ. <strong>Η κατάσταση στη βιομηχανία χάλυβα θα επηρεάσει σοβαρά την αγγλική ψήφο στο δημοψήφισμα.</strong></p>
<p><strong></strong>Βέβαιοι ότι η ιστορική αναπαράσταση του παρελθόντος θα πρέπει να εξυπηρετεί την ανάγκη να κατανοήσουμε τη σημερινή πραγματικότητα, θα παραθέσουμε τα λόγια του Sicco Mansholt, εκ των ιδρυτών της ΕΟΚ, που για την κρίση του 1965 είπε ότι «μου συμβαίνει συχνά να μιλάω με τη μητέρα μου για τις ανησυχίες μου, και αυτή με επικρίνει γιατί δεν αρχίζω από την πολιτική μάχη». Βεβαίως, από την πολιτική μάχη θα πρέπει να αρχίσουμε τη συζήτηση.</p>

Σχετικά άρθρα