Ο καρκίνος του πνεύμονα, όπως και όλες οι μορφές καρκίνου, τρομάζει τους ανθρώπους με αποτέλεσμα να διαδίδονται πολλές φορές πράγματα που δεν ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα οδηγώντας σε λανθασμένες πρακτικές.

Γράφει ο Κωνσταντίνος Συρίγος, Ογκολόγος, Αναπληρωτής Καθηγητής Παθολογίας – Ογκολογίας της Ιατρικής Σχολής Πανεπιστημίου Αθηνών και  Διευθυντής της Ογκολογικής Κλινικής του νοσοκομείου ΣΩΤΗΡΙΑ

1. Η συνήθεια του καπνίσματος είναι σχετικά αβλαβής, αν αναλογιστεί κανείς τη σημαντική ατμοσφαιρική ρύπανση των πόλεων και τα φαινόμενα μόλυνσης του περιβάλλοντος.

ΜΥΘΟΣ. Έχει πλέον αποδειχθεί πέραν πάσης επιστημονικής αμφιβολίας ότι ο κυριότερος παράγοντας ανάπτυξης καρκίνου του πνεύμονα  είναι το κάπνισμα, ανεξάρτητα από όλους τους άλλους επιβαρυντικούς παράγοντες. Με πάνω από 450 καρκινογόνες ουσίες ,το κάπνισμα ενοχοποιείται για τις 9 από τις 10 περιπτώσεις καρκίνου του πνεύμονα  που διαγιγνώσκονται στη χώρα μας.

2. Δεν παθαίνουν όλοι οι καπνιστές καρκίνο του πνεύμονα.

ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ . Μόνο 1 καπνιστής στους 10 (10%) θα νοσήσει από καρκίνο του πνεύμονα. Όμως οι 8 καπνιστές στους 10 (80%) θα υποφέρουν από ασθένειες που σχετίζονται άμεσα ή έμμεσα με το κάπνισμα: άλλες μορφές καρκίνου, καρδιαγγειακά και αναπνευστικά νοσήματα. Επιπλέον, 12% ατόμων που εκδηλώνουν καρκίνο του πνεύμονα δεν υπήρξαν ποτέ καπνιστές. Κάποιοι από αυτούς εκτίθενται σε τοξικά καρκινογόνα, όπως ο αμίαντος, ενώ άλλοι σε εισπνεόμενα καρκινογόνα, όπως ο καπνός του τσιγάρου, στον χώρο εργασίας ή στο σπίτι τους (οι λεγόμενοι παθητικοί καπνιστές).

3. Τα «ελαφρά» τσιγάρα μειώνουν τον κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνου του πνεύμονα.

ΜΥΘΟΣ. Υπάρχει η αντίληψη ότι το κάπνισμα τσιγάρων με χαμηλή περιεκτικότητα σε πίσσα μειώνει τον κίνδυνο για καρκίνο του πνεύμονα. Μελέτες όμως από τις ΗΠΑ καταρρίπτουν αυτό το μύθο, τονίζοντας ότι μόνο όσοι κόβουν το κάπνισμα ή όσοι δεν καπνίζουν καθόλου έχουν μικρότερο κίνδυνο για να αναπτύξουν καρκίνο του πνεύμονα. Αντίθετα, για τους καπνιστές ο κίνδυνος είναι υψηλός και μάλιστα ο ίδιος για όλους, είτε καπνίζουν τσιγάρα με πολύ χαμηλή (< 7 mg) είτε με χαμηλή (8-14 mg) είτε με μέση (15 – 21 mg) περιεκτικότητα σε πίσσα. Φαίνεται ότι όσοι καταναλώνουν «ελαφρά» τσιγάρα καπνίζουν περισσότερα τσιγάρα ημερησίως, εισπνέουν μεγαλύτερη ποσότητα καπνού, την οποία και κρατούν περισσότερη ώρα μέσα στους πνεύμονες.

4. To κάπνισμα αδυνατίζει.

ΜΥΘΟΣ. Δεν υπάρχει καμμία απολύτως ένδειξη γι αυτό. Η αντίληψη αυτή προέρχεται από το γεγονός ότι όσοι διακόπτουν το κάπνισμα μπορεί να αυξήσουν το βάρος τους κατά 5-6 κιλά, τα οποία σταδιακά χάνουν τους επόμενους μήνες. Για τον λόγο αυτό τα ιατρεία διακοπής καπνίσματος πρέπει να υποστηρίζονται και από διαιτολόγο. Το αντίθετο όμως (απώλεια βάρους με το κάπνισμα) δεν ισχύει.

5. Το παθητικό κάπνισμα προδιαθέτει σε καρκίνο του πνεύμονα.

ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ . Έχει παρατηρηθεί ότι ένας μη καπνιστής που συμβιώνει με καπνιστή έχει 30% περισσότερες πιθανότητες να αναπτύξει καρκίνο του πνεύμονα σε σχέση με τον γενικό πληθυσμό. Ανάλογα επιβαρυντικά αποτελέσματα έχουν διαπιστωθεί και για τους μη καπνιστές που εργάζονται σε περιβάλλον καπνιστών.

6. Αν κάποιος είναι για μεγάλο χρονικό διάστημα καπνιστής η ζημιά έχει γίνει. ‘Αρα δεν υπάρχει λόγος να διακόψει κάτι που τον ευχαριστεί.

ΜΥΘΟΣ. Ο ανθρώπινος οργανισμός έχει την μοναδική ικανότητα να επιδιορθώνει τον «εαυτό του». Ακόμα και αν κάποιος είναι καπνιστής για δεκαετίες, το ανοσολογικό του σύστημα έχει την δυνατότητα να διορθώσει κάποιες από τις βλάβες που έχουν προκληθεί, αν σταματήσει να εκτίθεται στην βλαπτική επίδραση του καπνού. Επίσης η έγκαιρη διακοπή εμποδίζει την επιπλέον βλάβη και μειώνει τον κίνδυνο εμφάνισης άλλων νόσων που σχετίζονται με το κάπνισμα όπως τα καρδιαγγειακά νοσήματα και η χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια.

7. Η λήψη βιταμινών και βοτάνων προστατεύει από τον καρκίνο του πνεύμονα.

ΜΥΘΟΣ. Καμιά μελέτη δεν έχει αποδείξει ότι τέτοιου είδους συμπληρώματα διατροφής αποτρέπουν την ανάπτυξη του καρκίνου του πνεύμονα. Είναι καλύτερα να μην λαμβάνει κανείς καθόλου συμπληρώματα – εκτός εάν αυτά παρέχονται από τον οικογενειακό γιατρό για κάποιο άλλο λόγο. Μπορεί κάποιος να έχει ανάγκη ασβεστίου, Β-12 ή σιδήρου, γιατί οι ουσίες αυτές είναι σε χαμηλά επίπεδα στον οργανισμό του, αλλά ο γιατρός θα συμβουλεύσει την δοσολογία και την διάρκεια παροχής των συμπληρωμάτων. ‘Ατομα που λαμβάνουν μια καλή, πλήρη και ισορροπημένη δίαιτα δεν χρειάζονται κανενός είδους συμπληρώματα.

8. Η κληρονομικότητα ευθύνεται για την ανάπτυξη καρκίνου του πνεύμονα.

ΜΥΘΟΣ. Ο καρκίνος του πνεύμονα, όπως και τα περισσότερα είδη καρκίνου δεν είναι κληρονομικά. Στην πραγματικότητα μόνο 5% με 8% των καρκίνων είναι κληρονομικοί – που σημαίνει ότι ο καρκίνος προκαλείται από γενετικά στίγματα τα οποία κληροδοτούνται από μέλη της οικογένειας. Η σύγχυση δημιουργείται όταν λέμε ότι ο καρκίνος είναι μία «γενετική ασθένεια», αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι είναι ασθένεια κληρονομική. Μία γενετική ασθένεια μπορεί να προκαλείται, εν μέρει, από γονίδια των γονέων, αλλά μπορεί επίσης να προκαλείται από τυχαία μετάλλαξη γονιδίων, περιβαλλοντολογικές επιδράσεις στα γονίδια ή από ένα συνδυασμό όλων αυτών των παραγόντων.

9. Ο καρκίνος του πνεύμονα είναι μια ανίατη πάθηση, στην οποία κάθε βοήθεια είναι ανώφελη.

ΜΥΘΟΣ. Ο καρκίνος του πνεύμονα είναι ένας από τους πιο υποθεραπευμένους καρκίνους παγκοσμίως. Αυτό οφείλεται κυρίως στο γεγονός ότι πολλοί ασθενείς, συγγενείς αλλά και επαγγελματίες υγείας (οικογενειακοί γιατροί, νοσηλευτές, φαρμακοποιοί) δεν γνωρίζουν ότι η συνδυασμένη θεραπεία με την συνεργασία ογκολόγων, πνευμονολόγων, ακτινοθεραπευτών και θωρακοχειρουργών μπορεί να αποδειχθεί αποτελεσματική σε κάθε φάση της νόσου. Σε αρχικά στάδια μπορεί να επιτευχθεί πλήρης ίαση. Αλλά ακόμα και αν η νόσος διαγνωστεί σε προχωρημένο, μη ιάσιμο, στάδιο η θεραπεία μπορεί να αντιμετωπίσει τα συμπτώματα, να βελτιώσει την ποιότητα ζωής των ασθενών (διασφαλίζοντας τις κοινωνικές και επαγγελματικές δραστηριότητές τους) και να παρατείνει σημαντικά τον χρόνο της ζωής.

10. Η χημειοθεραπεία είναι επώδυνη.

ΜΥΘΟΣ. Η χημειοθεραπεία είναι φαρμακευτική αγωγή που χορηγείται συνήθως από τη φλέβα οπότε ο μόνος πόνος που μπορεί να υπάρξει είναι στιγμιαίος, με την τοποθέτηση του φλεβοκαθετήρα. Η έγχυση του φαρμάκου είναι ανώδυνη. Εξάλλου υπάρχουν και χημειοθεραπευτικά φάρμακα που χορηγούνται από το στόμα.

11. Η χημειοθεραπεία έχει τοξικότητα.

ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ . Όπως κάθε θεραπεία, έτσι και η χημειοθεραπεία έχει παρενέργειες, που εξαρτώνται από την επιλογή των φαρμάκων, τη σωστή χορήγησή τους και την ιδιοσυγκρασία του ασθενή. Σε κάθε περίπτωση όμως οι παρενέργειες από τη θεραπεία πρέπει να αξιολογούνται και να αντιμετωπίζονται αποτελεσματικά, από τον θεράποντα ογκολόγο. Γι’ αυτό το λόγο η χημειοθεραπεία πρέπει να γίνεται μόνο σε εξειδικευμένα κέντρα.

12. Οι παρενέργειες της χημειοθεραπείας θα παραμείνουν ως μόνιμες βλάβες.

ΜΥΘΟΣ. Οι περισσότερες παρενέργειες υποστρέφουν μετά την ολοκλήρωση της χημειοθεραπείας. Ορισμένες μπορεί να παραμείνουν για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα και είναι σημαντική η αποτελεσματική αντιμετώπισή τους, ώστε να μην ταλαιπωρείται ο ασθενής.

13. Η χημειοθεραπεία μπορεί να προκαλέσει στειρότητα.

ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ. Τα περισσότερα κυτταροστατικά φάρμακα προκαλούν στειρότητα, η οποία μπορεί να είναι προσωρινή ή μόνιμη ανάλογα με την χορηγούμενη αγωγή. Στις γυναίκες μερικά φάρμακα σταματούν την παραγωγή ωαρίων.Στην περίπτωση αυτή εμφανίζονται και συμπτώματα εμμηνόπαυσης, όπως ανωμαλίες στην εμφάνιση της περιόδου η οποία τελικά θα σταματήσει, εξάψεις, ξηρό δέρμα και ξηρότητα στον κόλπο. Σε περιπτώσεις προσωρινής στειρότητας, η περίοδος επανέρχεται μόλις τελειώσει η χημειοθεραπεία. Στους άνδρες ορισμένα φάρμακα μειώνουν τον αριθμό των σπερματοζωαρίων, για όσο διάστημα γίνονται οι θεραπείες. Καλό θα είναι τα άτομα που βρίσκονται σε αναπαραγωγική ηλικία να συζητούν τα θέματα αυτά με τον ογκολόγο που είναι υπεύθυνος για τη θεραπεία τους, πριν την ξεκινήσουν.

14. “Το φάρμακο του καρκίνου” θα αποτελέσει τη λύση για όλα τα κακοήθη νοσήματα.

ΜΥΘΟΣ. Ο καρκίνος δεν είναι ένα μόνο νόσημα, αλλά πολλά, με διαφορετική αιτιολογία, παθογένεια και κλινική πορεία. Αναμενόμενο είναι και οι θεραπείες που θα προκύψουν να είναι πολλές και διαφορετικές, και όχι μια για όλες τις μορφές του καρκίνου. Κατά καιρούς εμφανίζονται ελπιδοφόρα ερευνητικά πορίσματα, που βοηθούν την επιστημονική γνώση, αλλά χρειάζεται προσοχή, σύνεση και σωστή αξιολόγηση, ώστε να μην παρέχονται ψεύτικες ελπίδες, που μετά διαψεύδονται, με αποτέλεσμα την απογοήτευση των ασθενών και των συγγενών τους.

15. “Το φάρμακο του καρκίνου” έχει βρεθεί αλλά μεγάλα διεθνή συμφέροντα το κρύβουν και δεν το παρέχουν στον κόσμο.

ΜΥΘΟΣ . Πρόκειται για ανυπόστατο, αβάσιμο και ατεκμηρίωτο μύθο, που συνδέεται με τη γενικότερη καχυποψία της εποχής μας απέναντι στην ιατρική επιστήμη. Είναι γεγονός ότι οι σύγχρονες κοινωνίες, εθισμένες στα μεγάλα τεχνολογικά επιτεύγματα, δεν μπορούν εύκολα να αποδεχθούν την αποτυχία! Η έρευνα προχωρά με μικρά, αλλά συνεχή βήματα, παρέχοντας θεραπεία σε ορισμένες μορφές καρκίνου, ενώ η πρόκληση παραμένει για τις υπόλοιπες μορφές.