Μία νόσος που προσβάλλει άτομα όλων των ηλικιών είναι η λοιμώδης μονοπυρήνωση. Τα ενοχλητικά της συμπτώματα μας ταλαιπωρούν για μέρες και χρειάζεται η συμβολή του γιατρού μας για την αντιμετώπισή της. Ο καθηγητής παιδιατρικής Δημήτρης Ζουμπουλάκης, μέλος της επιστημονικής ομάδας, καθηγητή Παιδιατρικής του Πανεπιστημίου Αθηνών Γιώργου Χρούσου* μας μιλά για την ασθένεια αναλύοντάς μας ένα αληθινό περιστατικό που ο ίδιος έχει αντιμετωπίσει. 

Τι είναι η λοιμώδης μονοπυρήνωση;

Η Λοιμώδης Μονοπυρήνωση (ή Αδενικός Πυρετός, ή Κissing Disease ή Νόσος των Αρραβωνιασμένων) είναι λοιμώδες Νόσημα που προσβάλλει σχεδόν όλες τις ηλικίες. Σχετικά συχνότερα παρουσιάζεται στους εφήβους και γενικώς στα νεαρά άτομα. Στα νεογνά και στα βρέφη είναι εντελώς σπάνια. Επέρχεται κατά κανόνα σποραδικά, κυρίως τη άνοιξη και το φθινόπωρο.

Πού οφείλεται η εμφάνιση της λοιμώδους μονοπυρήνωσης; Ποια είναι τα βασικά συμπτώματά της; 

Σήμερα γνωρίζουμε ότι το λοιμώδες αυτό νόσημα οφείλεται κατεξοχήν στον ιό Epstein – Barr (EBV) και μεταδίδεται κυρίως από το στόμα με τα σταγονίδια του σιέλου. Σπανιότατα από τη γεννητική οδό και τα προϊόντα του αίματος. Ο χρόνος επώασης κυμαίνεται απο 21 ημέρες, μέχρι και 6 εβδομάδες (κατά του Hoagland). Η τυπική μορφή της Λοιμώδους Μονοπυρηνώσεως παρουσιάζεται κυρίως στις ηλικίες μεταξύ 15-25 χρονών. Αρχίζει με υψηλό πυρετό, κεφαλαλγία, κακουχία και ενοχλήσεις απο το ρινοφάρυγγα. Συχνά, συνυπάρχει εκσεσημασμένη κυνάγχη με ψευδομεμβρανώδες επίχρισμα. Παράλληλα παρατηρείται διόγκωση, κατεξοχήν, των τραχηλικών λεμφαδένων. Συνυπάρχει υπερσπληνισμός και σπανιότερα ηπατομεγαλία. Στα βρέφη και τα νήπια η Λοιμώδης Μονοπυρήνωση εμφανίζεται με άτυπη κλινική εικόνα:χαρακτηρίζεται δε απο διαταραχές του πεπτικού συστήματος και συμπτώματα κοινής λοίμωξης των ανώτερων αναπνευστικών οδών.

Ποιες είναι οι μορφές της λοιμώδους μονοπυρήνωσης;

Περιληπτικά η Λοιμώδης Μονοπυρήνωση παρουσιάζει τρεις μορφές:

-Τη λεμφοκοκκιωματώδη μορφή, η οποία χαρακτηρίζεται απο οξεία έναρξη με ταχεία διόγκωση των λεμφαδένων κυρίως της τραχηλικής χώρας.

– Την μορφή με έντονα τα ευρήματα στη φαρυγγική κοιλότητα. Προσομοιάζει της διφθεριτικής κυνάγχης και

-Την τυφική ή λευχαιμική μορφή, όπου κυριαρχούν ο υψηλός πυρετός (αναφέρεται περίπτωση υπερπυρεξίας, άνω των σαράντα ημερών) και αλλοιώσεις του αίματος.

Ένα αληθινό περιστατικό:

Πριν από μερικά χρόνια αποφασίσαμε με μια ομάδα Γερμανών φίλων Καθηγητών και μαθητών της Γερμανικής Σχολής Αθηνών να επισκεφθούμε το νησί των Σποράδων: τη Σκόπελο. Ενώ είχε αρχίσει κανονικά η δουλειά στο ιατρείο, παίρνω ένα τηλεφώνημα από κάποιο φίλο συνάδελφο. Με παρακαλούσε να εξετάσω ένα “κορίτσι” 16 περίπου ετών από τη Σκόπελο. Παρόλο που κατά την γνώμη του φίλου γιατρού η άρρωστη έπασχε από Λοιμώδη Μονοπυρήνωση, κάποιος άλλος “ειδικός” συνάδελφος της είχε συστήσει. Λόγω αμφιβολιών να γίνει λήψη και βιοψία τραχηλικού αδένος. Ήθελε λοιπόν να έχει και τη δική μου γνώμη, του έμπειρου! Η νεαρή άρρωστη ήλθε πράγματι την κανονισμένη ώρα στο ιατρείο. Συνοδευόταν από τον επίσης νεαρό, 20 ετών περίπου σύζυγό της. Το ζευγάρι όπως πληροφορήθηκα ήταν πομακικής καταγωγής. Από κάποιο χωριό έξω από τη Φλώρινα, όμως ζούσε και εργαζόταν στην Σκόπελο.

Μετά τις πρώτες συστάσεις γνωριμίας πρότεινα στο συνεσταλμένο κάπως ανδρόγυνο να καθίσει. Άρχισα να παίρνω το ιστορικό όσο γινόταν με πιο πολλές λεπτομέρειες και με τη σχετική λόγω γλώσσας δυσκολία. Αφού τελείωσα τη συζήτηση άρχισα να εξετάζω την άρρωστη. Εκείνο που με ξένισε από την πρώτη στιγμή και με εμπόδιζε να ψηλαφίσω σωστά τους τραχηλικούς αδένες ήταν τα εντυπωσιακά και δυσανάλογα βαριά σκουλαρίκια της άρρωστης, “τα ενώτια”, για να προσδώσω μεγαλύτερη έμφαση σε αυτό το γεγονός. Είχε κανείς την εντύπωση ότι ήταν τόσο προσκολλημένα στα αυτιά της σαν αν αποτελούσαν τη συνέχεια σε ένα ενιαίο σώμα. Θα αποφύγω να αναφερθώ στον περιβάλλοντα των σκουλαρικιών χώρο.

Όταν τελείωσα την εξέταση κάθισα στο γραφείο μου και μετά τη σιωπή μερικών δευτερολέπτων είπα τη γνώμη μου. Η όλη κλινική εικόνα σύμφωνα και με το ιστορικό θύμιζε, σε μεγάλο βαθμό άτυπη μορφή Λοιμώδους Μονοπυρήνωσης: ασθενής με οιδηματώδη βλέφαρα και εσκεσημασμένη διόγκωση των τραχηλικών, κυρίως, λεμφαδένων. Χωρίς επίχρισμα στις αμυγδαλές, αλλά με διάχυτο, καθολικό κηλιβλατιδώδες εξάνθημα. Υπήρχε μέτρια σπληνομεγαλία, χωρίς ηπατική διόγκωση και δεκατική πυρετική κίνηση. Οι εξετάσεις του αίματος έδειχναν έντονη λεμφοκυττάρωση και υψηλή καθίζηση. Στην ερώτηση τους, αν έπρεπε να γίνει αφαίρεση για βιοψία κάποιου τραχηλικού αδένα απάντησα ότι δεν είμαι σύμφωνος. Όμως, πριν από όλα και πριν να γίνει στη συνέχεια οτιδήποτε θα ΄περπε πρώτα η νεαρή ασθενής να απομακρύνει έστω και για μικρό χρονικό διάστημα τα σκουλαρίκια από τα αυτιά της. Μόλις άκουσε η άρρωστη τη σύσταση μου αυτή αντέδρασε άμεσα. Άρχισε να σιγοκλαίει, να αρνείται έντονα να δεχθεί κάτι τέτοιο και να εκλιπαρεί το σύζυγό της να μην συμφωνήσει με τη γνώμη μου. Προσπαθούσα με όσο πιο ήρεμο και ανθρώπινο τρόπο γινόταν, να τους εξηγήσω το πρόβλημα και αν του αιτιολογήσω την απόφαση μου. Η γυναίκα ήταν ανένδοτη. Πεισματικά “πίεζε” το σύζυγό της να φύγουν απο το ιατρείο  και να μην αποδεχθούν την συμβουλή μου.

Ήταν μια από τις λίγες, ευτυχώς, στιγμές που μετάνιωσα διότι είχα διαλέξει το επάγγελμα του γιατρού. Αφού έκανα για λίγο ακόμα χρονικό διάστημα υπομονή και προσπαθούσα επί 5-10 λεπτά να την πείσω ότι ήταν προτιμότερο να βγάλει τα σκουλαρίκια, παρά να της γίνει “εγχείριση στο λαιμό”, εκείνη παρέμενε ανένδοτη. Οπότε και εγώ άλλαξα συμπεριφορά. Με “προσποιητή” σοβαρότητα και “υποκριτικά” έντονο θυμό τους τόνισα ότι κάθε περαιτέρω συζήτηση ήταν περιττή και για αυτό δεν είχαν καμιά θέση πια στο ιατρείο μου. Θα μπορούσαν να φύγουν και αν ζητήσουν τη βοήθεια κάποιου άλλου συναδέλφου. Ο δυστυχής σύζυγος, καλοδιάθετος και υπομονετικός την παρακαλούσε συνεχώς, κάτι που αποδείχθηκε όμως μάταιο να συμφωνήσει. Φθάνοντας μάλιστα στην έξοδο, αφού μου έδωσε το χέρι, με κάπως απολογητικό ύφος είπε ψιθυριστά ότι θα προσπαθούσε να την μεταπείσει στο σπίτι, και θα μου τηλεφωνούσε. Χωρίς να δεχθώ καμιά αμοιβή εγκατέλειψαν το ιατρείο.

Δεν τους ξανασυνάντησα ποτέ και για αρκετό χρονικό διάστημα δεν είχα κανένα νέο τους. Κάποιο απόγευμα μου τηλεφώνησε ο συνάδελφος που μου τους είχε στείλει και με ενημέρωσε για την εξέλιξη. Η ασθενής επείσθη τελικά από τον άντρα της και αφαίρεσε τα σκουλαρίκια. Και απο τότε “Ω του θαύματος”, μέσα σε 20 ημέρες υποχώρησε η διόγκωση των τραχηλικών αδένων, απεφεύχθη  η βιοψία και σ’ ένα περίπου μήνα η υγεία της άρρωστης είχε πλήρως αποκατασταθεί.

Τί είχε συμβεί; Ήταν άλλη μία σύμπτωση; Ήταν αλλεργική αντίδραση; Ήρθε το πλήρωμα του χρόνου της αυτοϊάσεως της Λοιμώδους Μονοπυρήνωσης; Ή ήταν διαίσθηση εκ μέρους μου (λόγω της μακροχρόνιας πείρας) η απομάκρυνση των σκουλαρικιών; Μέχρι σήμερα δεν μπόρεσα να δώσω κάποια επιστημονική ή λογικοφανή εξήγηση! Το αποτέλεσμα της ιστορίας ήταν να γίνω , σε βραχύ χρονικό διάστημα, στην Ελληνική Πομακική μειονότητα… “ονομαστός και περιζήτητος”.