Απαντά η Πόλλυ Ιωσιφίδη, Συμβουλευτική Ψυχοθεραπεύτρια και Πρόεδρος του Κολλεγίου Ανθρωπιστικών Επιστημών – ICPS.
-Γιατί μας τρομάζουν τα γηρατειά; Γιατί δεν πρέπει να θεωρούμε όλους τους ηλικιωμένους «σοφούς»;
Τα Γηρατειά-Γεράματα δεν είναι ούτε κακή, βρώμικη λέξη ούτε μια επαίσχυντη κατάσταση, αλλά για τους επιζώντες της νιότης είναι αναπόφευκτα, και συχνά τρομακτικά. Είναι η ηλικία όπου δεν υφίσταται πλέον η ψευδαίσθηση της αθανασίας, και που τα μεγάλα υπαρξιακά ερωτήματα – ποιός είμαι, τί είμαι, γιατί υπάρχω, που πηγαίνω – προβάλουν επιτακτικά και απαιτούν άμεση απάντηση.
Επιπλέον, η διαδικασία γήρανσης , του να μεγαλώνει να γερνά κάποιος, συχνά είναι γεμάτη απογοήτευση, δυσαρέσκεια και αδυναμία. Η εξασθένηση της υγείας, η απώλεια δυνάμεων και ικανοτήτων, η απαίτηση αλλά και ανάγκη συνεχούς αναπροσαρμογής της αυτοεικόνας, έχουν ως αποτέλεσμα την παραίτηση του ατόμου από τη συμμετοχή του στις ενεργές, τάξεις των ενεργητικών, υπεύθυνων ενηλίκων. Στις σύγχρονες δυτικές κοινωνίες, οι παραπάνω δυσάρεστες καταστάσεις δεν απαλύνονται/αποζημιώνονται από την ιδιαίτερη αναγνώριση και το σεβασμό απέναντι στην τρίτη ηλικία. Και σωστά, δίκαια ίσως.
Είναι ένδειξη ρατσισμού να υπαινίσσεται κανείς ότι όλοι οι ηλικιωμένοι είναι σοφοί, ανεκτικοί και δεκτικοί. Ο τυφλός συνυπολογισμός συχνά είναι τόσο επιβλαβής τόσο επιζήμιος όσο και ο φανερός αποκλεισμός.
-Μπορεί η συμβουλευτική να βοηθήσει τους συγγενείς των ηλικιωμένων;
Οι συγγενείς των ηλικιωμένων επίσης υποφέρουν, συχνά μη γνωρίζοντας πώς να αντιμετωπίσουν τις αλλαγές, ακόμη και τις μικρές, ανεπαίσθητες αλλαγές στην εμφάνιση, ή την αντίληψη της πραγματικότητας ή τη συμπεριφορά. Από ένα σημείο και μετά, η αλλαγή παύει να πανηγυρίζεται, δε θεωρείται πια ανάπτυξη αλλά χειροτέρευση. Τα Γηρατειά/Γεράματα είναι επίσης μια ισχυρή υπενθύμιση της αναπόφευκτης προοπτικής, που είναι κοινή για όλους.
Η Συμβουλευτική μπορεί να προσφέρει μεγάλη βοήθεια στους ηλικιωμένους και στους συγγενείς τους. Όχι μόνο προλαμβάνοντας και προετοιμάζοντάς τους για τις πιθανές δυσκολίες που θα ‘ρθουν ή προσφέροντας την υποστήριξη που θα είναι τότε απαραίτητη, αλλά περισσότερο προσπαθώντας να ανατρέψει τις υπάρχουσες αντιλήψεις την υπάρχουσα νοοτροπία που αφορά στα γηρατειά. Θα ήταν σημαντικό να βοηθηθούν οι ηλικιωμένοι να επαναδιεκδικήσουν και να επανακτήσουν την ατομικότητά τους.
-Πώς μπορώ να βοηθήσω ουσιαστικά έναν ηλικιωμένο να νιώσει καλύτερα;
Το άγχος και η δυστυχία που συχνά συνοδεύουν την τέταρτη πράξη μιας ζωής, θα μπορούσε ίσως να αποφευχθεί ή τουλάχιστον να μετριαστεί, αν τα γηρατειά έπαυαν να θεωρούνται ως μία καλά ορισμένη κατάσταση. Θα ήταν προτιμότερο να θεωρούνταν ως μία σειρά από στάδια τα οποία βιώνονται διαφορετικά από κάθε άτομο, όπως και τα υπόλοιπα στάδια της ζωής. Τα Γηρατειά σημαίνουν κάτι παραπάνω απ’ το να μην είναι κανείς νέος. Οι γενικεύσεις είναι διαχωριστικές. Είναι πιο εύκολο να είναι κανείς συγκαταβατικός στους ηλικιωμένους και να τους κατατάξει σε μια γενική κατηγορία, παρά να ενδιαφερθεί απλά στον τρόπο που ο καθένας τους βιώνει τις τρέχουσες καταστάσεις και συνθήκες.
Αυτή η αντιμετώπιση/θεώρηση της γήρανσης θα απελευθέρωνε του ηλικιωμένους από το να νιώθουν παγιδευμένοι σε μια διαδικασία που είναι προβλέψιμη, συνήθης και προκαθορισμένη. Ο καθένας από μας, νέος και μεγαλύτερος, θα ξαφνιαζόταν από τις δικές του αντιδράσεις και επιλογές, ακόμη περισσότερο, αντιμετωπίζοντας το πέρασμα του χρόνου, τα μεγάλα μυστήρια της ζωής, ακόμη και το θάνατο. Ο καθένας από μας έχει τη δυνατότητα να αποβλέπει σε μια ικανοποιητική τέταρτη πράξη και σε μια αξιοπρεπή έξοδο.
