Για ποιους λόγους υπάρχει ανταγωνισμός μεταξύ πατέρα και γιου; Είναι εκδίκηση νεότητας από τον πατέρα;…
Γράφει η Λητώ Κατάκη, ψυχολόγος-οικογενειακή θεραπεύτρια, Διευθύντρια Εργαστηρίου Διερεύνησης Ανθρωπίνων Σχέσεων.
Αυτό το ερώτημα που συχνά εκφράζεται ως παράπονο από την πλευρά των παιδιών, το έχω ακούσει τόσο για τη σχέση πατέρα- γιου όσο και για αυτή της μητέρας –κόρης.
Η γνώμη μου είναι ότι κάτω από τις συμπεριφορές, τα λόγια και τις αντιδράσεις των γονιών – οι οποίες εκλαμβάνονται ως «ανταγωνισμός» ή και απόρριψη – εγώ συχνά έχω ανακαλύψει μια «τοξική» αγωνία.
Ας δούμε κάποιους μηχανισμούς δημιουργίας και κλιμάκωσης αυτής της αγωνίας:
– την προβολή αδυναμιών, αποτυχιών και λαθών του πατέρα πάνω στο παιδί (του γονιού θα έλεγα, αλλά σαφώς η ταύτιση που απαιτείται για την προβολή κάνει το παιδί του ίδιου φύλου -εφόσον υπάρχει- πιο ευάλωτο σ’ αυτό το μηχανισμό), με αποτέλεσμα να δημιουργείται φόβος, αλλά ακόμα και έντονες αντιδράσεις απόρριψης,
– την ανησυχία (που μπορεί να είναι και πεποίθηση) ότι δεν είμαι καλός πατέρας (γονιός), μπορεί να οδηγήσει σε έντονα αρνητικές αντιδράσεις μπροστά στα αναμενόμενα και φυσιολογικά λάθη και τις αδυναμίες του γιου, που εκλαμβάνονται ως «αποτυχία» του πατέρα,
– όσο περισσότερο ψυχικό πόνο έχει υποστεί ένας πατέρας, τόσο περισσότερο είναι πιθανό να προσπαθήσει να απαλλάξει το παιδί του από ανάλογο πόνο, πιέζοντας για τελειότητα με σκοπό την αποφυγή ανάλογων «λαθών», ή την υπερπροστασία.
Όταν λοιπόν η αγωνία αυτή είναι υπερβολική και ακόμα περισσότερο όταν είναι ασυνείδητη άρα χωρίς «φίλτρα» λογικής, μπορεί να οδηγήσει σε απόρριψη, υπερπροστασία, ξεσπάσματα «οργής», μείωση και απαξίωση του γιου που μπορεί να φαίνονται ως ανταγωνισμός, να «κόβουν τα φτερά» του γιου, να του στερούν τη στήριξη, αποδοχή και πίστη του πατέρα του προς αυτόν.
Και το σημαντικότερο, συχνά οδηγούν στο να γίνουν πραγματικότητα οι φόβοι του πατέρα, γιατί ο γιος απομακρύνεται από αυτόν, δυσκολεύεται να πιστέψει στον εαυτό του ή/και να πάρει πρωτοβουλίες και να «ανοίξει τα φτερά του», και έτσι, ο πατέρας πραγματικά καταλήγει να αποτυγχάνει στο ρόλο του!
Αυτό που θα έλεγα ότι λείπει περισσότερο απ’ όλα στους άντρες/γιους της εποχής μας είναι η αποδοχή του πατέρα τους που μόνο από τη συναισθηματική επικοινωνία μαζί του θα έπαιρναν.
Όσο περισσότερο λοιπόν, ο σύγχρονος άντρας αναπτύσσει συναισθηματική νοημοσύνη, μαθαίνει δηλαδή να ανιχνεύει, να κατανοεί και να επεξεργάζεται τα συναισθήματά τα δικά του και των άλλων, τόσο περισσότερο θα μπορεί να πάρει και να δώσει αποδοχή , στήριξη και ζεστασιά από το ρόλο του πατέρα ή του γιου.
Και αυτή η σχέση, ή μάλλον η απουσία της, είναι τόσο ισχυρή που αποτελεί πιστεύω τη βασική κινητήριο δύναμη για την αλλαγή των ανδρών, περισσότερο ίσως και από τη σχέση με τη σύντροφό τους.
