O πονοκέφαλος στα παιδιά: Τι πρέπει να γνωρίζουν οι γονείς

04/11/2016
Ομάδα Σύνταξης
Παιδί

Πονοκέφαλος στα παιδιά Τι πρέπει να γνωρίζουν οι γονείς; Ο πονοκέφαλος είναι ένα πολύ συχνό πρόβλημα της παιδικής ηλικίας, που προκαλεί αναστάτωση και φόβο στο παιδί και στην οικογένεια και που επηρεάζει τόσο τη συμμετοχή όσο και την επίδοσή του, σε σχολικές και εξωσχολικές δραστηριότητες. Ενδεικτικά, αναφέρεται ότι το ποσοστό της κεφαλαλγίας κυμαίνεται από 4–20% στη προσχολική ηλικία, αυξάνεται στο 40–50 % με την είσοδο στο σχολείο και φτάνει το 50-80% στην εφηβεία. Σαν υποκειμενικό σύμπτωμα απαιτεί τη μαρτυρία του πάσχοντα, η οποία απουσιάζει τα τρία πρώτα χρόνια της ζωής με αποτέλεσμα να υποεκτιμάται η συχνότητα σε αυτή την ηλικία. Μελέτες, καταδεικνύουν ραγδαία αύξηση της κεφαλαλγίας στα παιδιά τα τελευταία 30 χρόνια. Τύποι πονοκεφάλου Πρωτοπαθής χωρίς συνυπάρχοντα αίτια. Δευτεροπαθής ή οργανική, που είναι αποτέλεσμα: ◦Πυρετού, φυσικής καταπόνησης, έκθεσης στον ήλιο. ◦ Λοιμώξεων ( μηνιγγίτιδα, ωτίτιδα, ιγμορίτιδα). ◦Κρανιοεγκεφαλικών κακώσεων. ◦Αγγειακής αιμορραγίας. ◦Χωροκατακτητικών εξεργασιών(όγκοι εγκεφάλου). ◦Δηλητηριάσεων με φαρμακευτικές ουσίες. ◦Άγχους. Πώς θα υποψιαστείτε ότι το παιδί σας έχει πονοκέφαλο; ◦Κάθεται ήσυχο, δε συμμετέχει, δεν παρακολουθεί τηλεόραση. ◦Κοιμάται σε ασυνήθιστη ώρα. ◦'Εχει εμετούς, ναυτία ή κοιλιακά άλγη. ◦Φαίνεται κουρασμένο. ◦Ενοχλείται από το φως ή από θορύβους. Μάθετε να ξεχωρίζετε το είδος του πονοκεφάλου: Στην περίπτωση της πρωτοπαθούς κεφαλαλγίας με τη συμπαράστασή σας, τη φαρμακευτική αγωγή, την αποφυγή εκλυτικών αιτίων, την αλλαγή τρόπου ζωής θα βελτιώσετε τις επιπτώσεις του πονοκεφάλου στη ζωή του παιδιού σας. Μελετώντας το πρόβλημα, θα μπορέσετε να αποκλείσετε σοβαρές καταστάσεις που προκαλούν τη δευτεροπαθή κεφαλαλγία και χρήζουν άμεσης ιατρικής αντιμετώπισης. Κεφαλαλγία τάσεως: «Κάποιος μου σφίγγει το κεφάλι» είναι η συνήθης περιγραφή. Είναι επεισοδιακή ή χρόνια και διαρκεί από 30’ μέχρι μέρες. Εντοπίζεται στο πίσω μέρος της κεφαλής, αλλά μπορεί να είναι και αμφοτερόπλευρος. Ο πόνος είναι σταθερός, μετρίας εντάσεως και χωρίς σφίξεις. Δεν επηρεάζει το επίπεδο εγρήγορσης του παιδιού και δεν συνοδεύεται από εμετούς. Μυϊκός σπασμός πιθανόν να συνυπάρχει. Ημικρανία: Επηρεάζει 8% των παιδιών, 6% των ανδρών και 18% των γυναικών. Οικογενειακό ιστορικό ημικρανίας υπάρχει σε ένα ποσοστό 70% των πασχόντων. Xαρακτηρίζεται από επεισόδια υποτροπιάζουσας κεφαλαλγίας με ελεύθερα μεσοδιαστήματα, μετρίας ή σοβαρής έντασης, που εντοπίζεται στο μέτωπο και στον κρόταφο. Στα παιδιά, κατά 30% είναι αμφοτερόπλευρος. Έχει σφήζοντα χαρακτήρα και διαρκεί από μερικές ώρες έως και μέρες. Συνυπάρχουν ναυτία ή και εμετός, φωτοφοβία ή φωνοφοβία. Χειροτερεύει με τη σωματική δραστηριότητα και ανακουφίζεται με την ξεκούραση σε σκοτεινό ήσυχο δωμάτιο και εξαφανίζεται μετά από βαθύ ύπνο. Στα παιδιά, οι εξωκρανιακές εκδηλώσεις της ημικρανίας είναι περισσότερο θορυβώδεις, οφείλονται σε αγγειοκινητικές διαταραχές και επισκιάζουν την κεφαλαλγία. Το παιδί παραπονείται για υποτροπιάζοντα κοιλιακά άλγη και περιοδικούς κυκλικούς εμετούς. Εμφανίζει ωχρότητα ή έξαψη, ταχυκαρδία και ευερεθιστικότητα. Η κλασσική ημικρανία με αύρα είναι σπανιότερη στα παιδιά παρά τους ενήλικες και χαρακτηρίζεται από πρόδρομα του πονοκεφάλου σημάδια, όπως οπτικές, ακουστικές ή οσφρητικές ψευδαισθήσεις. Η αύρα προηγείται κατά 5-30’ της εμφάνισης της κεφαλαλγίας. Πότε θα ανησυχίσω για τον πονοκέφαλο του παιδιού μου; Σημεία που χαρακτηρίζουν την επικινδυνότητα της κατάστασης είναι : ◦Πονοκέφαλος που ξυπνά το παιδί ◦Συνοδεύεται : από πρωινούς εμετούς. από πυρετό. από δυσκαμψία του αυχένα. από διαταραχές της όρασης. από αλλαγές στη συμπεριφορά και εγρήγορση. · Ακολουθεί τραύμα στο κεφάλ.ι · Επιδεινώνεται με την πάροδο του χρόνου. · Διαφέρει από προηγούμενες προσβολές. · Δεν υποχωρεί με τη χορήγηση παυσίπονου. Προετοιμαστείτε για την επίσκεψη στον παιδίατρο σας: Το ιστορικό είναι το βασικό εργαλείο για τη διάγνωση της αιτίας του πονοκεφάλου. ◦Θα ερωτηθείτε για την πρωτοεμφάνιση, τη διάρκεια, τη συχνότητα, τον εντοπισμό, τον χαρακτήρα και την περιοδικότητα. ◦Υπάρχουν άλλα συμπτώματα ; όπως ναυτία, εμετοί, κοιλιακά άλγη, πυρετός, δυσκαμψία του αυχένα, φωτοφοβία ή φωνοφοβία. ◦Συσχετίσατε κάτι με την έναρξη του πονοκεφάλου; (φαγητό, οσμές, έκθεση στον ήλιο, κλιματολογικές αλλαγές, άθληση, άγχος, έμμηνος ρύση). ◦Ξεχωρίσατε προειδοποιητικά σημεία ; ◦Είχε τραύμα στο κεφάλι ; ◦Υπάρχει κάτι που απαλύνει τον πόνο ; ◦Τι φάρμακα παίρνει ; ◦Πάσχουν από πονοκεφάλους άλλα μέλη της οικογένειας; Πολύ χρήσιμο και υποβοηθητικό στη διάγνωση είναι η σύνταξη ημερολογίου πονοκεφάλων. Διερεύνηση και διάγνωσή. Το ιστορικό και η κλινική εξέταση με έμφαση στο νευρολογικό σύστημα συνηθέστατα θέτουν τη διάγνωση. Σπανιότερα ο παιδίατρος θα σας εισηγηθεί : ◦Αιματολογικές εξετάσεις ( αναιμία, υπογλυκαιμία). ◦Βυθοσκόπηση ( οίδημα οπτικής θηλής ). ◦Οσφυονωτιαία παρακέντηση ( μόλυνση – αιμορραγία ). ◦Αξονική ή μαγνητική τομογραφία ( όγκοι, αγγειακές και εγκεφαλικές ανωμαλίες ). ◦Συνεργασία σε άλλες ειδικότητες ( νευρολόγο, οφθαλμίατρο, αλλεργιολόγο, ψυχολόγο). Μπορώ να σταματήσω τους πονοκεφάλους; Δεν μπορείτε να τους εξαλείψετε. Μπορείτε όμως να τους μετριάσετε σε διάρκεια και συχνότητα τροποποιώντας τον τρόπο ζωής σας, τις διατροφικές σας συνήθειες και ακολουθώντας σχολαστικά τους κανόνες της υγιεινής ζωής. 1.΄Αγχος: Είναι παντού, δεν αποφεύγεται. Η κεφαλαλγία τάσεως σχεδόν αποκλειστικά οφείλεται στο άγχος και η ημικρανία επιδεινώνεται σε αγχωτικές καταστάσεις. Σχολική εργασία, βαρυφορτωμένο πρόγραμμα εξωσχολικών δραστηριοτήτων, σφοδρή επιθυμία για επιτυχία, διαπροσωπικές σχέσεις, οικογενειακές εντάσεις, ανταγωνισμός με αδέλφια ή συμμαθητές, λύπη και μελαγχολία φορτώνουν τα παιδιά με άγχος. Διδάξτε το παιδί σας με τη βοήθεια ειδικού την αντιμετώπιση του άγχους. 2. Διατροφή: Φροντίστε για την υγιεινή διατροφή με τακτικά γεύματα και δώστε ιδιαίτερη έμφαση στο πρόγευμα και στην ενυδάτωση. Ουσίες που έχουν ενοχοποιηθεί για τη πρόκληση πονοκεφάλου είναι: Σοκολάτα, Πίτσα, Κίτρινα τυριά, Τρόφιμα με συντηρητικά ( κονσέρβες – αλλαντικά ). Χρωστικές τροφίμων, Καφεΐνη και κόκκινα αναψυκτικά. Ξηροί καρποί, Ξύδι, Κρεμμύδια. Μπανάνα και χυμοί εσπεριδοειδών. 3.Ύπνος: Ρυθμίστε τον ύπνο του παιδιού σας με τακτικές ώρες κατάκλισης και έγερσης. Φροντίστε να είναι αρκετός. 4.Άθληση: Τακτική και μετρίας εντάσεως είναι επωφελής. Η καταπόνηση βλάπτει. 5.Αποφύγετε έντονες οσμές, δυνατούς θορύβους, άπλετους φωτισμούς που μπορεί να πυροδοτήσουν τον πονοκέφαλο. Βοηθήστε το παιδί σας: Στις περιπτώσεις της πρωτοπαθούς κεφαλαλγίας, η αυτοπροστασία για την αποφυγή πυροδοτικών μηχανισμών και ορισμένες απλές μέθοδοι, όπως χορήγηση παυσίπονου, πάγος στο σημείο του πόνου ή αν συνυπάρχει ναυτία, ένα παγάκι στο στόμα, ξεκούραση σε ήσυχο και ημιφωτισμένο δωμάτιο, ένα χαλαρωτικό massage, περιορισμός της ψυχολογικής φόρτισης με ευχάριστες σκέψεις, μετριάζουν την ένταση του πόνου. Με τον παιδίατρό σας θα καταστρώσετε σχέδιο φαρμακευτικής αντιμετώπισης του πονοκεφάλου. Να θυμάστε ότι η έγκαιρη χορήγηση παυσίπονου είναι επωφελής, αλλά η συχνή και αλόγιστη χρήση, προκαλεί ελαττωμένη ανταπόκριση και οδηγεί σε χρόνια κεφαλαλγία. Όταν οι κρίσεις της ημικρανίας είναι συχνές, διαταράσσουν τη φυσιολογική ζωή του παιδιού, το αναγκάζουν σε σχολικές απουσίες με τα συνεπακόλουθα, σκεφθείτε την προληπτική θεραπεία με προπρανολόνη, κυπροεπταδίνη, αντιεπιληπτικά φάρμακα. Η βιταμίνη Β2, το συνένζυμο Q10 και το Μαγνήσιο, ίσως βοηθήσουν στην πρόληψη. Καταλήγοντας: Ίσως χρειαστεί ν ’αλλάξετε τρόπο ζωής, συμπεριφοράς και διατροφικές συνήθειες. Να σχεδιάσετε και να μετριάσετε τις εξωσχολικές δραστηριότητες. Να βοηθήσετε στη σχολική εργασία. Συμπαρασταθείτε στο παιδί σας, αλλά μη γίνετε υποχείριο της κατάστασης υποκύπτοντας σε εκβιασμούς και παράλογες απαιτήσεις. Μη διακατέχεστε από αισθήματα ενοχής, ιδιαίτερα στις περιπτώσεις που ο πονοκέφαλος είναι κληρονομικός. Εξηγήστε στο παιδί σας ότι δεν απειλείται η ζωή του και μάθετέ το ν ’αναγνωρίζει τα πρόδρομα σημεία, ν’ αποφεύγει τους εκλυτικούς παράγοντες και να βοηθά στη θεραπεία του. 
Από την παιδιατρική εταιρεία Κύπρου