Τικ και ψυχοσωματικές εκδηλώσεις στα παιδιά μας

<p><strong>Τιcs ( <strong>Τικς) </strong>και ψυχοσωματικές εκδηλώσεις στα παιδιά</strong></p>
<p>Τα τικς στα παιδιά  είναι ένα αρκετά συνηθισμένο πρόβλημα και ανησυχητικό  για τους περισσότερους γονείς. Ένα στα δέκα παιδιά μπορεί να εμφανίσει τικ, σε κάποιο στάδιο της σχολικής του ηλικίας. Η συνήθεια αυτή εμφανίζεται κυρίως σε παιδιά ηλικίας  5-6 ετών, κυρίως στα αγόρια και μπορεί να διαρκέσει μέχρι την έναρξη της εφηβείας, οπόταν τα τικς  αραιώνουν και σταδιακά εξαφανίζονται. Σε μερικές όμως περιπτώσεις μπορεί να συνεχιστούν μέχρι την ενήλικη ζωή, συνήθως σε καταστάσεις κόπωσης και συναισθηματικής φόρτισης.</p>
<p> Δεν συμβαίνουν με τη θέληση του παιδιού, αλλά είναι ένα αίσθημα ανάγκης λόγω άγχους, στρες, κούρασης (πνευματικής ή σωματικής), ανασφάλειας, έντασης μέσα στην οικογένεια, και προβλημάτων στο σχολείο.</p>
<p>Σε μερικές όμως περιπτώσεις τα τικς είναι σε κάποιο βαθμό προκλητά, για παράδειγμα, όταν  οι γονείς επισκεφθούν κάποιον ειδικό γιατί το παιδί τους που εμφανίζει κάποιο τικ, το παιδί μπορεί να μην εμφανίσει το τικ, γιατί έχει τη δυνατότητα να το καταστείλει. Εάν ο γιατρός συζητήσει για το συγκεκριμένο τικ μπροστά στο παιδί, το πιο πιθανό είναι ότι το παιδί, θα αρχίσει να το κάνει.</p>
<p>Τα μεγαλύτερα παιδιά όταν ερωτηθούν, δίνουν συνήθως μια απάντηση για να το δικαιολογήσουν, δηλαδή, μπορεί να πουν ότι ανοιγοκλείνω τα μάτια γιατί με καίνε,  ή τεντώνω το αυχένα μου γιατί έχει πιαστεί, ή  βήχω γιατί νοιώθω κάτι στο λαιμό μου.</p>
<p> Μπορεί να εμφανίζονται περιοδικά ανά εβδομάδες, να χειροτερεύουν σε περιόδους συναισθηματικής φόρτισης και να υποχωρούν όταν το παιδί είναι απορροφημένο με κάποια ασχολία και φυσικά εξαφανίζονται όταν το παιδί κοιμάται.</p>
<p> Όταν το παιδί απαλλαγεί από  κάποιο τικ δεν αποκλείεται να το αντικαταστήσει με κάποιο άλλο, νοουμένου ότι η συναισθηματική κατάσταση δεν έχει αλλάξει.</p>
<p> <strong>Τι είναι τα τικς.</strong></p>
<p>Τα τικς είναι ακούσιες στερεότυπες επαναλαμβανόμενες   κινήσεις μελών του σώματος ή  φωνητικοί επαναλαμβανόμενοι ήχοι.</p>
<p> Η αιτιολογία δεν είναι ξεκάθαρη αλλά μπορεί να οφείλονται τόσο σε ψυχογενή όσο και σε οργανικά αίτια. Σύμφωνα με τους ειδικούς, τα τικς συνδέονται με γενετικούς και νευρολογικούς παράγοντες, με τη ψυχοπαθολογία του ατόμου, με διάφορες λοιμώξεις, φάρμακα και φυσικά με το στρες και την κληρονομικότητα.</p>
<p>Τα τικς διακρίνονται σε:</p>
<p>Ø  <strong>Απλά κινητικά.</strong></p>
<p>Ø  <strong>Σύνθετα κινητικά.</strong></p>
<p>Ø  <strong>Απλά φωνητικά ή ηχητικά.<br /></strong><br />Ø  <strong>Σύνθετα φωνητικά ή ηχητικά.</strong></p>
<p> </p>
<p><strong>Απλά κινητικά</strong></p>
<p>Τα απλά εκδηλώνονται με κίνηση μιας ομάδας μυών. Είναι γρήγορη και επαναλαμβανόμενη, συχνά ρυθμική, αλλά αρκετές φορές, η κίνηση δεν εμφανίζει κάποια ρυθμική ακολουθία.<strong></strong></p>
<p>Εκδηλώνονται με:</p>
<p>·         Ανοιγοκλείσιμο των βλεφάρων.</p>
<p>·         Ανασήκωμα των φρυδιών.</p>
<p>·         Ανασήκωμα της μύτης.</p>
<p>·         Τίναγμα του κεφαλιού.</p>
<p>·         Τέντωμα του λαιμού.</p>
<p>·         Άγγιγμα της μύτης</p>
<p>·         Ανασήκωμα των ώμων.</p>
<p>·         Σούφρωμα ή δάγκωμα ή γλείψιμο των χειλιών.<br /><br />         Διάφορες γκριμάτσες.</p>
<p><strong>Σύνθετα κινητικά</strong></p>
<p>Τα σύνθετα κινητικά τικς αφορούν δύο  ή και περισσότερες ομάδες μυών, και εκδηλώνονται με:</p>
<p>·         Πηδήματα.</p>
<p>·         Αγγίγματα ή μικρά κτυπηματάκια σε διάφορα αντικείμενα ή άτομα.</p>
<p>·         Κλοτσήματα.</p>
<p>·         Δαγκώματα των χεριών.</p>
<p>·         Στριφογύρισμα γύρω από τον εαυτό.<br /><br />·         Τράβηγμα των ρούχων.</p>
<p><strong>Απλά φωνητικά ή ηχητικά</strong></p>
<p>·         Βήξιμο.</p>
<p>·         Σφύριγμα.</p>
<p>·         Καθάρισμα<strong> </strong>του λαιμού.</p>
<p>·         Γρύλλισμα.</p>
<p>·         Αναστεναγμός.</p>
<p>·         Ρούφηγμα της μύτης.<br /><br />·         Μίμηση ήχου εντόμων</p>
<p><strong>Σύνθετα φωνητικά ή ηχητικά</strong></p>
<p> ·         Παλιλαλία (Επανάληψη μιας φράσης ή λέξης που το παιδί έχει πει προηγουμένως).</p>
<p>·         Ηχολαλία (Επανάληψη φράσης ή λέξης που λέχθηκε από άλλα άτομα).</p>
<p>·         Κοπρολαλία (Η έκφραση χυδαιοτήτων).</p>
<p>·         Ήχοι ζώων.</p>
<p> <strong>Γιατί εμφανίζεται πιο συχνά στα αγόρια;</strong></p>
<p>Διότι τα αγόρια, σε αντίθεση με τα κορίτσια, πιο δύσκολα εξωτερικεύουν τα <em>συναισθήματά, το  άγχος, τις ανησυχίες, τα προβλήματα και τη κούραση τους (σωματική</em> ή πνευματική). Ακόμη, οι σχέσεις που δημιουργούν στο σχολείο αλλά και στο σπίτι, δεν είναι τόσο εκφραστικές, όσο στα κορίτσια, τα οποία από μικρή ηλικία αρχίζουν να συζητούν με άλλους για τα προβλήματα τους.<strong></strong></p>
<p><strong>Ποια είναι η πορεία των τικς;</strong></p>
<p>Η εμφάνιση ενός τικ στο παιδί, συνήθως αναστατώνει τους γονείς αλλά και το ίδιο το παιδί.</p>
<p>Στις περισσότερες φορές, τα συμπτώματα έρχονται ξαφνικά διαρκούν μερικές εβδομάδες, μήνες, ή και χρόνια και εξαφανίζονται στην αρχή της εφηβείας. Μερικές φορές όμως συνεχίζουν όπως λέχθηκε  πιο πάνω και στην ενήλικη ζωή. Μπορεί τα τικς να εξαφανίζονται κατά διαστήματα και να επανέρχονται. Μπορεί επίσης μετά την εξαφάνιση ενός τικ, να επανέλθει ένα νέο τικ με άλλη μορφή.</p>
<p>Ο φόβος ότι τα τικ γίνονται αντιληπτά από τους άλλους αγχώνει το παιδί, με αποτέλεσμα τα επιδεινώνει τη κατάσταση.</p>
<p><strong>Αντιμετώπιση του παιδιού με τικς.</strong></p>
<p>Οι γονείς προσπαθούν με κάθε τρόπο να σταματήσουν το τικ στο παιδί τους απλώς και μόνο διότι δεν αντέχουν να το βλέπουν. Μερικοί γονείς πιέζουν, ακόμα και τιμωρούν το  παιδί  τους για να σταματήσει τις νευρικές αυτές κινήσεις. Η τιμωρία δεν είναι λύση και το αποτέλεσμα είναι να προκαλέσουν περισσότερο άγχος στο παιδί με επακόλουθο τη χειροτέρευση της κατάστασης<strong>.</strong></p>
<p>Πρέπει να γνωρίζουν οι γονείς ότι δεν υπάρχει τρόπος αλλά και δεν χρειάζεται  να σταματήσουν τα τικς. Θα εξαφανιστούν μόνα τους.</p>
<p> <strong>Ακολουθείστε αυτές τις απλές οδηγίες</strong>:</p>
<p> ·         Χαλαρώστε και μάθετε να ζείτε μαζί του.</p>
<p>·         Αγνοείστε το τελείως. Σταματήστε να ασχολείστε με το “πρόβλημα”. Όσο ασχολείστε τόσο το επιδεινώνετε. Δείξετε πλήρη αδιαφορία. Μη του υπόσχεστε δώρα για να το σταματήσει. Θα του προκαλέσετε περισσότερη πίεση. Μη το τιμωρήσετε.</p>
<p>·         Αποφεύγετε τις εντάσεις μέσα στην οικογένεια.</p>
<p>·         Δώστε στο παιδί σας την ευκαιρία να ασχοληθεί με κάτι που το ευχαριστεί και το χαλαρώνει. (π.χ. ένα άθλημα, μια βόλτα, λίγη μουσική, ζωγραφική κλπ).</p>
<p>·         Ενημερώστε το στενό περιβάλλον και ζητείστε τους να το αγνοήσουν και αυτοί.</p>
<p>·         Προσπαθήστε, το παιδί σας να αποφεύγει πολύ έντονες και κουραστικές δραστηριότητες.</p>
<p>·         Προσπαθήστε το παιδί να ξεκουράζεται και να πηγαίνει νωρίς για ύπνο.</p>
<p>·         Μη συζητάτε με άλλους για το “πρόβλημα” μπροστά στο παιδί.</p>
<p>·         Εάν χρειαστεί αποταθείτε σε ένα ειδικό σύμβουλο ψυχικής υγείας για να σας δώσει συμβουλές πώς να διαχειριστείτε καλύτερα την κατάσταση.</p>
<p> <strong>Εμφανίζονται τικς σε άλλες παθολογικές καταστάσεις;</strong></p>
<p><strong>Ναι</strong>. Μπορεί να αποτελούν σύμπτωμα όταν το παιδί έχει υπερκινητικότητα με ή χωρίς ελλειμματική προσοχή. Επίσης μπορεί να είναι μέρος του συνδρόμου PANDAS και του συνδρόμου Tourette και της χορείας του Sydenham . Επίσης τικς μπορεί να εμφανιστούν μετά από κρανιοεγκεφαλική κάκωση ή  εγκεφαλοπάθεια.</p>
<p><strong>Σύνδρομο </strong><strong>PANDAS</strong><strong></strong></p>
<p>Το σύνδρομο αυτό χαρακτηρίζεται από ξαφνικές  ιδεοψυχαναγκαστικές  διαταραχές (εμμονές, καταναγκασμούς και διάφορα tics) μετά από λοιμώξεις με βήτα αιμολυτικό στρεπτόκοκκο της ομάδας Α.</p>
<p><strong>Σύνδρομο </strong><strong>Turette</strong><strong></strong></p>
<p>Το σύνδρομο Turette είναι μια κληρονομική νευρολογική διαταραχή. Η συχνότητα του έχει υπολογιστεί στο 1: 100 παιδιά. Στο  σύνδρομο αυτό, το κυριότερο σύμπτωμα είναι τα τικς συνήθως μικτά, κινητικά και ηχητικά. Το πρόβλημα εμφανίζεται στη αρχή της παιδικής ηλικίας και οι πρώτες εκδηλώσεις είναι συνήθως κινητικές και ακολουθούν οι φωνητικές. Επίσης οι διαταραχές  μυοσπασμάτων είναι πιο σοβαρές. Η διάρκεια τους είναι μεγαλύτερη (οπωσδήποτε μεγαλύτερη του ενός έτους χωρίς υφέσεις) και χρόνια με παροδικές εξάρσεις και υφέσεις, ενώ μερικές φορές, πριν από την πλήρη εκδήλωση των συμπτωμάτων παρατηρείται ευερεθιστότητα, υπερκινητικότητα και αδυναμία συγκέντρωσης.</p>
<p><strong>Χορεία του </strong><strong>Sydenham</strong><strong></strong></p>
<p>Στο σύνδρομο αυτό παρατηρούνται χορειόμορφες κινήσεις κατά τη διάρκεια στρεπτοκοκκικής λοίμωξης και ρευματικού πυρετού.</p>
<p><strong>Χρειάζεται θεραπευτική αγωγή στην αντιμετώπιση των τικς;</strong></p>
<p>Σε ορισμένες περιπτώσεις η ψυχολογική υποστήριξη του παιδιού και της οικογένειας    από ειδικό ψυχολόγο  έχει καλά αποτελέσματα.  Εδικά συμβουλευτικά προγράμματα βοηθούν  το παιδί  να  κατανοήσει και να  ελέγξει  τα αίτια που προκαλούν το “πρόβλημα”. Σε πολλές φορές αυτό επιτυγχάνεται και το παιδί ενισχύει την αυτοπεποίθηση του και ελέγχει το στρες. Σε πολύ σοβαρές όμως περιπτώσεις μπορεί να  χρειαστεί αγωγή με  φάρμακα.  Συνήθως χορηγούνται αντικαταθλιπτικά, νευροληπτικά και μυοχαλαρωτικά. Χρειάζεται όμως μεγάλη προσοχή στη  χορήγηση τους λόγω παρενεργειών των φαρμάκων αυτών.</p>
<p> <strong>Ψυχοσωματικές εκδηλώσεις στα παιδιά</strong></p>
<p>Ενώ τα τικς αποτελούν συνήθως <span>ανεξέλεγκτες</span> μυϊκές συσπάσεις, οι ψυχοσωματικές εκδηλώσεις είναι <span>συνειδητές</span> πράξεις που ελέγχονται από το παιδί και γίνονται συνήθεια διότι, είτε το χαλαρώνουν είτε το ικανοποιούν.</p>
<p>Στις εκδηλώσεις αυτές το παιδί επαναλαμβάνει χειρισμούς συνήθως των άνω άκρων πάνω σε άλλο σημείο του σώματος π.χ. το αυτί, τα μαλλιά κλπ.</p>
<p> Εκδηλώνονται με:</p>
<p> ·         Τρίψιμο των χεριών.</p>
<p>·         Φάγωμα των νυχιών.</p>
<p>·         Τριχοτιλλομανία δηλαδή περιστροφή και τράβηγμα των μαλλιών.</p>
<p>·         Γλείψιμο των δακτύλων συνήθως του αντίχειρα.</p>
<p>·         Παίξιμο με ένα μολύβι.</p>
<p>·         Τράβηγμα των αυτιών.</p>
<p>·         Ξύσιμο της μύτης.</p>
<p> Η εμφάνιση των νευρικών αυτών συνηθειών θεωρείται μέχρις ενός σημείου φυσιολογική και αποσκοπεί στη αυτοϊκανοποίηση και χαλάρωση του παιδιού. Εάν όμως η παρουσία τους είναι συνεχής και έντονος, θα πρέπει να διαπιστώσουμε κατά πόσο υπάρχει κάποια συναισθηματική φόρτιση ή αστάθεια.</p>
<p> <strong>Αντιμετώπιση των ψυχοσωματικών εκδηλώσεων</strong>.</p>
<p>Η αντιμετώπιση των εκδηλώσεων αυτών είναι ακριβώς η ίδια με την αντιμετώπιση των διαφόρων τικς, όπως περιγράφεται πιο πάνω.</p>

Σχετικά άρθρα