Καρδιοπάθειες: Πρακτικές συμβουλές για το κρύο και τη διατροφή τις γιορτές

21/12/2016
Ομάδα Σύνταξης
Καρδιολογία

Γράφει ο Γεώργιος Λάζαρος
Καρδιολόγος, Διευθυντής ΕΣΥ
Α’ Πανεπιστημιακή Καρδιολογική Κλινική, 
Ιπποκράτειο Γενικό Νοσοκομείο Αθηνών
 
<img style="float: left;" src="/contentfiles_2015/photos/eidikoi/giatroi/kardiologoi/Lazaros.jpg" alt="" width="150" />
 
 
 
 
 
 
 
ΧΕΙΜΩΝΑΣ ΚΑΙ ΚΑΡΔΙΟΠΑΘΕΙΕΣ: ΠΡΑΚΤΙΚΕΣ ΣΥΜΒΟΥΛΕΣ.
Ο χειμώνας έφτασε και μαζί με αυτόν και τα πρώτα "τσουχτερά" κρύα. Όπως και οι ασυνήθιστα υψηλές θερμοκρασίες του καλοκαιριού αντίστοιχα και οι ακραία χαμηλές θερμοκρασίες του χειμώνα μπορεί να είναι κακώς ανεκτές από άτομα που ανήκουν σε ευπαθείς ομάδες όπως οι καρδιοπαθείς. Το γεγονός ότι κάποιες καρδιοπάθειες εκδηλώνονται στις μεγαλύτερες ηλικίες όπως π.χ. η καρδιακή ανεπάρκεια, αυξάνει το κίνδυνο επικίνδυνων καταστάσεων για την υγεία ακόμη περισσότερο. Υπάρχουν άραγε τρόποι να προστατεύσουμε τους εαυτούς μας και την υγεία μας από το υπερβολικό ψύχος? Η απάντηση είναι ότι μπορούμε και ότι με την τήρηση μερικών πρακτικών κανόνων καταφέρνουμε να περιορίσουμε σε σημαντικό βαθμό τους κινδύνους από τις χαμηλές θερμοκρασίες για την καρδιαγγειακή υγεία.
Αρχίζοντας με τις πρακτικές συστάσεις είναι πολύ σημαντική η επικοινωνία των καρδιοπαθών με τους θεράποντες καρδιολόγους (και ιατρούς γενικότερα) για αναπροσαρμογές στις δόσεις των φαρμάκων ανάλογα με την εποχή του χρόνου και τις θερμοκρασίες που επικρατούν. Οι ασθενείς με καρδιακή ανεπάρκεια τους καλοκαιρινούς μήνες συνήθως μειώνουν τις δόσεις των διουρητικών φαρμάκων γιατί η αγγειοδιαστολή και η εφίδρωση δρουν σαν φυσικό διουρητικό εξασφαλίζοντας ην απομάκρυνση ποσότητας υγρών από την κυκλοφορία. Το χειμώνα αντίθετα το ψύχος προκαλεί αγγειοσύσπαση έτσι ώστε να μην υπάρχει απώλεια θερμότητας μέσω του δέρματος, με συνέπεια η δόση των διουρητικών να πρέπει εκ νέου να αυξηθεί. Εάν αυτό δεν γίνει, μπορεί να αυξηθεί ο όγκος του κυκλοφορούντος αίματος και αυτό να επιβαρύνει μία ήδη αποδυναμωμένη καρδιά. Ένας απλός τρόπος για να μη συμβεί είναι ο έλεγχος του σωματικού βάρους. Εάν αυτό αυξάνεται προοδευτικά και αναίτια τότε με την καθοδήγηση του ιατρού θα πρέπει να αυξηθούν οι δόσεις των διουρητικών.
Μια άλλη πάθηση η οποία εμφανίζει έξαρση με το ψύχος, για τους ίδιους λόγους που προαναφέρθηκαν, είναι η αρτηριακή υπέρταση. Η αγγειοσύσπαση από το ψύχος είναι μία από τις κυριότερες αιτίες που συντελούν στην αύξηση της αρτηριακής πίεσης και σε πολλές περιπτώσεις το χειμώνα για τον ικανοποιητικό έλεγχο της πίεσης μπορεί να απαιτηθεί αύξηση της δόσης ενός φαρμάκου η/και προσθήκη δεύτερου φαρμάκου. Γιαυτό το λόγο η μέτρηση της αρτηριακής πίεσης θα πρέπει να γίνεται συχνότερα με τις αλλαγές θερμοκρασίας, έτσι ώστε έγκαιρα να πραγματοποιηθούν οι απαιτούμενες φαρμακευτικές αναπροσαρμογές.
Οι λοιμώξεις του αναπνευστικού είναι ένα από τα συχνότερα και πιο σημαντικά προβλήματα που εμφανίζονται κατά τους χειμερινούς μήνες. Ενώ ο πυρετός, η ανορεξία η κακουχία κλπ, που συνοδεύουν τις εμπύρετες λοιμώξεις του αναπνευστικού (πχ βρογχίτιδα, πνευμονία) μπορεί να είναι απλά ‘ενοχλητικές’για ένα υγιή οργανισμό, για μία ‘καταπονημένη’ καρδιά μπορεί να είναι ιδιαίτερα επιβαρυντικές έως καταστροφικές. Γενικά τα άτομα των ευπαθών ομάδων πρέπει να αποφεύγουν όσο είναι δυνατό χώρους με συνωστισμό σε περιόδους επιδημιών και την στενή επαφή με οικείους όταν αυτοί νοσούν. Ιδιαίτερα σημαντικός προς την κατεύθυνση της πρόληψης είναι και ο ετήσιος αντιγριπικόςεμβολιασμός ο οποίος αφορά όλες τις ευπαθείς ομάδες όπως τα άτομα μεγαλύτερης ηλικίας μεγαλύτερης των 60 ετών, τα άτομα με καρδιακή νόσο, πνευμονοπάθειες, νεφροπάθειες, σακχαρώδη διαβήτη, κλπ. Στις παραπάνω ομάδες οι επιπλοκές από την γρίπη μπορεί να είναι ιδιαίτερα σοβαρές. Επαρκής άμυνα έναντι του ιού της γρίπης επιτυγχάνεται περίπου 2 εβδομάδες μετά τον εμβολιασμό. Οι παραπάνω ευπαθείς ομάδες είναι επίσης υποψήφιες για εμβολιασμό έναντι του πνευμονιόκοκκου, που είναι ένας μικροοργανισμός υπεύθυνος για σοβαρές πνευμονίες. Ο συγκεκριμένος εμβολιασμός παρέχει κάλυψη δια βίου. Πριν ολοκληρώσουμε με τον αντιγριπικό εμβολιασμό είναι ιδιαίτερασημαντικό να γνωρίζουμε ότι το συγκεκριμένο εμβόλιο προφυλάσσειέναντι ενός συγκεκριμένου ιού ενώ οι ιοί που προσβάλλουν τα αναπνευστικό είναι περισσότεροι από 200. Έτσι δεν θα πρέπει να υπάρχει η λανθασμένη εντύπωση ότι ο αντιγριπικός εμβολιασμός προφυλάσσει από όλα τα ‘κρυολογήματα’, αλλά ότι απλά προφυλάσσει από έναν από τους πιο επικίνδυνους ιούς.
Η στεφανιαία νόσος δηλαδή η ύπαρξη στενωμάτων στα αγγεία της καρδιάς (τις στεφανιαίες αρτηρίες), η οποία εκδηλώνεται κλινικά με στηθάγχη η σε σοβαρότερες περιπτώσεις με έμφραγμα του μυοκαρδίου, χρειάζεται επίσης προσοχή τους ψυχρούς μήνες. Τα άτομα αυτά θα πρέπει να αποφεύγουν την απότομη έκθεση στο ψύχος γιατί αυτό εκτός από ‘σπασμό’ στα επιφανειακά αγγεία μπορεί να προκαλέσει σπασμό και στα αγγεία της καρδιάς. Ο σπασμός είναι συνήθως εντονότερος στα άτομα που έχουν ήδη στενώματα στα αγγεία της καρδιάς και έχει σαν αποτέλεσμα την εμφάνιση, στηθάγχης, αρρυθμιών ή ακόμη και εμφράγματος του μυοκαρδίου. Για τους παραπάνω λόγους θα πρέπει τα άτομα με γνωστή στεφανιαία νόσο να αποφεύγουν όσο το δυνατό τις απότομες αλλαγές της θερμοκρασίας, να επιλέγουν το σωστό ρουχισμό και να μην καταβάλουν έντονη σωματική προσπάθεια τα πρώτα λεπτά της έκθεσης στο ψύχος (π.χ. να τρέξουν για να προλάβουν ένα μέσο μαζικής μεταφοράς).
Η παρατεταμένη έκθεση σε ιδιαίτερα χαμηλές θερμοκρασίες που αποκτά ιδιαίτερη σημασία σε εποχές οικονομικής κρίσης είναι η υποθερμία δηλαδή ημείωση της θερμοκρασίας του σώματος κάτω από τους 35 βαθμούς Κελσίου. Η υποθερμία εκδηλώνεται με νοητική σύγχυση, υπνηλία, ασυντόνιστες κινήσεις, βραδυψυχισμό κλπ. Ιδιαίτερα ευπαθείς ομάδες είναι τα μικρά παιδιά και οι ηλικιωμένοι με περιορισμένη κινητικότητα και αδυναμία επικοινωνίας. Στις παραπάνω περιπτώσεις η άμεση αντιμετώπιση σε νοσοκομειακό περιβάλλον είναι επιτακτική.
Τέλος ενόψει των εορτών θα πρέπει να υπάρξει εγκράτεια ως προς τη διατροφή και την κατανάλωση αλκοολούχων ποτών. Η κατανάλωση πλουσίων γευμάτων και η υπερβολική κατανάλωση αλκοόλης μπορεί να πυροδοτήσουν δυσάρεστες καρδιολογικές καταστάσεις όπως στηθάγχη και αρρυθμίες.
Συμπερασματικά ο χειμώνας και το κρύο δυνητικά ενέχουν κινδύνους για τα άτομα με καρδιαγγειακά νοσήματα και γενικότερα με χρόνιες παθήσεις, όμως η υιοθέτηση συγκεκριμένων κανόνων όπως αυτοί που περιγράφτηκαν παραπάνω μπορεί να βοηθήσουν στην αποφυγή δυσάρεστων καταστάσεων.