Oι γιορτές και τα δώρα: Πώς κακομαθαίνουμε τα παιδιά χωρίς να το καταλαβαίνουμε;

Καταρχήν είμαστε όλοι παιδιά της εποχής μας και όλα όσα βλέπουμε μας γεννούν επιθυμίες, κι επίσης κατά καιρούς μπερδεύουμε όλοι μας το «ευχαριστιέμαι» με το «ξοδεύω» και το «υπάρχω» με το «έχω». Έτσι και με τα παιδιά μας συχνά τείνουμε να πιστέψουμε ότι η ευτυχία τους βρίσκεται ή τουλάχιστον εξαρτάται από την αφθονία αγαθών και ότι καλοί γονείς είμαστε όταν τους την προσφέρουμε. Κάτι τέτοιο συμβαίνει τα Χριστούγεννα και την Πρωτοχρονιά με τα δώρα που επιλέγουμε. Μήπως κακομαθαίνουμε τα παιδιά μας χωρίς να το καταλαβαίνουμε;

Γράφει η συμβουλευτική ψυχολόγος Λουίζα Βογιατζή mypsychologist.gr

Είναι μια εποχή που η «έλλειψη», ή «μη εκπλήρωση» είναι λέξεις που μας τρομάζουν, ιδιαίτερα όταν αφορούν τα παιδιά. Μερικοί από μας, συγχέουν τόσο πολύ τις ζωτικές ανάγκες (αγάπη, τρυφερότητα, σωματική επαφή, κατανόηση, φυσική παρουσία των γονιών και πολλά άλλα) των παιδιών με τις παροδικές επιθυμίες («πάμε jumbo τώρα!») που τρέμουν στην ιδέα ότι θα τα βλάψουν ή θα τα στιγματίσουν ανεπανόρθωτα αν οι φίλοι τους ή τα ξαδέρφια τους πάρουν πιο πολλά ή πιο «καλά» δώρα απ’ τα ίδια.

Επιπλέον τα πολλά δώρα είναι μια κλασσική -αδέξια και άστοχη στην ουσία- προσπάθεια να εξαγοράσουμε τις ενοχές μας που δεν έχουμε χρόνο, που λείπουμε πολύ, που δεν ασχολούμαστε αρκετά μαζί τους, κάπως σαν να τους λέμε: «βλέπεις, σε σκέφτομαι, σε φροντίζω, εκπληρώνω τις επιθυμίες σου…»

xristougenniatika dwra paidia

Όσο για τα Χριστούγεννα, είναι και μία ευκαιρία για τους ενήλικες να κάνουν μια «βουτιά» στη δική τους παιδική ηλικία. Αυτό βέβαια δεν είναι πάντα ευχάριστο. Έτσι, όσο πιο πολύ στερήθηκαν οι ίδιοι σαν παιδιά τόσο πιο πολύ νιώθουν την επιτακτική ανάγκη να επανορθώσουν στα παιδιά τους προσφέροντας τους άφθονα και πλούσια δώρα. Συμβαίνει συχνά κάποια απ’ τα δώρα των παιδιών να μην είναι καθόλου ανιδιοτελή («μ’ αυτό το playstation θα διασκεδάζω κι εγώ», «ένα τέτοιο σπίτι της Barbie το ονειρευόμουν πάντα»), συχνά μάλιστα είναι άσχετα με την ηλικία του παιδιού ή ακόμα και με τις επιθυμίες του. Οι ίδιοι οι γονείς είναι πολλές φορές αυτοί που κάνουν τα παιδιά να ζητάνε το «καλύτερο, ακριβότερο, πιο προχωρημένο», ενώ ταυτόχρονα αγανακτούν και τα κατηγορούν ότι είναι αχάριστα.

Μπορεί αυτή η πληθώρα δώρων να είναι επιζήμια;

Τα παιδιά μπορεί να βρεθούν σε μεγάλη σύγχυση, να καταλήξουν να πιστεύουν ότι η πιο σίγουρη απόδειξη αγάπης και αναγνώρισης των δικών τους είναι τα πολλά και ακριβά δώρα. Με τον καταιγισμό από δώρα, μέσα στον ψυχισμό των παιδιών τείνουν να μπερδευτούν το συναίσθημα, η χρηματική αξία, τα δώρα. Κινδυνεύουν λοιπόν να αρχίσουν να αδιαφορούν για όσους τα πλησιάζουν χωρίς να φέρνουν τα πολυπόθητα «καλούδια». Και θα έχουν επίσης δυσκολία να αντιλαμβάνονται την συμβολική αξία κάθε προσφοράς που τους γίνεται, της απλής καλοπροαίρετης χειρονομίας.

Πρέπει τα δώρα να λαμβάνουν υπόψη την καλή συμπεριφορά ή τις καλές επιδόσεις των παιδιών;

Οι γιορτές και τα δώρα που ανταλλάσσουμε είναι μία ιεροτελεστία γεμάτη συμβολισμούς και γι’ αυτό καλό είναι να μην τα προσφέρουμε υπό όρους. Υπάρχουν άλλες στιγμές και ευκαιρίες πολύ πιο κατάλληλες για να επιβραβεύσουμε ή να τιμωρήσουμε τα παιδιά, αν το θεωρούμε απαραίτητο. Τα δώρα είναι ένας ωραίος τρόπος να μυήσουμε τα παιδιά στην ευχαρίστηση του «δίνω και λαμβάνω» και καλό είναι να κρατήσουμε μακριά καθετί που υπαγορεύει ότι «η αξία σου εξαρτάται από τις πράξεις σου, τη συμπεριφορά σου, τα επιτεύγματα σου».

Τα παιδιά των χωρισμένων γονιών παίρνουν συχνά πιο πολλά δώρα από άλλα. Μήπως όμως αυτά τα δώρα δεν είναι τελικά τόσο «αγνά»;

Μετά από ένα διαζύγιο σχεδόν πάντα τα παιδιά κάνουν διπλές γιορτές, μία φορά στη μαμά και μία στο μπαμπά. Και ο μεγάλος φόβος των χωρισμένων γονιών είναι ότι τα παιδιά θα περάσουν καλύτερα με τον άλλο. Έτσι προσπαθούν να προσφέρουν όσο πιο πολλά μπορούν. Αυτό όμως συνήθως υπαγορεύεται από το δικό τους ναρκισσιστικό συμφέρον («κι αν περνάει καλύτερα εκεί κι εμένα δεν με θέλει πια;») παρά από την πεποίθηση τους ότι αυτό είναι το καλύτερο για τα παιδιά. Τα δώρα σε μια τέτοια κατάσταση συνοδεύουν ένα «αίτημα αγάπης» προς τα παιδιά. Αυτά απ’ τη μεριά τους είναι εγκλωβισμένα σ’ αυτή την κατάσταση αντιπαλότητας των γονιών για την διατήρηση της δικής τους εύνοιας και δεν είναι δύσκολο να μπουν κι αυτά στο «παιχνίδι» και να καταντήσουν μικροί τύραννοι, που απαιτούν συνεχώς και δεν ικανοποιούνται ποτέ: «θέλετε να σας αγαπάω; Δώστε μου ό,τι σας ζητήσω!»


Πώς δεν θα γίνει το παιδί κακομαθημένο και «μπλαζέ»;

Δεν θα το αποφύγουμε αν επιμένουμε να το πνίγουμε στα δώρα, πολλά από τα οποία κιόλας κοροϊδεύει επειδή δεν τα ζήτησε κι επειδή πήρε έτσι κι αλλιώς όλα όσα είχε ζητήσει. Θα γίνει επίσης μπλαζέ και ανικανοποίητο αν το αφήσουμε να πιστεύει ότι κάθε επιθυμία του είναι για μας υποχρέωση. Αντίθετα είναι σημαντικό να του δώσουμε την ευκαιρία να εκφράσει επιθυμίες χωρίς αυτές να πραγματοποιούνται άμεσα και πάντα. Δεν είναι κλισέ: μόνο έτσι μπορεί να μάθει να ονειρεύεται, να φαντάζεται τον εαυτό του μελλοντικά, να ξεχωρίζει και να νιώθει τη στιγμή που οι επιθυμίες του εκπληρώνονται και να μην χτυπιέται στο πάτωμα από πείσμα όταν αυτό δεν συμβαίνει.

Αυτή είναι μια σημαντική εμπειρία και για έναν ακόμη λόγο. Έτσι αποδεσμεύεται από την παιδική φαντασίωση της παντοδυναμίας («εγώ είμαι το κέντρο του κόσμου, όλα περιστρέφονται γύρω από μένα και τις επιθυμίες μου») και ωριμάζει. Άλλωστε αυτή είναι μία ωρίμανση που (πρέπει να) κερδίζεται κάθε μέρα και όχι μόνο όταν έρχονται οι γιορτές.

Πώς να αποφύγουμε το «λάθος» των δώρων που ξεχνιούνται μόλις ανοίχτηκαν;

Μάλλον πρέπει να πάρουμε απόφαση ότι αυτό πότε-πότε θα μας συμβαίνει, εφόσον τα παιδιά «ταΐζονται» με τόσα δώρα. Μπορούμε όμως, είτε πρόκειται για τα δικά μας παιδιά ή για παιδιά συγγενών και φίλων να φροντίσουμε να μάθουμε από τα ίδια τι τους αρέσει και να κάνουμε μια λίστα αν οι επιθυμίες είναι πολλές. Γενικά όμως είναι μάλλον δύσκολο να θέλει ένα παιδί πολύ χίλια πράγματα ταυτόχρονα. Απ΄ την άλλη, αν αποφασίσουμε να μην τα ρωτήσουμε και να τους κάνουμε έκπληξη, θα πρέπει να βεβαιωθούμε ότι δεν επιλέγουμε κάτι «άσχετο». Για να το καταφέρουμε αυτό, καλό θα είναι αν επικεντρωθούμε στα ενδιαφέροντα και τις προτιμήσεις του παιδιού και όχι στις δικές μας! Σκεφτείτε επίσης ότι, πολλές φορές, αγαπημένα αντικείμενα γίνονται δώρα που δεν εντυπωσίασαν καθόλου στην αρχή, κάτι που συμβαίνει συχνά με τα βιβλία ή τα παιχνίδια κατασκευών.

Διαβάστε σχετικά άρθρα:

Χριστούγεννα: Τι δώρα να επιλέξω για τα παιδιά μου;

 

 

Σχετικά άρθρα