Τι συμβαίνει όταν το παιδί είναι αριστερόχειρας: Τα ιδιαίτερα χαρίσματα, οι δυσκολίες

25/01/2017
Ομάδα Σύνταξης
Παιδί

Αριστεροχειρία ονομάζουμε τη προτίμηση χρήσης του αριστερού χεριού αντί του δεξιού στις καθημερινές δραστηριότητες. Το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η γραφή.
Συχνότητα:
 
Οι αριστερόχειρες αποτελούν τη μειοψηφία με περίπου 10% των ανθρώπων. Οι περισσότεροι αριστερόχειρες μπορεί σε κάποιο βαθμό να χρησιμοποιούν και το δεξί χέρι δηλαδή είναι αμφιδέξιοι.
Η αριστεροχειρία είναι πιο συχνή στους άνδρες από ότι στις γυναίκες. Εμφανίζεται επίσης συχνότερα στα δίδυμα. Παιδιά με διανοητική καθυστέρηση, δυσλεξία, αυτισμό και διάφορα σύνδρομα έχουν πιο πολλές πιθανότητες να είναι αριστερόχειρες. Τέλος παιδιά που γεννιούνται από γυναίκες μεγάλης ηλικίας παρουσιάζουν πιο συχνά αριστεροχειρία.
Η προτίμηση του χεριού παρουσιάζεται από πολύ νωρίς, ακόμα και ενδομητρίως με το έμβρυο να φαίνεται στους υπερήχους να πιπιλίζει το δεξί ή το αριστερό δάκτυλο, αλλά γίνεται εμφανής μετά την ηλικία των 2 χρονών, όταν το παιδί αρχίζει να γράφει, να τρώει μόνο του με πιρούνι ή να κλωτσά μπάλα. Πολλοί αριστερόχειρες είναι και «αριστεροπόδαροι».
Ιστορική αναδρομή:
Ο αριθμός των αριστερόχειρων τον18ο- 19ο και μέχρι το μισό του 20 αιώνα ήσαν πολύ πιο λίγοι από όσοι είναι σήμερα. Ο κύριος λόγος ήταν η κοινωνική πίεση που εξασκείτο την εποχή εκείνη στους αριστερόχειρες να εγκαταλείψουν αυτή τη «κακή συνήθεια» και να χρησιμοποιούν μόνο το δεξί χέρι. Την περίοδο εκείνη το δεξί χέρι ήταν σύμβολο της ισχύος και η χειραψία με το αριστερό θεωρείτο έλλειψη σεβασμού. Η αριστεροχειρία ήταν συνώνυμο με την ταπείνωση, την κακοτυχία ή τη «θεϊκή τιμωρία» ενώ η χρήση του δεξιού χεριού ταυτιζόταν με την ορθότητα την επιδεξιότητα, την ισχύ και τη δικαιοσύνη. Δεν είναι τυχαίο ότι οι ορθόδοξοι κάνουν τον σταυρό τους με το δεξί χέρι και ότι στη Κυριακή προσευχή αναφέρεται η φράση «καθήμενος εκ δεξιών του πατρός». Οι άνθρωποι μιλούσαν μειωτικά και προσβλητικά για τους αριστερόχειρες με λέξεις όπως, διαβολικός, περίεργος, μοχθηρός, ανάρμοστος, λανθασμένος. Η φράση «μπήκε με το δεξί» ταυτίζεται με την καλή τύχη και ότι όλα θα πάνε δεξιά, δηλαδή καλά, ενώ η φράση «σηκώθηκε με το αριστερό πόδι», σημαίνει ότι όλα θα πάνε στραβά και ανάποδα.
Στην Ινδία και σε μερικές μουσουλμανικές χώρες όταν πάνε στη τουαλέτα σκουπίζονται με το αριστερό χέρι έστω και αν είναι δεξιόχειρες για να μη «μιανθεί το καλό χέρι».
Ένας δεύτερος λόγος που έγινε μεταστροφή στο γράψιμο με το δεξί ήταν η δυσκολία που είχαν οι άνθρωποι όταν άρχισαν να γράφουν με υγρό μελάνι με το αριστερό, διότι το χέρι τους περνούσε πάνω από τα γραφόμενα με αποτέλεσμα να τα μουτζουρώνουν. Το πρόβλημα αυτό μειώθηκε με τη χρήση του στυλό, χωρίς να εξαλειφθεί τελείως αλλά και με τη στροφή της κόλλας κατά 20ο μοίρες προς τα δεξιά. Το πρόβλημα αυτό δεν υπάρχει στους Άραβες που γράφουν από δεξιά προς τα αριστερά, που είναι αριστερόχειρες.
Μελέτες που έγιναν στην Αγγλία και τις ΗΠΑ δείχνουν ότι ο αριθμός των αριστερόχειρων στη ηλικία των 10-20 χρονών είναι σήμερα περίπου 10-12 % ενώ στην ηλικία 55-65 ετών 4-5% για να ελαττωθεί ακόμα περισσότερο στα άτομα άνω των 75 ετών με μόνο 1%. Αυτό δεν σημαίνει ότι η αριστεροχειρία αυξήθηκε τα τελευταία 60-70 χρόνια, αλλά δείχνει ότι η κοινωνία ιδίως οι εκπαιδευτικοί, κατανόησαν καλύτερα την αιτιολογία και την ύπαρξη της και την αποδέχτηκαν.
Αιτιολογία της αριστεροχειρίας:
1. Γενετική και κληρονομικότητα: Εάν ένας από τους γονείς είναι αριστερόχειρας, οι πιθανότητες το παιδί να είναι και αυτό αριστερόχειρας είναι 17%, ενώ αν και οι δύο γονείς είναι αριστερόχειρες, οι πιθανότητες αυξάνονται στο 45%.Το 2007 ανακαλύφθηκε το LRRTM1, το πρώτο γονίδιο που πιθανόν να σχετίζεται με την εμφάνιση της αριστεροχειρίας και τη ρύθμιση του γλωσσικού κέντρου του εγκεφάλου.
2. Τεστοστερόνη: Όπως είναι γνωστό το αριστερό ημισφαίριο του εγκεφάλου είναι το γλωσσικό και κινητικό κέντρο που ελέγχει το δεξιό ήμισυ του σώματος ενώ το δεξιό ημισφαίριο ελέγχει τη γραφή με το αριστερό, όχι όμως κατ ανάγκη τις άλλες δραστηριότητες. Βάση της θεωρίας του νευρολόγου Geschwind αυξημένα επίπεδα τεστοστερόνης κατά την κύηση εμποδίζουν την ανάπτυξη του αριστερού ημισφαιρίου με αποτέλεσμα τη μετανάστευση περισσοτέρων νευρώνων στο δεξιό ημισφαίριο και την ανάπτυξη της αριστεροχειρίας. Η θεωρία αυτή επεκτείνεται και στη σύνδεση της αυξημένης τεστοστερόνης με την εμφάνιση αυτοάνοσων νοσημάτων, δυσλεξίας τραυλισμού και μαθησιακών διαταραχών.
3. Χρόνια βλάβη του δεξιού χεριού: Άτομα που πάσχουν από κάποια χρόνια βλάβη του δεξιού χεριού και δεν το χρησιμοποιούν για πάνω από 8 μήνες, συνεχίζουν να είναι αριστερόχειρες έστω και αν η βλάβη έχει αποκατασταθεί.
Αριστεροχειρία και χρήση οργάνων και εργαλείων:,
Σχεδόν όλα τα εργαλεία είναι κατασκευασμένα για να χρησιμοποιούνται από δεξιόχειρες, γεγονός που φέρει τους αριστερόχειρες σε μειονεκτική θέση και πιο επιρρεπείς σε ατυχήματα.
Ψαλίδια: Οι λεπίδες είναι κατασκευασμένες για τη χρήση του δεξιού χεριού ούτως ώστε να είναι καλύτερα ορατή η γραμμή της κοπής. Επίσης οι λαβές του ψαλιδιού έχουν σχήμα προσαρμοσμένο στο δείκτη και μέσο δάκτυλο του δεξιού χεριού. Αυτό προκαλεί δυσκολία στη χρήση του ψαλιδιού από αριστερόχειρες που οδηγεί μερικές φορές και σε ατυχήματα. Δεν φαίνεται να υπάρχει ιδιαίτερο πρόβλημα με τη χρήση των μαχαιριών της κουζίνας.
Το ποντίκι του υπολογιστή: Το ποντίκι έχει κατασκευαστεί για να ταιριάζει καλύτερα στους δεξιόχειρες. Ωστόσο αρκετοί αριστερόχειρες συνηθίζουν να το χειρίζονται με το δεξί χέρι και μάλιστα να έχουν και το πλεονέκτημα να γράφουν συγχρόνως και με το αριστερό.
Μουσικά όργανα: Κατανοώντας το πρόβλημα που έχουν οι αριστερόχειρες μουσικοί, πολλές εταιρείες άρχισαν να κατασκευάζουν μουσικά όργανα, όπως κιθάρες, βιολιά, τρομπέτες , πιάνα και άλλα όργανα, ειδικά για αριστερόχειρες. Άλλα όργανα όπως πχ το μπουζούκι κατασκευάζονται κατόπι παραγγελίας. Τα όργανα αυτά συνήθως είναι κατά 20% πιο ακριβά.
Πυροβόλα όπλα: Τα πιο πολλά όπλα είναι κατασκευασμένα για δεξιόχειρες. Η σκόπευση, η εκτίναξη των άδειων καλύκων προς τα δεξιά, ο μηχανισμός ασφάλειας του όπλου, και η αφαίρεση του γεμιστήρα είναι προσαρμοσμένα για δεξιόχειρες, πράγμα που δυσκολεύει πολύ τους αριστερόχειρες. Σήμερα υπάρχουν όπλα για αριστερόχειρες, είναι όμως πιο ακριβά.
Φωτογραφικές μηχανές και βιντεοκάμερες: Σχεδόν όλες οι φωτογραφικές μηχανές (εκτός από τη Yashica Samurai) έχουν κατασκευαστεί με τη λαβή, το κουμπί λήψης, και τα κουμπιά επιλογής, σε θέσεις που να ελέγχονται με το δεξί χέρι. Η χρήση των μηχανών αυτών από αριστερόχειρες καθιστά τη λήψη πιο ασταθή με αποτέλεσμα οι φωτογραφίες ή τα βίντεο να βγαίνουν θαμπά.
Άλλα αντικείμενα και δραστηριότητες που δυσκολεύουν τους αριστερόχειρες: Ανοικτήρια κονσέρβας, πληκτρολόγια, καθίσματα σε αίθουσες διαλέξεων με το ανοιγόμενο τραπεζάκι στα δεξιά, το κούμπωμα ενός πουκαμίσου, κάποια ρολόγια χεριού, τιρμπουσόν και μπαστούνια του golf (σε μερικές χώρες κυκλοφορούν μπαστούνια κατασκευασμένα ειδικά για αριστερόχειρες).
Ορισμένα εργοστάσια εγκατέστησαν μηχανήματα και εξοπλισμό για αριστερόχειρες μετά από ατυχήματα ή μηνύσεις που κατατεθήκαν εναντίον τους από αριστερόχειρες.
Αριστεροχειρία, ευφυΐα και ικανότητες:
Στους δεξιόχειρες, το αριστερό ημισφαίριο του εγκεφάλου ελέγχει τον λόγο, τη γραφή και τις λεπτές κινήσεις του δεξιού χεριού αλλά και όλου δεξιού μέρους του σώματος. Στους αριστερόχειρες όμως τα πράγματα δεν είναι τόσο ξεκάθαρα. Το 50% των αριστερόχειρων έχουν το κέντρο του λόγου δεξιά, το 25% αριστερά (όπως οι δεξιόχειρες) και στο υπόλοιπο 25%, τα δύο ημισφαίρια συνεργάζονται. Οι αριστερόχειρες λοιπόν αποτελούν μια ανομοιογενή ομάδα και πολλοί αριστερόχειρες ενώ γράφουν με το αριστερό, εκτελούν άλλες χειρονακτικές εργασίες με το δεξί. Είναι δηλαδή αμφιδέξιοι. Επίσης παρόλο που οι πιο πολλοί είναι και «αριστεροπόδαροι», οι υπόλοιποι χρησιμοποιούν εξίσου και το δεξί πόδι. Τέλος έχουν τη κυριαρχία του αριστερού και δεξιού ματιού σε ίσα ποσοστά. Οι αριστερόχειρες δεν φαίνεται να είναι πιο έξυπνοι από τους δεξιόχειρες αλλά χρησιμοποιούν διαφορετικά το δεξιό τους ημισφαίριο, που οι ειδικοί πιστεύουν ότι αυξάνει το φάσμα των ικανοτήτων τους στη φαντασία, τα μαθηματικά, τις καλές τέχνες, την αρχιτεκτονική, τον αθλητισμό και τη μουσική, ενώ το αριστερό ημισφαίριο είναι υπεύθυνο για την καλύτερη αναλυτική σκέψη τα λεκτικά τεστ ευφυΐας, τη λογική και την αποφασιστικότητα.
Μερικοί διάσημοι που είναι αριστερόχειρες:
 Ηθοποιοί: Τσάρλι Τσάπλιν, Ατζελίνα Τζολί, Γούντι Άλεν, Ρομπερτ Ντε Νίρο, Σιλβεστερ Σταλόνε, Τομ Κρουζ, Τζούλια Ρόμπερτς, Όρσον Γουέλς, Μπρούς Γουίλλις, Μέριλιν Μονρόε, Τέλλι Σαβάλλας, Νικόλ Κίντμαν και άλλοι.
Πολιτικοί: Μαχάντμα Γκάντι, Ουίνστον Τσόρτσιλ, Φιντέλ Κάστρο, Τζέραλντ Φορντ, Μπιλ Κλίντον, Τζορτζ Μπους ο πατέρας, Μπάρακ Ομπάμα.(4 από τους 5 τελευταίους προέδρους των ΗΠΑ ήταν αριστερόχειρες).
Αθλητές: Πελέ, Ντιέγκο Μαραντόνα, Λιονέλ Μέσι, Ραφαέλ Ναδάλ.
Ζωγράφοι: Λεονάρντο Νταβίντσι, Μιχαήλ Άντζελο, Πάμπλο Πικάσο.
Άλλοι διάσημοι: Μέγας Αλέξανδρος, Άλμπερτ Αϊνστάιν, Ιούλιος Καίσαρας, Όσκαρ Ουάιλντ, Όπρα Γουίνφρει, Κάρολος ( διάδοχος του Αγγλικού θρόνου), Βενιαμίν Φραγκλίνος, Μπιλ Γκέιτς, Λούντιν Βαν Μπετόβεν. 
 
Το παιδί μου είναι αριστερόχειρας:
Όταν οι γονείς διαπιστώσουν ότι τι παιδί τους είναι αριστερόχειρας δεν πρέπει να ανησυχούν και να αγχώνονται διότι τα παιδιά αυτά προσαρμόζονται πολύ εύκολα τόσο στο σπίτι όσο και στο σχολείο. Εξ άλλου μπορεί να υπάρχει και η σχετική εμπειρία στη οικογένεια με την ύπαρξη κάποιου αριστερόχειρα γονιού. 
 To μόνο προβλήματα που παρουσιάζονται είναι τα άσχημα γράμματα που γράφουν και το μουτζούρωμα του κειμένου. Επίσης μέρος του κειμένου καλύπτεται από το χέρι και έτσι αναγκάζονται να το σηκώνουν συχνά για να βλέπουν τι γράφουν. Αυτό προκαλεί εύκολη κόπωση του χεριού αλλά και καθυστέρηση στο γράψιμο
Αντιμετώπιση των παιδιών με αριστεροχειρία:
<ol>
<li>Αποβάλετε την ανησυχία και το άγχος. Ένα στα 10 παιδιά έχουν το ίδιο «πρόβλημα». Όλα θα τα καταφέρουν στις καθημερινές τους δραστηριότητες, όπως ακριβώς και οι δεξιόχειρες.</li>
<li>Είναι πιθανόν να δυσκολευτούν στην αρχή να μάθουν να γράφουν. Μιλήστε με τον δάσκαλο τους, που πρέπει οπωσδήποτε να είναι ενήμερος. Ζητήστε του να βάλει το παιδί να κάθεται στην αριστερή μεριά του θρανίου, ούτως ώστε να μην εμποδίζει με τον αριστερό του αγκώνα, τον συμμαθητή του που είναι δεξιόχειρας.</li>
<li>Πριν από πολλές δεκαετίες οι εκπαιδευτικοί εξασκούσαν ψυχολογική, ακόμα και σωματική βία στα παιδιά να αλλάξουν χέρι και να γράφουν με το «καλό», με αποτέλεσμα να τους προκαλούν μαθησιακά και ψυχολογικά προβλήματα. Ευτυχώς σήμερα αυτό έχει σχεδόν εκλείψει. Τόσον οι γονείς όσο και ο δάσκαλος δεν πρέπει να εξασκούν καμιά πίεση στο παιδί γιατί απλούστατα το «καλό» του χέρι είναι το αριστερό. Δεν μπορούν με τη πίεση να μεταφέρουν το κέντρο του λόγου από το δεξιό στο αριστερό ημισφαίριο. Εάν είστε δεξιόχειρας δοκιμάστε για μια μέρα να γράψετε με το αριστερό σας χέρι και θα καταλάβετε πως νοιώθουν τα παιδιά όταν αναγκάζονται να αλλάξουν χέρι. Μη του κάνετε παρατηρήσεις για τα άσχημα γράμματα του. Απλά του προκαλείτε περισσότερο άγχος και χειροτερεύετε τη κατάσταση.</li>
<li>Μάθετε το παιδί να κρατά το μολύβι σωστά, με τα τρία δάκτυλα και να μη το πιάνει με ολόκληρη τη παλάμη.</li>
<li>Μάθετε το παιδί να βάζει το χέρι του κάτω από τα γραφόμενα για να αποφύγει το μουτζούρωμα και για να βλέπει τι γράφει.</li>
<li>Δείξτε του να γυρίζει τη κόλλα κατά 20ο μοίρες προς τα δεξιά. Αυτό θα το διευκολύνει να γράφει πιο σωστά.</li>
<li>Πάρτε του ένα δώρο που είναι για αριστερόχειρες. Σε αρκετές χώρες υπάρχουν ειδικά καταστήματα για αυτό το σκοπό.</li>
</ol>