<p>Στην αρχή τα μικρά παιδιά δυσκολεύονται να κατανοήσουν ότι μια φράση αποτελείται από διαφορετικές φωνούλες, συλλαβές ή ότι μια πρόταση αποτελείται από ξεχωριστές λέξεις, επειδή τους είναι δύσκολο να καταλάβουν τα όρια των λέξεων που αρχίζουν και που τελειώνουν.</p>
<p>Γι’ αυτό τα παιδιά πριν το νήπιο είναι δύσκολο να ξεχωρίσουν τις λέξεις σε φωνούλες ή συλλαβές, αν τους ζητηθεί να αναγνωρίσουν μια λέξη από ποιο γράμμα ξεκινά, πχ β η λέξη βουνό σε μια πρόταση ή να χωρίσουν την πρόταση στις επιμέρους λέξεις. Τα μικρά παιδιά θεωρούν μια λέξη ότι είναι μια τυχαία ομάδα γραμμάτων.</p>
<p>Η φωνολογική ενημερότητα<strong>, </strong>μας εξηγεί ο κ. Στέλιος Μαντούδης, Αναπτυξιακός Εργοθεραπευτής, είναι μια ικανότητα που το παιδί την κατακτα σταδιακά και ολοκληρώνεται περίπου στο νήπιο. Δηλαδή στην ηλικία που προετοιμάζουμε το παιδί να κατανοήσει το τρόπο που συλλαβίζουμε ώστε μελλοντικά να μάθει να διαβάζει. Η φωνολογική ενημερότητα προετοιμάζει το παιδί να μάθει να διαβάζει και να γραφεί. Ένα παιδί που δεν την έχει κατακτήσει πιθανά να παρουσιάζει μαθησιακές δυσκολίες και δυσλεξία.</p>
<p>Η διαδικασία της φωνολογικής ενημερότητα ξεκινά σταδιακά:</p>
<p><strong>Τα παιδιά των τριών ετών</strong></p>
<ul>
<li>Αρχίζουν να συνειδητοποιούν τη φωνολογική δομή της γλώσσας</li>
<li>Δείχνουν το ενδιαφέρον τους για την ομοικαταληξία των λέξεων</li>
<li>Αρχίζουν να πειραματίζονται με τα φωνολογικά χαρακτηριστικά των λέξεων, κατά την διάρκεια των γλωσσικών παιχνιδιών</li>
</ul>
<p>Τα μικρά παιδιά διακρίνουν διαφορετικά τα επίπεδα γλωσσικής επίγνωσης, είτε μαθαίνουν πρώτα να χωρίζουν τη λέξη σε συλλαβές και μετά σε φωνήματα, είτε πρώτα αναγνωρίζουν την κατάληξη μιας λέξης που ομοιοκαταληκτούν. Ενώ αργότερα καταφέρνουν να αναλύσουν μια λέξη στα επιμέρους φωνήματά της.</p>
<p><strong>Τα παιδιά των τεσσάρων ετών</strong></p>
<ul>
<li>Τους είναι σχετικά εύκολο να χωρίσουν τη λέξη γάλα σε συλλαβές</li>
<li>Να βρουν ομοιοκαταληξίες με αυτήν, λέξεις π.χ. μπάλα</li>
<li>Αλλά τους είναι δύσκολο να μας πουν ένα-ένα τα φωνήματα της λέξης γ-ά-λ-α</li>
</ul>
<p>Ο συνειδητός χειρισμός και ο έλεγχος της φωνολογικής δομής της γλώσσας αρχίζει από την ηλικία των τεσσάρων με πέντε ετών. Εάν τα παιδιά της προσχολικής ηλικίας δυσκολεύονται να συνειδητοποιήσουν τις λέξεις ως σύνολα, τότε θα δυσκολευτούν περισσότερο να συνειδητοποιήσουν ότι οι λέξεις αποτελούνται από συλλαβές και φωνήματα.</p>
<p><strong>Τι μπορούν να κάνουν οι γονείς για να βοηθήσουν την φωνολογική ενημερότητα στο παιδί τους</strong></p>
<p>Οι ασκήσεις φωνολογικής ενημερότητας στην προσχολική αγωγή κατέχουν ένα σημαντικό  μέρος της διδακτικής ύλης. Σύμφωνα με την Τάφα (2001), ένα πρόγραμμα για την ενίσχυση της φωνολογικής επίγνωσης στα παιδιά της προσχολικής ηλικίας πρέπει να περιλαμβάνει ασκήσεις για όλα τα φωνολογικά στοιχεία της γλώσσας.</p>
<p>Να γίνονται οι εξής ασκήσεις:</p>
<ul>
<li>Χωρισμού της πρότασης σε λέξεις</li>
<li>Χωρισμού της λέξης σε συλλαβές</li>
<li>Αναγνώριση της πρώτης και τελευταίας συλλαβής μιας λέξης</li>
<li>Απάλειψη της αρχικής συλλαβής</li>
<li>Ομοιοκαταληξίας</li>
<li>Αναγνώρισης του αρχικού φωνήματος</li>
<li>Απάλειψης του αρχικού φωνήματος</li>
<li>Αντικατάστασης του αρχικού φωνήματος</li>
<li>Αναγνώρισης της θέσης των φωνημάτων στις λέξεις</li>
<li>Ανάλυσης της λέξης στα επιμέρους φωνήματα και ανασύνθεσή της</li>
<li>Ταύτιση φωνήματος-γραφήματος</li>
</ul>
<p><strong>Η συμβουλή του Ειδικού</strong></p>
<p>Η φωνολογική ενημερότητα  στην προσχολική ηλικία είναι μια σύνθετη μεταγλωσσική ικανότητα. Η ανάλυση και η σύνθεση της λέξης σε όλα τα επιμέρους φωνήματα φαίνεται να είναι από τις πιο δύσκολες δοκιμασίες για τα παιδιά που δεν έχουν μάθει ακόμη να διαβάζουν και να γράφουν. Παράλληλα όμως, είναι και ένας ιδιαίτερα σημαντικός δείκτης πρόγνωσης της εξέλιξης των παιδιών στην εκμάθηση της ανάγνωσης και της γραφής (Τάφα, 2001). Τα παιδιά προσχολικής  ηλικίας που φοιτούν στο νήπιο και δυσκολεύονται καλό είναι να ενταχθούν σε  πρόγραμμα λογοθεραπείας.</p>