Υπερουριχαιμία και ουρική αρθρίτιδα: τι να τρώς και τι να αποφεύγεις

27/03/2017
Ομάδα Σύνταξης
Διατροφή

<div class="k2IntroText">
Από την Επιστημονική Ομάδα του Διαιτολόγου-Διατροφολόγου Ευάγγελου Ζουμπανέα (<a href="http://www.diatrofi.gr">www.diatrofi.gr</a>)
Το ουρικό οξύ είναι φυσιολογικό συστατικό των ούρων. Περιέχεται σε μικρή ποσότητα στο αίμα, στο ήπαρ, στον σπλήνα, στον εγκέφαλο και αλλού. Υπάρχει στον οργανισμό μια δεξαμενή ουρικού 1,2 γραμμ. η οποία συμπληρώνεται από εξωγενείς πηγές (τρόφιμα κ.λπ.) και από ενδογενείς 0,3-0,5 γραμμ./ημέρα που προέρχονται από τον μεταβολισμό των πουρινών και αποβάλλονται στα ούρα. Το ανώτερο όριο ουρικό οξέος στον ορό είναι περίπου 7 mg/dL στους άντρες και 6 mg/dL στις γυναίκες. Τιμή ουρικού οξέος στον ορό πάνω από 7 mg/dL σημαίνει αυξημένο κίνδυνο ουρικής αρθρίτιδας ή λίθων του νεφρού.
</div>
<div class="k2FullText">
Η ουρική αρθρίτιδα είναι λοιπόν μια μεταβολική διαταραχή που χαρακτηρίζεται από αυξημένα επίπεδα ουρικού οξέος στο αίμα. Αυτή η υπερουριχαιμία έχει ως αποτέλεσμα την εναπόθεση κρυστάλλων ουρικού νατρίου στους ιστούς, ειδικά των νεφρών και των αρθρώσεων.
Θεωρείται υπεύθυνη η κακή διατροφή για επεισόδια ουρικής αρθρίτιδας;
Η κακή διατροφή θεωρείται υπεύθυνη για την πρόκληση οξέων επεισοδίων ουρικής αρθρίτιδας. Η ουρική αρθρίτιδα συχνά σχετίζεται με υψηλή κατανάλωση πρωτεϊνών (ιδιαίτερα σε μορφή κρέατος και θαλασσινών), οινοπνεύματος και θερμίδων. Η ασιτία, η νηστεία και η κατανάλωση διαίτων που περιέχουν πολύ χαμηλή ποσότητα πρωτεϊνών αυξάνουν επίσης τα επίπεδα ουρικού οξέος στον ορό. Οι ασθενείς που πάσχουν από ουρική αρθρίτιδα εμφανίζουν μια ασυνήθιστη συχνότητα άλλων χρόνιων παθήσεων που σχετίζονται με τον τρόπο διατροφής όπως η παχυσαρκία, ο διαβήτης, η υπέρταση, η στεφανιαία νόσος κ.λπ.
Διαιτητικές συστάσεις για την αποφυγή εκδήλωσης ουρικής αρθρίτιδας
Nα περιορίζονται ή να αποφεύγονται
<ul style="text-align: justify;">
<li>Η υπερβολική κατανάλωση τροφίμων πλούσια σε πουρίνες (καφές, κρέας, θαλασσινά, αντσούγιες, λαχανικά με μεγάλη περιεκτικότητα σε πουρίνες, ήτοι, σπαράγγια, σπανάκι, μανιτάρια, φασολάκια, κουνουπίδι) καθώς και ζωικής πρωτεΐνης (κρέας, αυγά, ψάρια, θαλασσινά, γαλακτοκομικά). Η κατανάλωση κρέατος (ιδιαίτερα το μοσχάρι, το χοιρινό και το αρνί), και θαλασσινών (π.χ γαρίδες, μύδια, σαλιγκάρια, χτένια, αστακός) θα πρέπει να αποφεύγεται, καθώς συσχετίζεται με αυξημένο κίνδυνο ουρικής αρθρίτιδας. Από κρέας να προτιμάτε το κοτόπουλο και τη γαλοπούλα. Σήμερα, οι επικρατέστερες συστάσεις, όσον αφορά στον κίνδυνο ανάπτυξης ουρικής αρθρίτιδας, είναι η αποφυγή της συχνής κατανάλωσης ζωικών πρωτεϊνών και διαιτών με υψηλά ποσοστά πρωτεΐνης. Ωστόσο, σύμφωνα με πρόσφατες μελέτες, υψηλή συνολική πρόσληψη ζωικών ή φυτικών πρωτεϊνών (όπως είναι τα όσπρια και η σόγια) δεν συσχετίζεται με αυξημένο κίνδυνο ουρικής αρθρίτιδας. Ιδιαίτερα, όσον αφορά στις φυτικής προέλευσης πρωτεΐνες, πρόσφατες μελέτες έχουν δείξει ότι η κατανάλωση τους μπορεί να έχει ακόμα και προστατευτική δράση. Καλό όμως θα είναι η κατανάλωση πρωτεϊνών καθώς και λαχανικών με υψηλή περιεκτικότητα σε πουρίνες να γίνεται με μέτρο. Η ημερήσια πρόσληψη πρωτεΐνης δεν θα πρέπει να ξεπερνά το 1g/kg ιδανικού σωματικού βάρους (περίπου 60-70 γραμμ. πρωτεΐνης την ημέρα). Η κατανάλωση κρέατος δεν θα πρέπει ναξεπερνά τα 90 – 120 γρ. ανά γεύμα.</li>
<li>Η υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ</li>
<li>Μεγάλα, βαριά γεύματα, ιδιαίτερα το βράδυ</li>
<li>Η υψηλή συχνή κατανάλωση τροφίμων με υψηλή περιεκτικότητα σε πουρίνες (> 150 mg/100 g (πίνακες 1.1, 1.2)</li>
</ul>
Συνίσταται
<ul style="text-align: justify;">
<li>Η αυξημένη πρόσληψη υγρών (νερά, χυμοί φρούτων). Πρέπει να χορηγούνται σε ποσότητες μεγαλύτερες από 3 λίτρα την ημέρα για να αυξήσουν την απέκκριση του ουρικού οξέος και να μειώσουν τον κίνδυνο νεφρολιθιάσεως.</li>
<li>Η αυξημένη κατανάλωση γαλακτοκομικών (γάλα, γιαούρτι) και ιδιαίτερα χαμηλών σε λιπαρά, η οποία μειώνει σημαντικά τον κίνδυνο ανάπτυξης ουρικής αρθρίτιδας.</li>
<li>Η σταδιακή μείωση του βάρους σε περίπτωση παχυσαρκίας. Η παχυσαρκία είναι ένα από τα συνηθισμένα αίτια υπερουριχαιμίας. Η απώλεια βάρους θα πρέπει να είναι σταδιακή και να αποφεύγονται τα πολύ στερητικά διαιτητικά σχήματα, αν θέλουμε να έχουμε βελτίωση και όχι επιδείνωση.</li>
<li>Η κατανάλωση μικρών γευμάτων.</li>
<li>Η μείωση της κατανάλωσης αλκοολούχων ποτών.</li>
<li>Η διατροφή θα πρέπει να είναι πλούσια σε υδατάνθρακες (π.χ. ψωμί, δημητριακά, ζυμαρικά, ρύζι, φρούτα, λαχανικά), φτωχή σε λίπος και μέτρια σε πρωτεΐνες (π.χ. κρέας, πουλερικά, αυγά, ψάρια, γαλακτοκομικά)</li>
</ul>
Απαγορευμένα τρόφιμα
<ul style="text-align: justify;">
<li>Εντόσθια, τηγανητά κρέατα, κρέατα από κυνήγι, θαλασσινά, σαρδέλες, αντσούγιες, μοσχάρι, αρνί, χοιρινό, γαρίδες, αστακός</li>
<li>Τυρί (τα πολύ λιπαρά τυριά)</li>
<li>Μπέικον</li>
<li>Τηγανητές πατάτες και όλα τα σνάκ</li>
<li>Μπιζέλια στο οξύ στάδιο</li>
<li>Σπαράγγια και σπανάκι στο οξύ στάδιο</li>
<li>Όλες οι σούπες κρέατος</li>
<li>Σάλτσες από κρέας</li>
</ul>
Επιτρεπόμενα τρόφιμα
<ul style="text-align: justify;">
<li>Ανθρακούχα αναψυκτικά και σόδα για αλκαλοποίηση των ούρων και διαλυτοποίηση του ουρικού οξέος</li>
<li>Γαλακτοκομικά (γάλα, γιαούρτι, τυρί)(χαμηλά σε λιπαρά)</li>
<li>Πουλερικά και ψάρι</li>
<li>Αυγό (1-2 φορές την εβδομάδα)</li>
<li>Ελαιόλαδο σε περιορισμένες ποσότητες</li>
<li>Ψωμί</li>
<li>Δημητριακά</li>
</ul>
Πίνακας 1.1 Τρόφιμα με περιεκτικότητα σε πουρίνες μεγαλύτερη από 150mg/100gr
<table border="1" align="center">
<tbody>
<tr>
<td>Αντσούγιες (363mg/100gr)</td>
<td>Μυαλά</td>
</tr>
<tr>
<td>Συκώτι (223mg/100gr)</td>
<td>Κρέατα από κυνήγι</td>
</tr>
<tr>
<td>Νεφρά βοδινά (200mg/100gr)</td>
<td>Λίπος ψητού κρέατος</td>
</tr>
<tr>
<td>Μοσχάρι-βοδινό (223mg/100gr)</td>
<td>Ρέγκα</td>
</tr>
<tr>
<td>Σαρδέλες (295mg/gr)</td>
<td>Σκουμπρί</td>
</tr>
</tbody>
</table>
Πίνακας 1.2 Τρόφιμα με υψηλή περιεκτικότητα σε πουρίνες 50-150mg/100gr
<table border="1" align="center">
<tbody>
<tr>
<td>Σπαράγγια</td>
<td>Μοσχάρι</td>
</tr>
<tr>
<td>Ψωμί</td>
<td>Αρνί</td>
</tr>
<tr>
<td>Δημητριακά Ολικής Άλεσης</td>
<td>Χοιρινό</td>
</tr>
<tr>
<td>Κουνουπίδι</td>
<td>Σούπες Κρέατος</td>
</tr>
<tr>
<td>Όσπρια</td>
<td>Ψάρια</td>
</tr>
<tr>
<td>Μανιτάρια</td>
<td>Κοτόπουλο</td>
</tr>
<tr>
<td>Φασολάκια</td>
<td>Γαλοπούλα</td>
</tr>
<tr>
<td>Σπανάκι</td>
<td>Πάπια</td>
</tr>
<tr>
<td> </td>
<td>Οστρακοειδή (αστακός, μύδια, γαρίδες)</td>
</tr>
</tbody>
</table>
Reference:
<ul>
<li>Choi HK, Atkinson K et al. 2004. Purine-Rich Foods, Dairy and Protein Intake, and the Risk of Gout in Men. The New England Journal of Medicine, 350; 11:1093-1102 Garrow JS, James WPT, Ralph A. Human Nutrition and Dietetics, 10th edition. CHURCHILL LIVINGSTONE 2000.</li>
</ul>
 
</div>