Τι συµβαίνει στο δέρµα όταν παθαίνουµε έγκαυµα;

21/07/2017
Ομάδα Σύνταξης
Δερματολογία

Είναι πάλι αυτή η εποχή του χρόνου, όταν µικροί και µεγάλοι σπεύδουν στις παραλίες για µια ανάσα δροσιάς και λίγη ηλιοθεραπεία. Ξέρετε όµως στ’ αλήθεια τι συµβαίνει στο δέρµα σας όταν εκτίθεται στον ήλιο και γιατί αντιδρά µε κοκκίνισµα ή ακόµα και µε «φουσκάλες» ή ξεφλούδισµα όταν το παρακάνετε;
Όπως εξηγεί η Ελληνική Δερµατολογική & Αφροδισιολογική Εταιρεία (ΕΔΑΕ), το δέρµα έχει ανάγκη το φως του ήλιου για να συνθέσει βιταµίνη D η οποία είναι σηµαντική για πολλές λειτουργίες του οργανισµού. Ωστόσο αυτό δεν είναι απαραίτητο να γίνει ούτε στις 3 το µεσηµέρι ούτε µε τις ώρες: λίγα λεπτά έκθεσης στον ήλιο νωρίς το πρωί ή αργά το απόγευµα είναι αρκετά.
Ο ήλιος εκπέµπει τρία είδη υπεριώδους ακτινοβολίας (UV): την UVA, την UVB και την UVC. Η UVC απορροφάται στο µεγαλύτερο µέρος της από την ατµόσφαιρα, αλλά οι άλλες δύο φθάνουν στην επιφάνεια της γης και µπορούν να εισδύσουν στο απροστάτευτο δέρµα. Η UVB εισδύει στην επιφανειακή στοιβάδα του (την επιδερµίδα) και η UVA στις βαθύτερες στοιβάδες του.
Το µαύρισµα
Όταν η UV του ηλίου είναι έντονη ή/και όταν η έκθεση του δέρµατος σε αυτήν υπερβαίνει τα λίγα λεπτά, ενεργοποιούνται ορισµένα κύτταρα στην επιδερµίδα (λέγονται µελανοκύτταρα) που περιέχουν την φυσική χρωστική ουσία του, την µελανίνη. Η µελανίνη εκκρίνεται για να προστατεύσει τις βαθύτερες στοιβάδες του δέρµατος από την UV και είναι υπεύθυνη για το µαύρισµά του. Ο µηχανισµός αυτός είναι πολύ αποδοτικότερος στους ανθρώπους µε σκουρόχρωµο δέρµα, µαλλιά και µάτια απ’ ό,τι στους ανοικτόχρωµους.
Το έγκαυµα
Όταν το δέρµα εκ φύσεως δεν παράγει πολλή µελανίνη ή η έκθεση στον ήλιο είναι απότοµη και έντονη, η συνέπεια είναι το ηλιακό έγκαυµα, που οφείλεται στο ότι η UV προκαλεί βλάβες (µεταλλάξεις) στο DNA της επιφανειακής στοιβάδας των δερµατικών κυττάρων (λέγονται κερατινοκύτταρα).
Τα κερατινοκύτταρα µε το «τραυµατισµένο» DNA αρχίζουν να παράγουν ορισµένα µόρια που προσελκύουν κύτταρα του ανοσοποιητικού για να αρχίσει η αντιµετώπιση του προβλήµατος. Αυτά τα ανοσοενεργά κύτταρα φθάνουν στο σηµείο της βλάβης µέσω του αίµατος, που διαφεύγει από τα µικρά αγγεία στους χώρους ανάµεσα στα κύτταρα και στις διάφορες δοµές του δέρµατος, µε συνέπεια να αρχίσει η περιοχή να διογκώνεται και να κοκκινίζει, προκαλώντας αίσθηµα θερµότητας και πόνο.
Η εισβολή των κυττάρων του ανοσοποιητικού στην περιοχή αρχίζει σύντοµα µετά τη βλάβη, ενόσω ο πάσχων µπορεί να βρίσκεται ακόµα στην παραλία, αλλά αυξάνεται σηµαντικά περίπου µία ώρα αφότου φύγει από τον ήλιο και κορυφώνεται 24 έως 48 ώρες αργότερα – και αυτό ακριβώς εξηγεί γιατί το κοκκίνισµα και ο πόνος του ηλιακού εγκαύµατος µπορεί να γίνουν αισθητά το επόµενο πρωί ή βράδυ.
Όταν τα ανοσοποιητικά κύτταρα φθάσουν στο σηµείο της βλάβης, κάποια από αυτά αρχίζουν να επιδιορθώνουν τα δερµατικά κύτταρα που επιδέχονται επιδιόρθωσης και άλλα εκκρίνουν χηµικές ουσίες που οδηγούν τα κύτταρα µε τις µεγαλύτερες βλάβες στην αυτοκαταστροφή. Αυτό είναι απαραίτητο γιατί οι αδιόρθωτες βλάβες στο DNA ανοίγουν τον δρόµο στην ανάπτυξη καρκίνου. Η ανάρρωση
Η δράση των κυττάρων του ανοσοποιητικού µπορεί να προκαλέσει µια τοπική αντίδραση στο δέρµα που έχει ως συνέπεια την εµφάνιση κνησµού (φαγούρας). Επιπλέον, αρκετές ώρες αργότερα µπορεί να αρχίσουν να δηµιουργούνται φουσκάλες (φλύκταινες) στα σηµεία όπου καταστρέφονται ολόκληρες στοιβάδες κερατινοκυττάρων, καθώς κάθε νεκρή στοιβάδα αρχίζει να αποµακρύνεται από τις υποκείµενες και ο χώρος µεταξύ τους γεµίζει µε υγρό.
Όταν η φλεγµονή υποχωρήσει, η βαθύτερη στοιβάδα των δερµατικών κυττάρων αρχίζει να αναπτύσσεται γρήγορα, για να αντικατασταθούν τα νεκρά κύτταρα. Το ξεφλούδισµα µετά το ηλιακό έγκαυµα είναι ουσιαστικά η αποµάκρυνση στοιβάδων από νεκρά κύτταρα οι οποίες απορρίπτονται από την επιδερµίδα για να µείνει χώρος για το νέο δέρµα.
Οι βλάβες στο DNA των κερατινοκυττάρων δίνουν επίσης µήνυµα στα µελανοκύτταρα να αρχίσουν την παραγωγή µελανίνης, γι’ αυτό και το δέρµα φαίνεται µαυρισµένο όταν υποχωρήσει το κοκκίνισµα του ηλιακού εγκαύµατος. Η µελανίνη διασκορπίζεται πάνω από τα κύτταρα της επιδερµίδας για να τα προστατεύσει από την επόµενη έκθεση στον ήλιο, αλλά στην πραγµατικότητα η προστασία που παρέχει είναι όση και ενός αντηλιακού µε SPF ίσο µε 2.
Ενδείξεις βλάβης
Όλες αυτές οι αντιδράσεις και τα συµπτώµατα πρακτικά σηµαίνουν ένα πράγµα: το δέρµα έχει υποστεί σοβαρή βλάβη από τον ήλιο. Όταν αυτό συµβαίνει συχνά και κυρίως σε νεαρή ηλικία (κάτω από 18 ετών) αυξάνεται ο κίνδυνος για εµφάνιση δερµατικού καρκίνου, επειδή τα κύτταρα του ανοσοποιητικού δεν κατορθώνουν να επιδιορθώσουν όλες τις βλάβες στο DNA και κάποιες αναπαράγονται στα νέα δερµατικά κύτταρα.
Με το πέρασµα του χρόνου, οι βλάβες αυτές αθροίζονται και µπορεί κάποια στιγµή τα δερµατικά κύτταρα να αρχίσουν να αναπαράγονται ανεξέλεγκτα δίνοντας το έναυσµα για την εµφάνιση του καρκίνου.
Μελέτες έχουν δείξει πως ένα ηλιακό έγκαυµα κάθε δύο χρόνια τριπλασιάζει τον κίνδυνο για εµφάνιση κακοήθους µελανώµατος, που είναι η πιο επιθετική µορφή καρκίνου του δέρµατος. Επειδή δεν υπάρχει προς το παρόν κάποιος απλός τρόπος επιδιόρθωσης των µεταλλάξεων στο DNA που προκαλούνται από τον ήλιο, η καλύτερη λύση είναι η πρόληψη, δηλαδή η τήρηση όλων των µέτρων ηλιοπροστασίας, µε κυριότερο την αποφυγή της έκθεσης στον ήλιο καθ’ όλη τη διάρκεια του µεσηµεριού.
ΠΗΓΗ : www.edae.gr