Τι θα μου δώσει η ομαδική ψυχοθεραπεία;

<p style="text-align: justify;">Η ομαδική ψυχοθεραπεία έχει ως βασικό στόχο την προσωπική ανάπτυξη του ατόμου μέσα από την αλληλεπίδρασή του με άλλους ανθρώπους, τα υπόλοιπα μέλη της ομάδας. Στη χώρα μας οι άνθρωποι είναι πιο εξοικειωμένοι με την ατομική θεραπεία και λιγότερο με την ομαδική ψυχοθεραπεία παρόλο που πρόκειται για ένα μοντέλο θεραπείας εξίσου αποτελεσματικό. Δεν είναι μόνο ο αριθμός των μελών που απαρτίζουν την ομάδα που της δίνουν υπόσταση, αλλά κυρίως είναι αυτό που συμβαίνει ανάμεσα στα μέλη, η αλληλεπίδραση στο συγκεκριμένο χώρο και χρόνο και που αποτελεί την δυναμική της ομάδας. Αυτή είναι η βασική της διαφορά από την ατομική ψυχοθεραπεία όπου η αλληλεπίδραση λαμβάνει χώρα μεταξύ θεραπευτή και θεραπευόμενου. Τα μέλη αρχίζουν να γίνονται ομάδα μέσα από το μοίρασμα κοινών συναισθηματικών εμπειριών και το βίωμα ότι το «μοίρασμα» αυτό γίνεται σε ένα πλαίσιο ασφαλές, ζεστό, με αποδοχή και εμπιστοσύνη. Από τη στιγμή που θα δημιουργηθεί η ομάδα δεν παραμένει στατική, αλλά διανύει μια <strong>δυναμική</strong> πορεία κατά την οποία δημιουργούνται διάφορα ψυχοκοινωνικά φαινόμενα.</p>
<p style="text-align: justify;">Στην αρχή της λειτουργίας της υπάρχει αρκετή αμηχανία, φόβος έκθεσης και τα μέλη κρατούν το κοινωνικό τους προφίλ και αλληλεπιδρούν με περισσότερο τυπικό και ευγενικό τρόπο. Όσο ο καιρός προχωρά και αναπτύσσεται η ομάδα αυξάνονται οι αλληλεπιδράσεις, αρχίζει να δημιουργείται ασφάλεια και εμπιστοσύνη και δημιουργούνται στενότερες σχέσεις και περισσότερο αληθινοί τρόποι συσχέτισης. Η ίδια η λειτουργία της ομάδας έχει δύναμη και το βασικότερο ίσως πλεονέκτημα της έναντι της ατομικής θεραπείας είναι η ανατροφοδότηση, το <span lang="en-US">feedback</span> που θα πάρει κάποιος για τον τρόπο που σχετίζεται με τους άλλους. Το άτομο έχει την ευκαιρία να παρατηρήσει και να γνωρίσει την εντύπωση που δημιουργεί στους γύρω του και να δει πως ο τρόπος που φέρει τον εαυτό του μπορεί να επηρεάζει (θετικά ή αρνητικά) και με ποιο τρόπο τη σχέση του με τους άλλους ανθρώπους. Αν και οι περισσότεροι άνθρωποι έχουν αρκετές κοινωνικές επαφές και φίλους σπάνια έχουν την ευκαιρία να ακούσουν, να αντιληφθούν και να βιώσουν το πώς στα αλήθεια τους βλέπουν οι άλλοι. Επιπλέον, καθώς η ομάδα θυμίζει μια μικρογραφία της οικογένειας και συχνά υπάρχουν μέλη που μας θυμίζουν συμπεριφορές σημαντικών προσώπων της ζωής μας (γονείς, αδέλφια) είναι μια μοναδική ευκαιρία να επαναδιαπραγματευτεί κανείς τον τρόπο που σχετίζεται με τα σημαντικά πρόσωπα της ζωής του και να αποκτήσει επίγνωση του πώς ασυνείδητα προβάλλει στους άλλους ανθρώπους συμπεριφορές και συναισθήματα προερχόμενα από άλλα πρόσωπα και σχέσεις εκτός ομάδας.</p>
<p style="text-align: justify;">Όταν βιώνεις ένα πρόβλημα ή μια συναισθηματική δυσκολία συχνά πιστεύεις ότι δεν μπορείς να την ξεπεράσεις. Επομένως, η επαφή με άτομα που έχουν ξεπεράσει παρόμοιες δυσκολίες ή προσπαθούν να τις διαχειριστούν στην παρούσα φάση δίνει το κίνητρο να προσπαθήσεις, να παραδειγματιστείς και να μιμηθείς περισσότερο λειτουργικές συμπεριφορές. Το άτομο μπορεί να παρατηρήσει πώς χειρίζονται οι υπόλοιποι τις δυσκολίες τους. Αξίζει να σημειωθεί ότι έρευνες για την ομαδική ψυχοθεραπεία δείχνουν ότι η μίμηση είναι μία από τις αποτελεσματικότερες θεραπευτικές δυνάμεις. Είναι ανακουφιστικό να βλέπεις ότι και άλλοι άνθρωποι μοιράζονται κοινές συναισθηματικές δυσκολίες. Ανακαλύπτεις ότι δεν είσαι μοναδικός, ως προς τα αρνητικά συναισθήματα που βιώνεις, τις σκέψεις και τις δυσκολίες που συναντάς. </p>
<p style="text-align: justify;">Η πιο συχνή δυσκολία σε μια ομάδα είναι ο φόβος της έκθεσης, το πώς θα μας δουν οι άλλοι. Αρκετοί άνθρωποι στη ζωή τους εμφανίζουν έντονο άγχος όταν πρόκειται να μιλήσουν ή να παρουσιάσουν κάτι από τον εαυτό τους σε μια ομάδα ανθρώπων, πχ δουλειά, κοινωνικές επαφές. Το άγχος αυτό μπορεί να είναι σε τέτοιο βαθμό που τελικά να μετατρέπει αυτά τα άτομα σε δυσλειτουργικές προσωπικότητες παρόλο που στο βάθος μπορεί να διαθέτουν εξαιρετικά δυναμικά και ικανότητες. Καθώς όμως αυτοπεριορίζονται, αποστασιοποιούνται από την ευρύτερη ομάδα και τελικά οδηγούνται στην μοναξιά και την απομόνωση. Σε ένα ασφαλές πλαίσιο όπως αυτό μιας θεραπευτικής ομάδας τα μέλη αρχίζουν να νιώθουν πιο άνετα να εκφραστούν σταδιακά μέσα σε ένα κλίμα αποδοχής και έλλειψης κριτικής. Επιπλέον, έχουν την δυνατότητα να πειραματιστούν με νέα μοντέλα επικοινωνίας, να μάθουν από τους άλλους και από τους τρόπους που εκείνοι χρησιμοποιούν για να επιλύσουν τα διαπροσωπικά τους προβλήματα, να αναρωτηθούν για τις αιτίες της έλλειψης κοινωνικών δεξιοτήτων και το κυριότερο να καταφέρουν να ξεπεράσουν τις προσωπικές τους δυσκολίες με την ενθάρρυνση και την στήριξη της ομάδας.</p>
<p style="text-align: justify;">Πριν μπει κάποιο μέλος σε μία ομάδα γίνεται συνάντηση με τον θεραπευτή-συντονιστή της ομάδας, προκειμένου να συλλέξει κάποιες πληροφορίες και να ενταχθεί στην καταλληλότερη για αυτό ομάδα. Το σύνηθες και το επιθυμητό είναι να υπάρχει μια σχετική ομοιογένεια στη σύσταση της ομάδας, δηλαδή να είναι άτομα που πάνω κάτω αντιμετωπίζουν μια κοινή ομάδα προβλημάτων (πχ άγχος)  ή που έχουν κοινό στόχο (πχ αυτογνωσία). Μέσω της ομάδας το κάθε μέλος παίρνει ανατροφοδότηση για το πώς το βλέπουν τα άλλα μέλη, για το πώς αισθάνονται οι ίδιοι μαζί του, για κοινές εμπειρίες ή δυσκολίες που έχουν βιώσει, για διεξόδους που μπορεί να βρήκαν. Μαθαίνει να συναναστρέφεται με τα άλλα μέλη, να επικοινωνεί με τα άτομα του άλλου φύλου, να εκφράζεται και να εκτίθεται σε ένα ασφαλές περιβάλλον. Καθώς η ομάδα έχει κοινό στόχο αναπτύσσεται η αίσθηση της αποδοχής καθώς το άτομο ανακαλύπτει πράγματα για τον εαυτό του που το φέρνουν σε δύσκολη θέση και νιώθει ότι ανήκει σε μία ομάδα ανθρώπων που το καταλαβαίνουν και το αποδέχονται. Τα άτομα της ομάδας εισπράττουν στήριξη καθώς έρχονται αντιμέτωπα με θεμελιώδη ζητήματα ζωής και θανάτου. Καλούνται να δουν τη ζωή τους πιο ειλικρινά, να σεβαστούν τις ανάγκες τους αλλά και τις ανάγκες των άλλων, να επαναπροσδιορίσουν τις αξίες τους, να δίνουν λιγότερη βαρύτητα σε όσα θεωρούν ασήμαντα και να συνειδητοποιούν περισσότερο ότι η ευθύνη για τη ζωή τους, τις πράξεις και τις επιλογές τους είναι στα δικά τους χέρια.</p>
<p style="text-align: justify;">Η ομάδα πραγματοποιείται σε σταθερή μέρα και ώρα μέσα στην εβδομάδα.</p>
<p style="text-align: justify;">Οι συναντήσεις είναι εβδομαδιαίες, διαρκούν μια με μιάμιση ώρα και απαρτίζονται από σταθερά μέλη (4-12 άτομα). Στην ομάδα τηρούνται συγκεκριμένα όρια, όπως η εχεμύθεια και το απόρρητο των μελών, η σταθερή ώρα προσέλευσης κ.α.</p>
<p style="text-align: justify;"><strong>Βιβλιογραφία</strong></p>
<p style="text-align: justify;">Yalom, D. Irvin, &amp; Leszcz, M., Θεωρία και Πράξη της Ομαδικής Ψυχοθεραπείας, Αθήνα, (2006), εκδόσεις ΑΓΡΑ Α.Ε.</p>
<p style="text-align: justify;">Αρχοντάκη – Φιλίππου, 205 βιωματικές ασκήσεις για εμψύχωση ομάδων, Αθήνα, (2003), εκδόσεις Καστανιώτη Α.Ε.  </p>
<p><strong>Νίκη Ζαρκάδα</strong></p>
<p>Ψυχολόγος – Ψυχοθεραπεύτρια</p>
<p>Σωκράτους 18, Χαλάνδρι</p>
<p>http://www.nikizarkada.gr/</p>

Σχετικά άρθρα