Δίαιτα χωρίς γλουτένη για απώλεια βάρους; Μήπως να το ξανασκεφτείτε;

11/09/2017
Ομάδα Σύνταξης
Δίαιτα

Γράφει η η διαιτολόγος-διατροφολόγος Κυριακή Απέργη
<img src="/contentfiles_2016b/ygeia/%CE%B5%CE%B9%CE%B4%CE%B9%CE%BA%CE%BF%CE%AF/0.jpg" alt="" width="250" height="375" />
«Gluten-free»: Ένας αγαπημένος διατροφικός ισχυρισμός στον κόσμο του marketing προϊόντων διατροφής, αλλά και της «βιομηχανίας» αδυνατίσματος. Ψωμί χωρίς γλουτένη, μπισκότα χωρίς γλουτένη, ζυμαρικά χωρίς γλουτένη, νερό χωρίς γλουτένη, γλουτένη χωρίς γλουτένη… και ο κατάλογος δεν έχει τέλος.
Στην πραγματικότητα, η δίαιτα ελεύθερης γλουτένης, όπως ονομάζεται ο τρόπος διατροφής χωρίς γλουτένη, έχει 4 μοναδικές ενδείξεις:
1. Στην αλλεργία στο σιτάρι ή σε πρωτεΐνες σιταριού, η οποία εμφανίζεται σε περίπου 0,1% του πληθυσμού και συνήθως ξεπερνιέται μετά την παιδική ηλικία,
2. Στην κοιλιοκάκη, μια αυτοάνοση διαταραχή, η οποία επηρεάζει περίπου το 1% του πληθυσμού,
3. Στην ερπητοειδή δερματίτιδα και
4. Στην μη-κοιλιοκακική ευαισθησία στην γλουτένη (NCGS), μια κατάσταση που χαρακτηρίζεται από συμπτώματα όπως αέρια, φούσκωμα, κόπωση και πονοκεφάλους μετά από κατανάλωση προϊόντων που περιέχουν γλουτένη (σιτάρι, κριθάρι, σίκαλη και βρώμη). Δεν υπάρχει ακόμα μια διαγνωστική δοκιμή για την NCGS (σε αντίθεση με την αλλεργία του σιταριού και την κοιλιοκάκη, η οποία μπορεί να ανιχνευθεί με αντισώματα με εξετάσεις αίματος και με βιοψία λεπτού εντέρου), οπότε η διάγνωση είναι υποκειμενική. Εξακολουθεί να είναι ασαφές το ποσοστό του πληθυσμού που μπορεί να επηρεαστεί από την NCGS.
Γιατί όμως άτομα που ακολούθησαν την δίαιτα χωρίς γλουτένη έχασαν βάρος;
Είναι αλήθεια ότι αποφεύγοντας την γλουτένη, συχνά, αλλά όχι πάντα, μειώνεται ή αποφεύγεται η κατανάλωση προϊόντων πλούσια σε υδατάνθρακες, όπως το ψωμί, τα ζυμαρικά, τα δημητριακά, αλλά κυρίως το fast-food. Αυτό από μόνο του θα μπορούσε να οδηγήσει σε απώλεια βάρους, εφόσον γίνουν αντικαταστάσεις που οδηγούν σε μείωση στην πρόληψη θερμίδων.
Ο λόγος που χάνουμε ή παίρνουμε βάρος είναι το ισοζύγιο θερμίδων. Αν με μια δίαιτα, με αποκλεισμό τροφίμων ή ομάδων τροφίμων, με αύξηση της φυσικής δραστηριότητας ή με οποιοδήποτε άλλο τρόπο έχουμε αρνητικό ισοζύγιο ενέργειας, δηλαδή λαμβάνουμε λιγότερες θερμίδες από αυτές που καίμε, τότε χάνουμε βάρος- λίπος. Σε κάθε άλλη περίπτωση απλά «ελαφραίνουμε» δηλαδή, χάνουμε μυϊκή μάζα, υγρά κτλ και δεν αδυνατίζουμε δηλαδή, δεν χάνουμε λίπος.
Το πρόβλημα με τις περισσότερες «δίαιτες» απώλειας βάρους, είτε πρόκειται για ένα πλάνο διατροφής, για αποκλεισμό ομάδων τροφίμων, για έτοιμα σκευάσματα κτλ, έγκειται στο γεγονός ότι συχνά αυτό το αρνητικό ισοζύγιο ενέργειας, για ποικίλους λόγους δεν διατηρείται μακροπρόθεσμα. Αυτό οφείλεται είτε γιατί είμαστε «βιολογικά» προγραμματισμένοι να αντέχουμε σε συνθήκες έλλειψης τροφής, με πολλούς διαφορετικούς σωματικούς και ψυχολογικούς ομοιοστατικούς μηχανισμούς, είτε γιατί πολύ συχνά το άτομο δεν εκπαιδεύεται σωστά. Το αποτέλεσμα είναι ότι σε κάθε περίπτωση το «λίπος» να επανέρχεται και μάλιστα «δριμύτερο».
Σήμερα όλο και περισσότερα τρόφιμα είναι διαθέσιμα και σε εκδοχή «χωρίς γλουτένη», αλλά επίσης πιο ακριβά, πλούσια σε θερμίδες, συντηρητικά, βελτιωτικά γεύσης και ζάχαρη (ακόμα και περισσότερο από τα συμβατικά) και χαμηλά σε φυτικές ίνες, πρωτεΐνες και άλλα θρεπτικά συστατικά.
Η μεγαλύτερη ποικιλία τροφίμων και έτοιμων γευμάτων «gluten-free», δεν είναι απαραίτητα «καλή» για τους ασθενείς των 4 παραπάνω κατηγοριών, που πρέπει να ακολουθούν αυστηρά την δίαιτα ελεύθερη γλουτένης για λόγους υγείας. Πολλές φορές, λόγω άγνοιας και παραπληροφόρησης δεν δίνεται η απαραίτητη βαρύτητα στον ισχυρισμό «gluten free», με αποτέλεσμα να υπάρχει επιμόλυνση. Ακόμα και μια απειροελάχιστη ποσότητα γλουτένης αναιρεί όλη την θεραπεία και θέτει σε πραγματικό κίνδυνο την υγεία των ασθενών αυτών.
Επίσης, η πρώιμη έρευνα δείχνει ότι η γλουτένη, σε άτομα χωρίς κοιλιοκάκη ή αλλεργία, μπορεί να έχει μοναδικά οφέλη για την υγεία: Σε δύο ξεχωριστές μελέτες, η πρωτεΐνη του σιταριού έχει αποδειχθεί ό μειώνει τα τριγλυκερίδια έως και 19%, συντελώντας στην καρδιαγγειακή υγεία (1). Σε άλλη μελέτη, η αφαίρεση της γλουτένης από την διατροφή μείωσε τους αριθμούς των ευεργετικών βακτηρίων του εντέρου στους συμμετέχοντες (2). Τέλος, η κατανάλωση περισσότερης γλουτένης μπορεί να σχετίζεται με χαμηλότερο κίνδυνο εμφάνισης διαβήτη τύπου 2, σύμφωνα με έρευνα που παρουσιάστηκε στις Επιστημονικές Συνεδρίες Επιδημιολογίας και Πρόληψης / Τρόπου Ζωής και Καρδιομεταβολικής Υγείας του Αμερικανικού Καρδιολογικού Κέντρου (American Heart Association’s Epidemiology and Prevention / Lifestyle and Cardiometabolic Health 2017 Scientific Sessions) (3).
Επομένως, η δίαιτα χωρίς γλουτένη, όχι μόνο δεν πρόκειται να μας βοηθήσει να χάσουμε περισσότερο βάρος, αλλά μπορεί να ζημιώσει την τσέπη και την υγεία μας. Απευθυνθείτε σε ένα πτυχιούχο διαιτολόγο διατροφολόγο με άδεια ασκήσεως επαγγέλματος, που θα σας μάθει να τρέφεστε σωστά, να βελτιώσετε το σώμα σας και την σχέση σας με την τροφή και κυρίως να βελτιώσετε την ποιότητα της ζωής σας.
Βιβλιογραφία: 1. Jenkins DJ1, Kendall CW, Vuksan V, Augustin LS, Mehling C, Parker T, Vidgen E, Lee B, Faulkner D, Seyler H, Josse R, Leiter LA, Connelly PW, Fulgoni V 3rd. Effect of wheat bran on serum lipids: influence of particle size and wheat protein. J Am Coll Nutr. 1999 Apr;18(2):159-65. 2. Mohan M, Chow CT, Ryan CN, Chan LS, Dufour J, Aye PP, Blanchard J, Moehs CP, Sestak K. Dietary Gluten-Induced Gut Dysbiosis Is Accompanied by Selective Upregulation of microRNAs with Intestinal Tight Junction and Bacteria-Binding Motifs in Rhesus Macaque Model of Celiac Disease.Nutrients. 2016 Oct 28;8(11). pii: E684. 3. Lebwohl, M.D., Frank Hu, M.D., Ph.D., Laura Sampson, Lauren Dougherty, Walter Willett, M.D., Dr.P.H., Andrew Chan, M.D., M.P.H., and Qi Sun, M.D., Sc.D.Low gluten diets may be associated with higher risk of type 2 diabetes American Heart Association Meeting Report Presentation 11
 Απέργη Κυριακή Διαιτολόγος- Διατροφολόγος 6987121394