<p>Ο <strong>ψυχίατρος</strong> είναι ο ειδικός ιατρός που έχει ακολουθήσει ως ιατρική ειδικότητα την ψυχιατρική. Η δε <strong>ψυχιατρική</strong> είναι ο κλάδος της ιατρικής που καλείται να διαχειριστεί και να βρει λύσεις σε προβλήματα ψυχικής υγείας. Δεν πρέπει δηλαδή να ξεχνάμε ότι η <strong>ιατρική</strong> ως εφαρμοσμένη επιστήμη υπάρχει ώστε να δίνει λύσεις σε προβλήματα. Ο ρόλος του ψυχίατρου είναι ξεκάθαρος – να φέρει τον άνθρωπο που θα τον συμβουλευτεί σε επαφή με τη πραγματικότητα.</p>
<p>Γράφει ο ψυχίατρος <strong>Δρ. Γεώργιος Φλώρος</strong></p>
<p><strong><img src="/contentfiles_2016b/psyxologia/psyxiatrikh/2017/floros.jpg" alt="" width="211" height="239" /></strong></p>
<p>Στη ρίζα των προβλημάτων ψυχικής υγείας βρίσκεται ακριβώς η <strong>αποστασιοποίηση από την πραγματικότητα</strong>. Ο άνθρωπος που υποφέρει από φοβίες, από κρίσεις άγχους/πανικού, βρίσκεται σε απόσταση από μία πραγματικότητα που γνωρίζει και ο ίδιος, ότι δηλαδή δεν θα πεθάνει εκείνη την ώρα, δεν θα τον σκοτώσει μία πτήση στο αεροπλάνο ή ένα ταξίδι με πλοίο. Όμως για κάποιο λόγο δεν μπορεί να νιώσει την ασφάλεια που νιώθουμε όλοι μας, στη καθημερινότητα μας. Νιώθει μία απειλή που δεν είναι εκεί, και το γνωρίζει. Αντίστοιχα, ο άνθρωπος που έχει παραισθήσεις/ψευδαισθήσεις, μπορεί να μην αντιλαμβάνεται εκείνη την ώρα ότι δεν είναι πραγματικές, όμως είναι ξεκάθαρο ότι απέχει πολύ από την πραγματικότητα. Η συνειδητοποίηση αυτής της αλήθειας για τον ασθενή, ότι δηλαδή αυτό που βιώνει ως πραγματικό είναι μόνο προϊόν της διαταραγμένης αντίληψης του, είναι το πρώτο βήμα προς τη θεραπεία.</p>
<p>Ο ψυχίατρος για να βρει λύση στο <strong>πρόβλημα του ασθενή</strong> που τον εμπιστεύεται με τη πορεία της υγείας του έχει ορισμένα εργαλεία. Για ένα πολύ μεγάλο διάστημα της ιστορίας τα εργαλεία αυτά ήταν δυστυχώς ελάχιστα. Οπότε και δημιουργήθηκε ένας <strong>μύθος</strong>, ότι μία διαταραχή της ψυχικής υγείας δεν βρίσκει πραγματική θεραπεία. Οι ασθενείς θεωρούνταν καταδικασμένοι σε μία απομόνωση από το κοινωνικό τους περίγυρο και έναν ατέρμονο βασανισμό. Αρχικά εμφανίστηκαν οι πρώτες ψυχοθεραπευτικές προσεγγίσεις στην επίλυση προβλημάτων ψυχικής υγείας και μετά τη ραγδαία πρόοδο της δεκαετίας του 1960 και αξιόπιστες βιολογικές θεραπείες. Οπότε σήμερα ο κατάλληλα εκπαιδευμένος ψυχίατρος μπορεί να προτείνει τόσο φαρμακοθεραπεία όσο και κάποια ψυχοθεραπευτική προσέγγιση. Ανάλογα με τη φύση της διαταραχής, και το πόσο μακριά από τη πραγματικότητα βρίσκεται ο ασθενής, γίνεται και η επιλογή της κατάλληλης θεραπείας. Σε προβλήματα προσαρμογής σε νέες καταστάσεις, ήπιες διαταραχές της διάθεσης και σε αγχώδεις διαταραχές μπορεί να αρκεί η ψυχοθεραπευτική προσέγγιση. Σε περιπτώσεις όμως που η επαφή με τη πραγματικότητα έχει διαταραχθεί σημαντικά τότε θα χρειαστεί και φαρμακευτική αγωγή.</p>
<p>Πολλές ερωτήσεις ανακύπτουν ως προς τη <strong>φαρμακοθεραπεία</strong>. Τα ψυχιατρικά φάρμακα δεν αλλάζουν τον εγκέφαλο, <strong>τροποποιούν όμως το πώς αντιλαμβανόμαστε τη πραγματικότητα</strong>. Ο άνθρωπος ο οποίος βασανίζεται από εμμονές, φοβίες μπορεί να ελπίζει ότι με τη φαρμακευτική αγωγή οι βασανιστικές αυτές σκέψεις θα πάνε στο πίσω μέρος του μυαλού του ώστε να μπορεί να λειτουργήσει, να τις αντιμετωπίσει και σταδιακά να τις ξεπεράσει. Ο άνθρωπος με έντονη μελαγχολία, τύψεις, ενοχές χρειάζεται να ελαφρώσει ψυχικά από τα δυσάρεστα αυτά συναισθήματα και να αποκτήσει ξανά μία διάθεση να μπει στη ζωή. Ο άνθρωπος με παραισθήσεις, ψευδαισθήσεις, παραλήρημα, χρειάζεται να ελευθερωθεί από αυτή την αβάσταχτη ένταση και πίεση. Δεν θα εθιστούν σε αυτά, με την έννοια που ο εξαρτημένος αναζητά την ουσία ή τη δραστηριότητα σαν μία νέα εμμονή – μπορεί βέβαια να φοβηθούν να ζήσουν χωρίς τη βοήθεια τους. Υπάρχει ακόμα και η περίπτωση η φαρμακευτική θεραπεία να είναι αγωγή συντήρησης, δηλαδή να χρειάζεται να συνεχίζεται η λήψη της ούτως ώστε ο ασθενής να νιώσει καλύτερα αλλά και να συνεχίζει να νιώθει καλύτερα. Αυτό αφορά περιπτώσεις όπου η απόσταση από την πραγματικότητα ήταν πολύ μεγάλη.</p>
<p>Μία <strong>συχνή απορία</strong> που μου διατυπώνεται από ανθρώπους, ιδίως που δεν έχουν βιώσει μία έντονη ψυχική δυσκολία, είναι το γιατί κάποιος να απευθυνθεί σε ψυχίατρο κι όχι στους φίλους, στην οικογένεια του, σε έναν ιερέα ή σε έναν άνθρωπο του πνεύματος ή της φιλοσοφίας. Η <strong>απάντηση</strong> είναι ότι βεβαίως και θα είναι καλό ο καθένας να αναζητεί στηρίγματα οπουδήποτε υπάρχουν. Όμως το κάθε στήριγμα έχει το δικό του ρόλο στη ζωή μας. Ο ψυχίατρος δεν θα είναι δίπλα μας 24 ώρες το 24ωρο όπως ένας γονιός ή ένας σύντροφος, δεν θα έχει την απόλυτη στήριξη που περιμένουμε σε ότι υποστηρίζουμε, δεν θα δώσει κατευθυντήριες αξίες για τη ζωή μας ή άφεση αμαρτιών. Ο Ψυχίατρος θα ακούσει χωρίς να κρίνει αλλά παράλληλα θα δώσει μία ουδέτερη άποψη ώστε να προσανατολιστούμε στη καταιγίδα, όπως μία πυξίδα δίνει τα σημεία του ορίζοντα ακόμα και σε μία συννεφιασμένη νύχτα όπου δεν μπορούμε να βασιστούμε στον ήλιο ή τα αστέρια.</p>
<p>Η <strong>δυσκολότερη ερώτηση</strong> που αντιμετωπίζω είναι από ανθρώπους που βασανίζονται από επίμονα προβλήματα ψυχικής υγείας για τα οποία τα εργαλεία που έχουμε να τους βοηθήσουμε δεν επαρκούν προς το παρόν.<strong> «Πότε επιτέλους θα γίνω καλά;»</strong> Δυστυχώς υπάρχει ακόμα πολύς δρόμος ώστε να καταλάβουμε τον τρόπο με τον οποίο λειτουργεί ο εγκέφαλος και να σχεδιάσουμε 100% αποτελεσματικές θεραπευτικές προσεγγίσεις. Ακόμα όμως και προβλήματα που σήμερα θεωρούμε εύκολα επιλύσιμα, όπως το έλκος στομάχου, ή ο τέτανος, δεν ήταν έτσι πριν λίγες δεκαετίες. Αντίστοιχα η πρόοδος της ιατρικής δίνει ελπίδα ότι το μέλλον θα είναι καλύτερο. Λυπάμαι διπλά όμως όταν βλέπω ανθρώπους που μπορούν να νιώθουν καλύτερα με μία απλή φαρμακευτική αγωγή, ή δέσμευση σε ψυχοθεραπεία, και επιλέγουν να μην το κάνουν ενώ άλλοι συνάνθρωποι τους ταλαιπωρούνται ανελέητα χωρίς να μπορούν να κάνουν τίποτα για αυτό. Επίσης, άνθρωποι που έχουν πείσει με κάποιο τρόπο τον εαυτό τους ότι το πρόβλημα που αντιμετωπίζουν θα φύγει κάποια μέρα από μόνο του, εθελοτυφλώντας κατ 'αυτόν τον τρόπο ενώ ζουν πολύ περιορισμένες ζωές για χρόνια ολόκληρα. Απλά επειδή δεν θέλουν να επισκεφτούν έναν επαγγελματία ψυχικής υγείας και να αποδεχτούν βοήθεια. Άνθρωποι που ζουν με κρίσεις πανικού για χρόνια, άνθρωποι που καταχρώνται αλκοόλ, που ζουν δυστυχισμένες οικογενειακές ζωές, ή και απλά καταφεύγουν σε χρόνια χρήση ηρεμιστικών. Όλοι έχουν το δικαίωμα να ζουν ανθρώπινες ζωές και πλέον η ψυχιατρική είναι σε θέση να το προσφέρει αυτό σε πολλούς ανθρώπους με προβλήματα ψυχικής υγείας.</p>