Πώς η άπνοια ύπνου μπορεί να προκαλέσει αιφνίδιο θάνατο!

Το σύνδρομο αποφρακτικής άπνοιας στον ύπνο είναι μια σημαντική νόσος, η οποία τα τελευταία χρόνια αρχίζει και βρίσκει την απαιτούμενη προσοχή από τον ιατρικό κόσμο και το κοινωνικό σύνολο γενικότερα. Φαίνεται όμως ότι ο ρόλος του ειδικού γναθολόγου είναι εξίσου σημαντικός, τόσο στην ανίχνευση πιθανότητας ύπαρξης της νόσου όσο και στη θεραπεία της.

Γράφει η Αγνή Γιακουμή DDS, MSc Γναθολόγος-Οδοντίατρος 

Γιατί συμβαίνουν άπνοιες στον ύπνο;

Κατά τη διάρκεια του ύπνου (στο βαθύ στάδιο, όπου επέρχεται πλήρης ανάπαυση-χαλάρωση), οι μαλακοί ιστοί των ανώτερων αεροφόρων οδών (περιοχή στοματοφάρυγγα) είναι δυνατόν να χαλαρώσουν τόσο, ώστε τελικά να εμποδίζουν μερικώς ή τελείως την δίοδο του αέρα προς τους πνεύμονες.

Κατά την διάρκεια της μερικής απόφραξης παρατηρείται ροχαλητό, ενώ όταν συμβαίνει πλήρης απόφραξη του αεραγωγού σημειώνονται άπνοιες, δηλαδή διακοπές της αναπνοής ορισμένης διάρκειας.Όσο η απόφραξη παρατείνεται, τόσο δυσχεραίνει η αναπνοή κατά τον ύπνο, με αποτέλεσμα όλο και περισσότερο να μειώνεται η οξυγόνωση του αίματος και των ιστών του σώματος.

Τελικά, ο ασθενής ξυπνά ξαφνικά λαχανιασμένος με έντονο ασφυκτικό αίσθημα, συνήθως αναζητώντας αέρα εναγωνίως, και αμέσως ξανακοιμάται. Αυτός ο κύκλος μπορεί να επαναλαμβάνεται συνεχώς κάθε νύκτα, χωρίς να το αντιλαμβάνεται ο ασθενής.

Πώς επηρεάζεται ο οργανισμός μας

Καθώς το συγκεκριμένο άτομο δεν απολαμβάνει τον κανονικό βαθύ, αναζωογονητικό ύπνο, παρατηρούνται διάφορες αλλαγές στον οργανισμό και την συμπεριφορά.

Κατά την πρωινή έγερση, ο ασθενής με άπνοια είναι συνήθως κουρασμένος και η ημερήσια υπνηλία αποτελεί ένα πρωταρχικό σύμπτωμα.

Έτσι, όπως και άλλες αιτίες ημερήσιας υπνηλίας, το σύνδρομο άπνοιας στον ύπνο εγκαθιστά αυξημένες πιθανότητες για ατυχήματα (όπως οδικά ή εργατικά).

Οι κίνδυνοι από την αποφρακτική άπνοια

Η αποφρακτική άπνοια στον ύπνο συνοδεύεται επίσης με διαταραχές στην σεξουαλικότητα, διαταραχές μνήμης, προσοχής και αλλαγές στην προσωπικότητα, όπως για παράδειγμα έντονη ευερεθιστότητα.

Επιπροσθέτως, η αποφρακτική άπνοια στον ύπνο συνδυάζεται με αυξημένο κίνδυνο:

  • Ανθεκτικής παχυσαρκίας (δηλαδή η απώλεια βάρους γίνεται πολύ δυσκολότερα στα άτομα αυτά)
  • Ανθεκτικής στα φάρμακα αρτηριακής υπέρτασης (δηλαδή η φαρμακευτική ρύθμιση της αρτηριακής πιέσεως δυσχεραίνει)
  • Καρδιακών αρρυθμιών-κολπικής μαρμαρυγήςΕγκεφαλικών επεισοδίων
  • Οξέως εμφράγματος του μυοκαρδίου
  • Αιφνιδίου θανάτου

Συνηθέστερα, η άπνοια στον ύπνο παρατηρείται αρχικά από τον/την συνοδό του κρεβατιού.

Ο τυπικός ασθενής είναι ένα παχύσαρκο άτομο με αρτηριακή υπέρταση. Περίπου 17% των παχύσαρκων παιδιών παρουσιάζουν σύνδρομο άπνοιας στον ύπνο.

Ο ρόλος της γνάθου

Σημαντικό ρόλο στην πρόκληση αποφρακτικών επεισοδίων στον ανώτερο αεραγωγό διαδραματίζει και η ανατομική θέση της κάτω γνάθου.

Στις περιπτώσεις οπισθογναθισμού ή μικρογναθίας, όπου η κάτω γνάθος βρίσκεται σε οπισθιέστερη θέση σε σχέση με την άνω, είναι δυνατόν να παρατηρείται ροχαλητό ή άπνοιες ανεξαρτήτως του σωματικού βάρους του ασθενούς.

Επίσης, η πιθανή ύπαρξη ευμεγέθους γλώσσας ή υπερτροφικών φαρυγγικών αμυγδαλών, αδενοειδών εκβλαστήσεων (κρεατάκια), επιμηκυμένης φαρυγγικής σταφυλής, μακράς, χαλαρής μαλθακής υπερώας, αποτελούν επιπρόσθετους ανατομικούς παράγοντες που θα πρέπει να εξετάζονται και να λαμβάνονται υπόψιν ως προς τον βαθμό συνδρομής τους στην εγκατάσταση απόφραξης.

Η διερεύνηση του συνδρόμου άπνοιας γίνεται από εξειδικευμένους πνευμονολόγους, με την συμπλήρωση ερωτηματολογίου, την εφαρμογή διαφόρων εξετάσεων και καταλήγει στην εργαστηριακή πολυσωματοκαταγραφική μελέτη ύπνου.

Συνήθως το οξυγόνο κατά την διάρκεια της εξέτασης διαπιστώνεται ότι μειώνεται σε επικίνδυνα επίπεδα, ενώ παρατηρούνται πολλές ταχυ- ή βραδυ- αρρυθμίες.

Για την διαλεύκανση του ρόλου της ανατομικής θέσης της κάτω γνάθου μπορεί να εφαρμοστεί ενδοσκόπηση από ωτορινολαρυγγολόγο, προκειμένου να εξετάσει εάν η προς τα εμπρός ώθηση της γνάθου χειροπρακτικώς απελευθερώνει τον ανώτερο αεραγωγό σε ικανοποιητικό βαθμό (ο εξεταζόμενος κατά τη διάρκεια της εξέτασης βρίσκεται σε κατάσταση ελαφράς μέθης).

Θεραπεία

Στα άμεσα προληπτικά αλλά και παρεμβατικά μέτρα για την αντιμετώπιση της άπνοιας περιλαμβάνονται τα ακόλουθα:

  • Απώλεια σωματικού βάρους,
  • Αποφυγή λήψης τροφής τουλάχιστον 3 ώρες πριν την νυχτερινή κατάκλιση,
  • Απαγόρευση χρήσης αλκοόλ ή ηρεμιστικών, μυοχαλαρωτικών φαρμάκων ειδικά πριν τον ύπνο,
  • Η πλάγια θέση σώματος κατά την διάρκεια του ύπνου (ποτέ ανάσκελη)

Σε εξαιρετικά ελάχιστες περιπτώσεις ασθενών με σύνδρομο αποφρακτικής άπνοιας στον ύπνο έχουν σημαντική εφαρμογή ειδικές χειρουργικές τεχνικές πλαστικής αποκατάστασης και διευθέτησης των ιστών του φάρυγγα.

Πώς εφαρμόζεται η θεραπεία

Στην πλειονότητα των περιπτώσεων μέχρι σήμερα, η θεραπεία του συνδρόμου πραγματοποιείται με την κατ’ οίκον χρήση ειδικής ρινικής μάσκας- ή αλλιώς c-pap mask- κατά τη διάρκεια του ύπνου Με την συσκευή αυτή χορηγείται συνεχώς αέρας υπό πίεση στις ανώτερες αεροφόρες οδούς, ώστε να παραμένουν ανοικτές και να αποφεύγονται οι άπνοιες.

Στην πράξη η εν λόγω μέθοδος αν και αποτελεσματική, συνήθως είναι δύσκολα ανεκτή από τους ασθενείς ή τους προκαλεί εξαιρετική δυσφορία λόγω του θορύβου της συσκευής, της ορμής του παρεχόμενου αέρα που ξηραίνει τον βλεννογόνο των αεροφόρων οδών, της δυσφορίας που προκαλεί η πιεστική δύναμη που ασκεί η μάσκα στο πρόσωπο, του περιορισμού ελεύθερης στάσης σώματος κατά τον ύπνο εξαιτίας των σωληνώσεων και της μάσκας, καθώς και της τρομακτικής εικόνας-εντύπωσης «ασθενούς εντατικής» στον ίδιο τον ασθενή και στον/στην σύντροφό του.

Ενδοστοματικές συσκευές

Όλα τα παραπάνω εφιστούν αναγκαία τη δυνατότητα επιλογής εναλλακτικής λύσης πιο διακριτικής, ανεκτής, αλλά εξίσου αποτελεσματικής.

Μια τέτοια λύση αποτελούν οι ενδοστοματικές συσκευές προώθησης της κάτω γνάθου ή στοματικά προθέματα.

Οι ενδοστοματικές συσκευές που χρησιμοποιούνται για την αντιμετώπιση της άπνοιας ύπνου στοχεύουν στο να συγκρατούν την κάτω γνάθο σε πρόσθια θέση, με αποτέλεσμα να επιτυγχάνεται η αντιστρεπτή διεύρυνση του φαρυγγικού σωλήνα, μέσω της τάσης που ασκείται στους μαλακούς ιστούς της περιοχής, αποτρέποντας τη χαλάρωσή τους.

Με αυτόν τον τρόπο ο ασθενής αναπνέει φυσιολογικά κατά τη διάρκεια του ύπνου, χωρίς να καταβάλει ιδιαίτερη προσπάθεια και να ξυπνά, όπως συμβαίνει κατά την άπνοια.

Στις πιο σπάνιες περιπτώσεις κατά τις οποίες η απόφραξη που προκαλεί την άπνοια οφείλεται στην πρόπτωση ή το δυσανάλογα μεγάλο μέγεθος της γλώσσας χρησιμοποιούνται συσκευές συγκράτησης της γλώσσας σε πρόσθια θέση.

Πώς εφαρμόζονται οι συσκευές

Η εφαρμογή όλων των τύπων ενδοστοματικών συσκευών περιορίζεται εντός της στοματικής κοιλότητας του ασθενών και στην πλειοψηφία των περιπτώσεων είναι ανεκτή και αποτελεσματική.

Η δράση των συσκευών αυτών περιορίζεται τοπικά στην περιοχή της απόφραξης (ανώτερο αναπνευστικό σύστημα), απελευθερώνοντας την με την προώθηση της γνάθου, όπως περιγράφεται, χωρίς να επιδρούν και στο κατώτερο αναπνευστικό σύστημα (πνεύμονες) όπως οι συσκευές ευρείας χρήσης c-pap.

Τέλος, μπορούν συμπληρωματικά με την ενδοστοματική συσκευή, που αποτελεί το κύριο μέρος της θεραπείας, να δοθούν συγκεκριμένες ασκήσεις στον ασθενή για την μυϊκή ενδυνάμωση και τόνωση των μυών της περιοχής του φάρυγγα και του εδάφους του στόματος, με σκοπό να αυξηθεί η μυϊκή τους τάση.

Ενδοστοματικές συσκευές

Η εφαρμογή της μεθόδου των ενδοστοματικών συσκευών γίνεται από τον ειδικό γναθολόγο και σε συνεργασία με τον πνευμονολόγο που παρακολουθεί τον ασθενή, προκειμένου να εξασφαλίζεται η μέγιστη δυνατή αποτελεσματικότητα της συσκευής.

Από την πλευρά του ο γναθολόγος οφείλει πέρα από την εύστοχη επιλογή, κατασκευή και τοποθέτηση της συσκευής, να παρακολουθεί γναθολογικά τον ασθενή ανά τακτά χρονικά διαστήματα και να ρυθμίζει κατάλληλα τη συσκευή, ώστε να διασφαλίζεται κατά τη διάρκεια της θεραπείας και η εύρυθμη λειτουργία του στοματογναθικού συστήματος χωρίς ανεπιθύμητες ενέργειες (κλινική εξέταση κροταφογναθικών αρθρώσεων, μασητηρίων μυών και έλεγχος οδοντικής σύγκλεισης).

Αγνή ΓιακουμήDDS, MSc Γναθολόγος,

ΟδοντίατροςΚλινική Εξειδίκευση στην Αντιμετώπιση Στοματοπροσωπικού Πόνου, Κρανιογναθικών Διαταραχών & Υπνικής Άπνοιας

τηλ.: 210 7014376

web-site: www.gnathologos.blogspot.com

e-mail: [email protected]

facebook: www.facebook.com/gnathologos

Διαβάστε σχετικά άρθρα:

Άπνοια ύπνου: Ένα αυτοκόλλητο φέρνει τη λύση

Η θεραπεία της άπνοιας ύπνου βελτιώνει και τα συμπτώματα κατάθλιψης

Σχετικά άρθρα