Σχέσεις: Γιατί είναι ευκολότερο για τις γυναίκες να δεσμευτούν (αλλά και να αφήσουν κάποιον που δεν αγαπούν);

H προοιδιπόδεια σχέση του αγοριού με τη μαμά καθορίζει εξ'αρχής για αυτήν ένα συγκεκριμένο σεξουαλικό προσανατολισμό προς το παιδί της: αυτό διεγείρει τη σεξουαλική του συνειδητότητα και τη ναρκισσιστική επένδυση του πέους του. Εδώ ενέχει ο κίνδυνος για το αγόρι -στην περίπτωση που υπάρχει υπερβολική ικανοποίηση των ναρκισσιστικών αναγκών του από τη μαμά- να γιγαντώνεται η φαντασία μέσα του ότι το μικρό του πέος την ικανοποιεί απόλυτα έτσι ώστε να απαρνείται (διαψεύδει) τη διαφορά του δικού του πέους από το δυνατό πέος του μπαμπά. Μια τέτοια ναρκισσιστική καθήλωση μπορεί στη συνέχεια να καθορίσει στον άντρα την τάση για ένα είδος παιδικόμορφου σεξουαλικού αποπλανητικού παιχνιδιού προς τις γυναίκες χωρίς ταύτιση με τη διεισδυτική δύναμη του πατρικού πέους.
Τέτοιες ναρκισσιστικές καθηλώσεις στο αγόρι ευνοούνται από εκείνες τις μητέρες οι οποίες στη συμπεριφορά τους επαναστατούν ενάντια στην κυριαρχία του πατρικού πέους και του «πατρικού νόμου» γενικότερα. Εδώ υφέρπει μια συμπαιγνία ανάμεσα σ' αυτά τα «αιώνια μικρά παιδιά» (Don Juans) και τις αποπλανητικές μαμάδες οι οποίες χρησιμοποιούν την επανάσταση του «Don Juan» απέναντι στον πατρικό «νόμο και τάξη» για να εκφράσουν τη δική τους αντιπαλότητα και εξέγερση απέναντι στον πατέρα. Κατά τους Chasseguet-Smirgel (1974) όπως αναφέρονται στον Kernberg (1995) η φαντασία του μικρού αγοριού σχετικά με τη φαλλική μητέρα συνιστά μια αμυντική (διάψευση) του να νοηματοδοτήσει τα γεννητικά όργανα της γυναίκας ως προϊόν ευνουχισμού, αλλά και μια άμυνα απέναντι στη συνειδητότητα ότι ο γυναικείος κόλπος (αν υπήρχε) θα αντιλαμβανόταν τα μικρά γεννητικά του όργανα τελείως ανεπαρκή.
Το κοριτσάκι ματαιώνεται πολύ λιγότερο από το αγοράκι από την ασυνέχεια στη σχέση του με τη μαμά (όταν η τελευταία «τραβιέται» προς το μπαμπά). Στο μικρό κορίτσι η ασυνείδητη απόρριψη εκ μέρους της μαμάς του της σεξουαλικής της διεγερσιμότητας -την οποία αυτή η ίδια μαμά θα απολάμβανε ελεύθερα στη σχέση της με ένα αγοράκι- αναστέλλει προοδευτικά τη συνειδητότητα του κοριτσιού ως προς την σεξουαλικότητα του κόλπου και της μήτρας του: συνειδητοποιεί λιγότερο (από το αγοράκι) τις γενετήσιες ορμές της.
Τω όντι, ενώ το ερωτικό παιχνίδι της μαμάς με το μικρό της αγοράκι συνιστά ένα χαρακτηριστικό της ανδρικής σεξουαλικότητας και συνεισφέρει στην ερωτική και σεξουαλική ικανότητα του αγοριού, η υποδόρια απόρριψη του σεξουαλικού ερεθισμού του κοριτσιού της συνεισφέρει στην αναστολή της σεξουαλικότητάς του. Ακόμα και οι μητέρες που επενδύουν ναρκισσιστικά στο κοριτσάκι τους αυτός ο ναρκισσισμός έχει μάλλον προοιδιπόδεια, παρά γεννετήσια χαρακτηριστικά (εκτός αν πρόκειται για μαμάδες με ισχυρές ομοφυλοφιλικές τάσεις). Στην περίπτωση που η μαμά υποτιμά τον εαυτό της σαν γυναίκα, θα υποτιμήσει το ίδιο και την κόρη της: η αυτοεκτίμηση της μαμάς θα επηρεάσει άμεσα την αυτοεκτίμηση της κόρης. Οι άλυτες συγκρούσεις της μαμάς σχετικά με τη δική της σεξουαλικότητα και ο θαυμασμός που μπορεί να τρέφει για το πέος του μικρού της αγοριού θα καθορίσουν στο κοριτσάκι το φθόνο του πέους και την προσήκουσα αδερφική ζήλεια. Ο φθόνος του πέους αφορά σε μια μετάθεση της προοιδιπόδειας επιθετικότητας και του φθόνου επί του πέους.
Το κοριτσάκι διαθέτει μια σιωπηλή κατανόηση της «υποδόριας» (κρυμένης) φύσης της σεξουαλικότητάς της. Καλώς εχόντων των πραγμάτων ταυτίζεται με τη μητέρα (και τον ερωτισμό της): είναι μέσω αυτής της ταύτισης που θα λαχταρήσει το μπαμπά και θα ταυτιστεί όπως και το αγοράκι και με τους δύο γονείς (αμφοτέρων των φύλων) του οιδιπόδειου ζεύγους μπαίνοντας σε αμφότερους τους σεξουαλικούς ρόλους.
Η αρχική (συγχωνευτική) σχέση του κοριτσιού με το ομόφυλο αντικείμενο (μαμά) το αίσθημα της γυναικότητας είναι καλύτερα εγκατεστημένο στις γυναίκες απ' ότι η αρρενωπότητα στους άντρες. Οι άντρες λόγω της αρχικής συμβιοτικής σχέσης με τη μαμά (ετερόφιλο αντικείμενο) είναι πιο ευάλωτοι στην αμφιφυλοφιλία και πιο επιρρεπείς ν' αναπτύξουν κάποια διαστροφή (Stoller 1974, όπως αναφέρεται στον Κernberg 1995).
Είναι η αλλαγή του αντικειμένου στο κορίτσι (από τη μαμά στο μπαμπά) που καθορίζει την ικανότητά της να αναπτύσσει σχέσεις βάθους με τον αγαπημένο -εντούτοις απόμακρο- πατέρα. Ζει με την κρυφή ελπίδα ότι εκείνος θα την αποδεχτεί και θα απελευθερωθεί στην έκφραση της γενετήσιας σεξουαλικότητάς της.
Είναι αυτή ακριβώς η ανάπτυξη η οποία καλλιεργεί την ικανότητα του κοριτσιού να δεσμεύεται συναισθηματικά σε μια αντικειμενοτρόπο σχέση. Το μικρό κορίτσι χρειάζεται να αλλάξει το πρώτο ερωτικό της αντικείμενο, να περάσει από τη μαμά στο μπαμπά. Διατρέχει νωρίς και μόνη της την ψυχοσεξουαλική της ανάπτυξη από την προοιδιπόδεια στην οιδιπόδεια φάση. Με αυτήν την έννοια ίσως γι' αυτούς τους λόγους η ικανότητα της γυναίκας για δέσμευση στη σεξουαλική της ζωή ξεκινάει νωρίτερα και είναι ισχυρότερη από του άνδρα. Δύνανται να δεσμεύονται με έναν άνδρα ο οποίος προθυμοποιείται να εξασφαλίσει γι αυτές ολοκληρωμένη γενετήσια (σεξουαλική) και πατρική σχέση.
Επιπροσθέτως, η σταθερότητά τους ενισχύεται και από το νοιάξιμο και τη σταθερότητα της φροντίδας για τα μικρά τους καθώς και από μετουσιωμένες υπερεγωτικές αξίες (Βlum 1976 όπως αναφέρεται στον Kernberg 1995).
Οι άνδρες τείνουν να ψάχνουν για την ιδεώδη μαμά και είναι πιο επιρρεπείς να επανενεργοποιούν προοιδιπόδειους και οιδιπόδειους φόβους και συγκρούσεις στις σχέσεις τους με τις γυναίκες: αυτό τους κάνει ν' αποφεύγουν δεσμεύσεις σε βάθος. Οι άντρες (κλινική εμπειρία) δείχνουν να τύπτονται (δηλαδή να έχουν τύψεις) όταν αποφασίζουν να τελειώσουν τη σχέση τους με μια γυναίκα: αυτό έχει να κάνει με τις ενοχές τους λόγω της επιθετικότητας προς τη μαμά τους (η οποία ενεργοποιείται στις σχέσεις τους με τις γυναίκες). Οι γυναίκες αντίθετα, συνήθως νοιώθουν ελεύθερες να αφήσουν έναν άντρα αν γνωρίζουν ότι δεν τον αγαπούν.
 
Απόσπασμα από τις σημειώσεις του ψυχολόγου, ψυχαναλυτή Σάββα Μπακιρτζόγλου, στο πλαίσιο τριήμερου βιωματικού σεμιναρίου (1-3 Νοεμβρίου 2013) του ΕΠΕΚΕΙΝΑ.