Συναισθηματική και μη λεκτική κακοποίηση: Η αόρατη επίθεση στα παιδιά μας

<p>Υπάρχουν πολλά είδη και πολλές μορφές κακοποίησης ενός ανήλικου ατόμου. Τα τελευταία χρόνια, άλλωστε, έχει δοθεί μεγάλη έμφαση στην ενημέρωση και στην υπεράσπιση των δικαιωμάτων των παιδιών.</p>
<p>Ένα από αυτά τα δικαιώματα είναι η προστασία τους από μόνιμες κακοποιητικές συμπεριφορές που λειτουργούν καταστροφικά για τη συναισθηματική, αλλά και κοινωνική τους ανάπτυξη. Σε αυτό το άρθρο ας μου επιτραπεί να χρησιμοποιήσω την ψυχολογική κακοποίηση ως τον τίτλο ενός μεγάλου βιβλίου, μέσα στο οποίο απαριθμούνται υπό-κεφάλαια των διαφόρων μορφών της. Κάποιες από αυτές τις μορφές είναι η <strong>συναισθηματική κακοποίηση και πιο συγκεκριμένα η μη λεκτική της μορφή</strong>.</p>
<p>Θέλησα να σταθώ στο θέμα της συναισθηματικής κακοποίησης -που δύσκολα γίνεται αντιληπτή και κυρίως δύσκολα της αποδίδεται ο όρος κακοποίηση-, με την ελπίδα να αναγνωριστούν αυτά τα χαρακτηριστικά από τους αρχικά πάσχοντες που δεν είναι άλλοι από τους ίδιους γονείς – κηδεμόνες και μετέπειτα οι αποδέκτες τους, τα παιδιά.</p>
<p>Η συναισθηματική κακοποίηση δεν είναι μόνο οι φωνές ή τα υβριστικά σχόλια, <strong>αλλά κάθε είδους μόνιμης μη λεκτικής αίσθησης αναξιότητας, ντροπής, υποτίμησης των γονέων – κηδεμόνων έναντι στο παιδί</strong>. Ίσως να φαίνεται υπερβολή αλλά δεν είναι, μόνο αν σκεφτεί κανείς πως υπάρχουν περιπτώσεις που γονείς ασυνείδητα βιώνουν τους εαυτούς τους ως άτομα μη επαρκή, μεταδίδοντας αυτό το συναίσθημα βιωματικά στα παιδιά τους, με αποτέλεσμα τα ίδια να προσαρμόζονται σε μια τέτοια συμπεριφορά ως κάτι παγιωμένο. Θα τονίσω ότι αναφέρομαι σε μια πάγια συμπεριφορά και όχι σε μεμονωμένα γεγονότα ή περιόδους κρίσης που μπορεί να περνά κάθε οικογένεια. Έτσι λοιπόν, η ασυνείδητη αυτή συμπεριφορά είναι δύσκολο να κατανοηθεί ως καταστροφική για τον ανήλικο, κυρίως γιατί οι ίδιοι γονείς έχουν κακοποιηθεί κατά αυτόν τον τρόπο στο παρελθόν.</p>
<p>Μια άλλη μορφή κακοποίησης είναι η <strong>σιωπή</strong>, η παγερή σιωπή που αφήνει ένα μεγάλο κενό στη σχέση γονέα – παιδιού. Πολλές φορές φαίνεται η σιωπή να χρησιμοποιείται ως τρόπος συμμόρφωσης των παιδιών έναντι μιας μη επιτρεπτής τους πράξης. Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα: Θυμώνουν τόσο οι γονείς όταν διαφωνούν ή δεν συμβιβάζεται το παιδί με τη δική τους επιλογή που για παραδειγματισμό δεν τους δίνουν σημασία, δεν τους απευθύνουν τον λόγο ή ακόμα χειρότερα κάνουν πως δεν υπάρχουν στον χώρο θέλοντας επιδεικτικά να υποταχθούν οι μικρότεροι άρα και πιο αδύναμοι στη δική τους παντοδυναμία. Με τη σειρά τους τα παιδιά απομακρύνονται, κλείνονται στον εαυτό τους χάνοντας την ευκαιρία και το δικαίωμα να εκφραστούν ελεύθερα, χωρίς να φοβούνται την απόρριψη και την εγκατάλειψη.</p>
<p>Κάτι ακόμα που πρέπει να τονισθεί είναι η έννοια της <strong>παραμέλησης</strong>. Η παραμέληση αναφέρεται στη <strong>συστηματική και μόνιμη αδιαφορία κάλυψης των βασικών βιοτικών και συναισθηματικών αναγκών του παιδιού</strong>. Από συναισθηματικής πλευράς, οι γονείς βιώνονται ως στερητικοί, δεν δίνατε να ανταποκριθούν στο κάλεσμα των παιδιών τους για φροντίδα, αγάπη και προσοχή. Γονείς αποσυρμένοι στις δικές τους εσωτερικές δυσκολίες, γονείς απορροφημένοι σε μόνιμα αδιέξοδα δεν είναι δυνατόν να ακούσουν ή να είναι διαθέσιμοι στα μηνύματα που στέλνουν τα παιδιά. Η συναισθηματική παραμέληση είναι ένας βίαιος τρόπος τιμωρίας και απόρριψης της ολότητας του ανήλικου παιδιού.</p>
<p>Όλα τα παραπάνω, φυσικά και μπορεί να έχουν συμβεί σε κάθε οικογένεια λόγω πολλών παραγόντων αλλά για αυτόν ακριβώς τον λόγο, δίνεται τόση μεγάλη σημασία ώστε να βρεθούν εκ νέου τρόποι επικοινωνίας του ενήλικα και του παιδιού. Επιπροσθέτως, με αυτόν τον τρόπο δίνεται η δυνατότητα στους γονείς να αναγνωρίσουν δικές τους δυσκολίες μετατρέποντας τις σε ευκαιρίες σύνδεσης με το παιδί τους. Ποτέ δεν είναι αργά για κάτι τέτοιο, υπάρχει δυνατότητα επαναπροσδιορισμού της σχέσης και της συναισθηματικής επαφής. <strong>Κανείς γονέας δεν είναι τέλειος και αυτό πρέπει πάντα να τονίζεται</strong>.</p>
<p><strong>Ανδριανάκη Γωγώ</strong></p>
<p>Κοινωνική λειτουργός – Εκπαιδευμένη ψυχοθεραπεύτρια της Σχεσιακής &amp; Ομαδικής Ψυχοθεραπείας ΙΣΟΨ</p>
<p>MSc clinical &amp; community psychology: university of East London</p>
<p>Τηλ: 6943072669</p>
<p>Mail : [email protected]</p>

Σχετικά άρθρα